Het helpt niet om mensen met overgewicht te wijzen op hun eigen verantwoordelijkheid voor hun maatje meer, ze te bekritiseren over hun ongezonde leefpatroon en te klagen dat ze de samenleving geld kosten. Integendeel: de aangesprokene zal dan juist kiezen voor een extra stukje taart. Maar als iemand de boodschap krijgt dat zijn overgewicht geen misdaad is, en (ook) andere oorzaken kent dan zijn eigen levensstijl, is hij eerder geneigd om een gezonde snack te kiezen. Dat concludeert psychologe dr. Laetitia Mulder van de Rijksuniversiteit Groningen na onderzoek dat zij deed met Deborah Rupp (Purdue University) en Arie Dijkstra (RUG). De resultaten zijn gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Psychology and Health.
'Overgewicht wordt gemoraliseerd'
De afgelopen decennia wordt in toenemende mate gewezen op de kosten van overgewicht voor de maatschappij. Deels omdat overgewicht steeds vaker voorkomt, deels door een veranderende houding. In het debat over de oorzaken van overgewicht wordt vooral individueel gedrag benadrukt: teveel eten en te weinig bewegen. Hierdoor wordt impliciet gecommuniceerd dat overgewicht ‘immoreel’ is. Mulder: ‘De toon in gesprekken en in de media is over de jaren veranderd. Er wordt nu veel meer dan vroeger met morele afkeuring gepraat over dikke mensen. Overgewicht wordt als het ware gemoraliseerd.’
Contraproductief
Die houding blijkt contraproductief. In het onderzoek van Mulder c.s. kregen een kleine 200 proefpersonen in Nederland en de Verenigde Staten een artikel te lezen met hetzij een kritisch, moraliserend verhaal over mensen met overgewicht, hetzij een betoog dat het morele sausje er juist afhaalde, door factoren buiten de ‘schuld’ van mensen zelf te benadrukken. Zwaardere mensen verkozen daarna vaker een gezonde snack boven een ongezonde snack als ze dit laatste ‘niet-moralistische’ stuk hadden gelezen.
Die bevinding suggereert dat mensen met overgewicht op een andere manier gestimuleerd moeten worden om gezonder te leven dan nu vaak het geval is. En dat is wel zo eerlijk, zegt Mulder. ‘Ten eerste is overgewicht écht ook een effect van een samenleving waarin bewegen minder voor de hand ligt en waarin we veel ongezond eten voorgeschoteld krijgen. Bovendien staat nog ter discussie of overgewicht op zichzelf ongezond is, of dat het meer een symptoom is van - onder meer - ongezond leven. Je kunt ook een maatje meer hebben en toch kerngezond zijn.’
Stigma
Hoe het precies komt dat iemand met overgewicht juist gezonder gaat eten als het morele sausje van overgewicht af wordt gehaald, is niet onderzocht. Mulder heeft daar wel ideeën over: ‘Ik denk dat het ervaren stigma leidt tot een slechte zelfregulering. Morele afkeuring en druk van buiten levert stress op en gaat ten koste van de innerlijke motivatie. Ik denk dat de meeste mensen met overgewicht graag willen afvallen, maar dat ze dat beter lukt als ze zich geaccepteerd voelen door anderen. Dan komt de motivatie echt uit henzelf in plaats van uit het idee dat het “moet” van de maatschappij.’
(dit bericht is geheel gebaseerd op een persbericht van de RUG)
Fotocredits: blote dikke buik aan zee, Mr TGT
Dit artikel afdrukken
'Overgewicht wordt gemoraliseerd'
De afgelopen decennia wordt in toenemende mate gewezen op de kosten van overgewicht voor de maatschappij. Deels omdat overgewicht steeds vaker voorkomt, deels door een veranderende houding. In het debat over de oorzaken van overgewicht wordt vooral individueel gedrag benadrukt: teveel eten en te weinig bewegen. Hierdoor wordt impliciet gecommuniceerd dat overgewicht ‘immoreel’ is. Mulder: ‘De toon in gesprekken en in de media is over de jaren veranderd. Er wordt nu veel meer dan vroeger met morele afkeuring gepraat over dikke mensen. Overgewicht wordt als het ware gemoraliseerd.’
Contraproductief
Die houding blijkt contraproductief. In het onderzoek van Mulder c.s. kregen een kleine 200 proefpersonen in Nederland en de Verenigde Staten een artikel te lezen met hetzij een kritisch, moraliserend verhaal over mensen met overgewicht, hetzij een betoog dat het morele sausje er juist afhaalde, door factoren buiten de ‘schuld’ van mensen zelf te benadrukken. Zwaardere mensen verkozen daarna vaker een gezonde snack boven een ongezonde snack als ze dit laatste ‘niet-moralistische’ stuk hadden gelezen.
Die bevinding suggereert dat mensen met overgewicht op een andere manier gestimuleerd moeten worden om gezonder te leven dan nu vaak het geval is. En dat is wel zo eerlijk, zegt Mulder. ‘Ten eerste is overgewicht écht ook een effect van een samenleving waarin bewegen minder voor de hand ligt en waarin we veel ongezond eten voorgeschoteld krijgen. Bovendien staat nog ter discussie of overgewicht op zichzelf ongezond is, of dat het meer een symptoom is van - onder meer - ongezond leven. Je kunt ook een maatje meer hebben en toch kerngezond zijn.’
Stigma
Hoe het precies komt dat iemand met overgewicht juist gezonder gaat eten als het morele sausje van overgewicht af wordt gehaald, is niet onderzocht. Mulder heeft daar wel ideeën over: ‘Ik denk dat het ervaren stigma leidt tot een slechte zelfregulering. Morele afkeuring en druk van buiten levert stress op en gaat ten koste van de innerlijke motivatie. Ik denk dat de meeste mensen met overgewicht graag willen afvallen, maar dat ze dat beter lukt als ze zich geaccepteerd voelen door anderen. Dan komt de motivatie echt uit henzelf in plaats van uit het idee dat het “moet” van de maatschappij.’
(dit bericht is geheel gebaseerd op een persbericht van de RUG)
Fotocredits: blote dikke buik aan zee, Mr TGT
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 30 december krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 30 december krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
En ook niet gaan opdringen als iemand gewicht kwijt wil en op een feestje 'nee' tegen een gebakje, glaasje wijn of wat dan ook zegt, niet gaan zeuren van 'ach joh, doe niet zo ongezellig' want iets meesnoepen heeft niks met gezelligheid te maken, die maak je zelf.
Het komt er eigenlijk op neer dat fabrikanten kunnen fabrieken wat ze willen en als je daar dan dik van wordt is het je eigen schuld. Had je maar meer moeten bewegen (ouder worden en met almaar een slechter wordend aanbod) en -het toppunt- "Je hebt het toch zelf in je winkelwagentje gelegd". Alsof het zo gemakkelijk is om in het schap van de supermarkt nog uberhaupt iets te vinden (en daar voldoende varieteit in te hebben) dat gezond is.
Maar natuurlijk: er zijn ook dikkerts die van geen goede raad willen weten. Je kunt die twee categorieen (mensen die wel degelijk serieus trachten gezond te eten en mensen die in dat opzicht de kont tegen de krib hebben gegooid) niet op een hoop gooien. Uit vermeend wetenschappelijk, algemeen geldend psychologisch inzicht nog wel, al helemaal niet. Als je niet scherper in beeld brengt wat er nu eigenlijk oorzakelijk gezien mis gaat (gevolgelijk weten we dat nu onderhand wel) dan moest er maar eens een betere selectie komen op wat (en vanuit welke wetenschap) er onderzocht gaat worden. De verdienste van het ene vriendelijke praatje tegen het andere kritische praatje af te wegen slaat in feite nergens op. Niet op iets wat we nog niet weten, ten minmste.
Prima artikel. Overgewicht kent zoveel factoren; psychische factoren, erfelijke factoren, aanleg, ongezond eten of teveel eten. Op zich is iemand met een paar kilo's meer niet ongezonder dan andere mensen.
Er zijn ook sporters met iets meer gewicht zoals bijvoorbeeld bij boksen, kogelstoten of gewichtheffen en worstelen. Lekker in je vel zitten hangt gelukkig niet van je gewicht af. Het heeft ook te maken met hoe je in het leven staat, of je last hebt van stress factoren (positieve of negatieve), of je gelukkig bent en of je jezelf accepteert zoals je bent. Of je goede sociale contacten hebt speelt een rol. En hoe goed kun je weerstand bieden aan verleidingen? Er zijn mensen die zichzelf alles kunnen ontzeggen en anderen vluchten daar juist in. Mijn advies zou zijn: probeer mensen te stimuleren in positieve zin en probeer ze te helpen al is het maar met een luisterend oor. Net zoals het behaviorisme naar model van William Skinner. Afkeuren werkt echter averechts.