Na AH nu ook bij Jumbo melkkoeienvlees

Albert Heijn introduceerde vlees van uitgemolken vleeskoeien al juli 2020 op basis van de dieren die 'Beter voor ...' melk leveren. Jumbo volgt nu met rundvleesproducten die afkomstig zijn van melkvee uit Nederland. Onze weides worden voornamelijk bevolkt door zwartbonte koeien met grote uiers. Jumbo geeft de dieren de speciale naam 'weiderunderen' als ze de weidemelk hebben gegeven die inmiddels gangbaar is in iedere supermarkt.

Het gaat voornamelijk om dieren van het moderne, met het oog op een hoge melkgift ontwikkelde Holstein-Friesian type.
Het vlees van dergelijke koeien lag altijd al in supermarkten, maar de weidegang-variant werd nooit onderscheiden van de stalvariant die in Nederland ook nog in ruime mate voorkomt. Wie nu vlees van weidegangdieren koopt, weet dat het gesneden is van de dieren die de melk gaven voor de melk die in een pak melk met het weidegangkeurmerk zit. Ze mochten gedurende minimaal 120 dagen minimaal 6 uur de wei in. De verse melk in pakken van stalkoeien (dieren die niet of minder naar buiten kunnen) wordt voor het belangrijkste deel buiten ons land verkocht.

Vleeskwaliteit
Over de vleeskwaliteit van melkvee wordt verschillend gedacht. De meest gebruikelijke opvatting onder kenners is dat alleen vleesrassen lekker vlees opleveren. De bekende Nederlandse kok Jonnie Boer (De Librije) is echter al vele jaren een fan van wat ouder en speciaal geselecteerd melkveevlees. Dat leerde hij kennen via het merk Clara dat op de Nederlandse markt werd geïntroduceerd door slachter Gosschalk uit Epe. De eerste stappen op dat pad zette de slachter uit Gelderland in 2006 al. In april 2020 kondigden de Duitse slachter Westfleisch en zuivelcoöperatie Ammerland in Duitsland als eerste de stap aan om Rindfleisch von der Weide (rundvlees uit de wei) van Noord-Duitse weidegangkoeien als herkenbaar concept te vermarkten.

De abusievelijk gebruikte naam 'dubbeldoelkoe' voor vlees van deze dieren zoals die in Nederland populair is geworden, is vermoedelijk terug te voeren op een artikel in de Volkskrant

"Met weidevlees van Nederlandse bodem snijdt het mes aan twee kanten," zegt Olaf de Boer, directeur Commercie Jumbo. "Zo zien we dat klanten steeds vaker letten op dierenwelzijn en kiezen voor lekkere producten, waarvan de herkomst duidelijk is. Onze klanten zijn ervan verzekerd dat hun weiderundvlees afkomstig is van Nederlandse weidegangkoeien. Daarbij ontvangen de boeren die al weidegang toepassen nu een meerprijs voor het weidevlees uit eigen land."

De melkkoeien van Albert Heijn worden voor hun slacht eerst zorgvuldig afgemest tot vleeswaardig dier door mester Heijdra Vleesvee uit IJsselstein om er kwaliteitsvlees van te maken. Jumbo begint met een assortiment van vleestypen waarbij de malsheid minder telt, zoals gehakt, tartaar, burgers en stoofvlees om meteen een ruim aanbod te hebben. Voor volgend jaar kondigt Jumbo luxere producten aan als ribeye, entrecôte, côte de boeuf en bavette. Dat zal vermoedelijk ook van apart afgemeste dieren komen om de vleeskwaliteit te kunnen garanderen. Het melkkoeienvlees van Jumbo wordt verwerkt door Verhey Vlees in het Limburgse Nuth, onderdeel van Jumbo's vaste vleesverwerker Van Loon, en is afkomstig van de koeien van FrieslandCampina melkveehouders. De boeren ontvangen een opslag van 5 cent per kilo geslacht gewicht. Boeren die al hun uitgemolken melkvee leveren, krijgen 2 cent extra. Om de stroom op gang te krijgen, betaalt Jumbo in 2021 tien in plaats van vijf cent extra.

'Dubbeldoelkoe'
Het Engelse retailblad ESM Magazine spreekt in een bericht over 'meadow meat' van 'dual purpose cattle'. Dat is eigenlijk geen correcte naam. De benaming dubbeldoelkoe slaat van oudsher op rassen die bekend staan om zowel hun goede vleeskwaliteit als hun goede melkgift. Voor de gewenste melkgift van vandaag de dag (rond de 10.000 liter en meer) zijn de oude dubbeldoelrassen - zoals de Fries-Hollandse koe, de Groninger Blaarkop, de Lakenvelder, de Brandrode koe en het MRIJ-rund - niet meer geschikt. Die rassen verdwenen daarom uit de wei en stallen. Ze werden vervangen door de in de VS ontwikkelde Holstein-Friesians die kampioen melkgift zijn. In het jargon van de slachters- en slagerijwereld heten zulke dieren 'statiegeldkoeien' of 'worstkoeien'. Die namen kregen ze omdat het karkas van het grote dier na de melkgift niet wordt weggegooid of slechts tot honden- en kattenvoer verwerkt. Er worden betaalbaar vlees en vleeswaren voor menselijke consumptie van gemaakt. Zoals Clara al jaren geleden liet zien, kunnen goede selecties van dat vlees voor verse luxe delen - zoals entrecôtes en ribeyes - zelfs topkoks als Boer bekoren.

Duurzamer
LTO-voorzitter Sjaak van der Tak toont zich in Nieuwe Oogst blij met de stap van Jumbo omdat het bedrijf consumenten zich bewust maakt van Nederlands duurzaam product en daar ook een premie voor wil betalen aan boeren. In Nederland verkocht rundvlees - dat van oudsher grotendeels afkomstig is van melkvee - behoort tot het meest duurzame in de wereld. Het staat wereldwijd bekend om zijn lage CO₂ voetafdruk. Tijdens zijn fase als melkkoe heeft het de laagste CO₂-uitstoot per liter melk. Omdat de uitstoot voor een belangrijk deel aan de melk kan worden toegerekend, is het dier na haar werkzame leven als consumptievlees extra duurzaam. Gedurende enkele decennia werd Iers rundvlees als de betere kwaliteit gepromoot door Nederlandse supermarkten. De dieren daar staan circa 8-9 maanden dag en nacht buiten en eten voornamelijk gras. Dat klinkt duurzaam en steekt qua verondersteld dierengeluk schraal af bij de 720 uur die een Nederlandse weidekoe verplicht naar buiten moet. Toch heet het vlees volgens de officiële statistieken minder duurzaam.

Ierse koeien staan circa 8-9 maanden dag en nacht buiten en eten voornamelijk gras; dat steekt schraal af bij de 720 uur die een Nederlandse koe verplicht naar buiten moet

Uit Ierland komt zowel vlees van melktypische als vleestypische dieren en zowel vlees van vrouwelijke dieren als ossen (gecastreerde stieren die langer worden aangehouden dan kalveren). Statiegeldvlees werd niet of nauwelijks in Nederland geïmporteerd zodat geconstateerd mag worden dat de bewuste consumptie van uitgemolken vrouwelijke Nederlandse dieren de CO₂-footprint van een weidegangvleeseter omlaag brengt ten opzichte van iemand die Iers rundvlees blijft eten.

Foutje in Volkskrant
Opgemerkt moet nog worden dat de koeien van Albert Heijn gras eten van een duurzaam beheerd kruidenrijk weiland met extra eisen. De Stichting Weidegang die het weidegang-keurmerk beheert, stelt geen eisen aan het gras dat de dieren eten. Het nieuwe Jumbo-rundvlees stelt je als consument vooralsnog alleen in staat om vlees van melkkoeien die hun 720 uur buiten hebben volgemaakt te onderscheiden van dieren die daar niet aan hebben voldaan. Verdere welzijnseisen stelt het keurmerk niet.

De abusievelijk gebruikte naam 'dubbeldoelkoe' voor vlees van hoogproductieve Holsteiners zoals die in Nederland populair is geworden, is terug te voeren op een artikel in de Volkskrant van april 2018 waarin Marcel Maassen pleitte voor het eten van vlees van koeien die ook melk hebben gegeven; hij noemde iedere koe waar je het vlees van eet een dubbeldoelkoe. Maassen was niet op de hoogte van de ontwikkelingen in de fokkerij die de melktypische koe zich ver voorbij het vleesdier hebben laten ontwikkelen. Het melkdier is ontwikkeld om zijn uier. Dat geeft minder bespiering, een eigenschap die juist gewenst is om vlees van het dier te kunnen oogsten. Mesters kunnen het dier tegen het einde van haar leven extra bevlezen. Zo maak je kwaliteitsvlees van melkkoeien. Uit de lijn van het Clara-assortiment is bekend dat een speciale selectie van direct na de melkgift geslachte dieren al geschikt is om als premiumvlees te worden verkocht. Nederlandse boeren hebben in hun veestapel nog altijd koeien met bloedlijnen van Blaarkoppen, MRIJ- en Friese roodbonte koeien ('dubbeldoelers') die voor een dergelijke kwaliteit kunnen zorgen.