Geld en voedsel. Wat een onhandige combinatie is dat toch vaak. Monsanto lijkt er geen moeite mee te hebben. De multinational, 21.000 werknemers in 66 landen, heeft een jaaromzet van 15 miljard dollar. In research en development steken ze 1,5 miljard dollar; de helft gaat naar gmo, de andere helft naar conventionele zaadveredeling. Het verdienmodel is erop gebaseerd dat zaaigoed, veelal genetisch gemodificeerd, steeds opnieuw gekocht moeten worden, van Monsanto, net als de bestrijdingsmiddelen waarmee de gewassen hun optimale opbrengst geven.

Reclame
Gisteren zag ik de Amerikaanse gigant toch een beetje prutsen. Of Global Food Security, een grote internationale conferentie, dezer dagen in Noordwijkerhout, wat sponsorgeld van ze kon krijgen? Nee, invloed op de agenda stond er niet tegenover, en nee, Monsanto zou op geen enkele manier geconsulteerd worden tijdens de voorbereidingen. Unilever was ook over de brug gekomen. Dus wat dachten ze? Da's goed, een donatie van 12.000 euro werd overgemaakt aan organisator Elsevier. De sponsornaam is op het propgrammaboekje gezet. Op de USB-stick met samenvattingen staat de naam Monsanto.

En de Amerikanen opteerden voor nog een andere 'commercial opportunity': de 600 deelnemende wetenschappers uit de hele wereld dragen dezer dagen hun naambadge aan een halslint met daarop twaalf keer de naam Monsanto, plus logo: een stengel met blaadjes, of is het tarwe? 'For security reasons please ensure you wear your badge throughout the conference.' Mooi beeld: iedereen die ertoe doet in de wereld van voedselzekerheid loopt verplicht met zijn eigen naam aan een touwtje van Monsanto. Ik heb mijn badge aan mijn overhemdknoop vast gemaakt. Ligt niet aan Monsanto; ik smul van Unox rookworsten en draag op 1 januari als ik de zee in sprint ook geen muts van ze. De zwarte conferentietas, met daarop alleen de naam van sponsor Unilever, draag ik binnenstebuiten gekeerd. En ik waardeer serieus de ambitie van Unilever: twee keer zo veel voedsel produceren en tegelijkertijd twee keer minder impact op het milieu. Ik kan alleen niet tegen reclame op mijn kleren en spullen, van wie dan ook. Tis een allergie.

Ik was een beetje teleurgesteld. Tussen de tientallen lezingen, lunchmeetings, poster sessions en workshops was er niet eentje te vinden waarin de vraag werd gesteld of de voedselzekerheid in de toekomst wellicht ook zonder GMO's kan worden gegarandeerd. Die vraag stelt zich het publiek immers. Zouden, als Monsanto geen sponsor was geweest, Ken Giller en Martin van Ittersum, de twee conference chairs, van Wageningen University, en de twaalf leden van het wetenschappelijk comittee dit thema wél dik op de agenda hebben gezet?

Geen antwoorden op wezenlijke vragen
Hoe dan ook, nu kom ik geen stapje verder in mijn getwijfel. Krijgen we straks echt Golden Rice met extra vitamine A? Lukt het Monsanto om gewassen te maken die bestand zijn tegen het zoute water (overstromingen; klimaatverandering) of tegen hogere temperaturen? En als Louise Fresco al niet echt moeilijk doet over gmo, als bijna iedere Amerikaan gemodificeerd mais heeft gegeten, waarom zouden Europeanen dan moeilijk doen? Waarom zou de hele wereldbevolking dan niet profiteren van gmo-producten? Of zijn de verhalen over Indiase boeren die landbouwgif van Monsanto drinken omdat ze de voorgespiegelde productieverhoging bij lange na niet halen en dus hun schulden niet meer kunnen aflossen, toch meer dan alleen framing van de publieke discussie door ngo's? Is Monsanto echt bewust gmo-projecten in Afrika begonnen, alleen maar om de publieke opinie voor zich te winnen, vooral de zwarte bevolking in Amerika? Ik ben vandaag geen stap verder gekomen met die wezenlijke vragen waar de kranten bol van staan. Op de conferentie bleek daar echter niets van.

Geen harde discussie
De enige workshop cafe session, met Monsanto in de naam, was maandag nummer 6: 'Sponsored by Monsanto?' Voorzitter Joost Guijt, Wageningen UR, maakte al in zijn tweede zin duidelijk dat deze bijeenkomst geen harde discussie zou zijn over gmo en Monsanto. Nee, het zou een open gesprek worden, een vrije uitwisseling van ideeën en vragen over twee thema's. 1. Wat kan de conferentie aan waarde verliezen nu ze is gesponsord door twee multinationals? Zelfs als gegarandeerd is dat beide geen invloed hebben gehad op de inhoud. En 2. How do activities of large corporations impact equity, hunger, poverty and environmental qualities?' Guijt droeg bij aan de vrijheid van discussie door de titel van de workshop uit te breiden: 'Sponsored by Monsanto (and Unilever)?'

Gine Zwart, van OxfamNovib, had eerst haar medewerking aan de workshop geweigerd, en was pas overstag gegaan na smeekbedes van Ken Giller, omdat Greenpeace, Milieudefensie en Friends of the Earth voor de eer hadden bedankt. Op vraag 1. zei Gine alleen: moeilijke vraag, verder niets. En op vraag 2. 'Dit is een belangrijk debat. Waarbij we niet alleen moeten letten op verhoging van de productiviteit. We moeten waken voor het verlies van diversiteit. Niet alleen in de natuur, maar ook van productiemethodes. En dan is het slecht als de voedselproductie door een handvol multinationals wordt gecontroleerd. Er is niet een silver bullet, ook productieverhoging is dat niet. Denk aan de boer in het noorden van Mali: die is kampioen in het dealen met crises. De wetenschap zou zich meer moeten richten op diversiteit van verschillende farming systems. Dat levert veerkracht op.'

€12.000, een koopje
Michael Doane, veertien jaar werkzaam bij Monsanto, zelf boerenzoon, had geen nieuws verteld. Hij kwam met de harde omzetcijfers. De grote investeringen die Monsanto in onderzoek en ontwikkeling doet. Een beetje verongelijkt mopperde hij op de sociale media: 'People trust what they find there, more than authority figures.' En hij zei iets opmerkelijks: 'Monsanto is really good at science, not so good at public engagement. We zijn hier om open en helder te zijn.' Wie weet, wordt Monsanto er steeds beter in. Toen ik de zaal verliet, praatten veertig conferentiedeelnemers uiterst beschaafd over de thema's, staand aan tafels. Geen spoor van een reflexmatige, emotionele gevoerde discussie tussen twee doven. Dat is dan misschien toch de winst van Monsanto's sponsorschap bij deze conferentie. Geen rationele, wetenschappelijke analyse van Monsanto's claim, maar wel een open gedachtenwisseling die vriendelijke uitkomsten oplevert.
Come to think of it: 12.000 euro om Gold Sponsor te mogen zijn? Het is een koopje. Geld en voedsel, Monsanto weet het handig te combineren.

Fotocredits: Conference Key Cord, Joep Auwerda
Dit artikel afdrukken