Terwijl de wereld te hoop loopt tegen Monsanto, de Amerikaanse plantenveredelaar en producent van pesticiden, probeert het bedrijf met charmeoffensieven weer maatschappelijk geaccepteerd te raken. Journalisten worden uitgenodigd om een kijkje binnen te komen nemen.

Janno Lanjouw ging er al een tijdje geleden langs. Zijn artikel over wat hij ontdekte en hoe hij denkt over Monsanto is op De Correspondent te vinden onder de titel Monsanto is niet het kwaad. Monsanto is de status quo.

Hij schrijft "dit verhaal gaat in op genetische modificatie, een van de belangrijkste redenen het bedrijf dubieus te vinden. Om te concluderen: kritiek op Monsanto is kritiek op het systeem waar iedereen al lang deel van uitmaakt."

Monsanto, dat zijn we als het ware zelf.
Zijn tekst voor het achtergrondmedium dat zich richt op een nieuwe burgerelite in Nederland maakt duidelijk wat landbouw-insiders al jaren proberen te zeggen. Monsanto is niet de oorzaak van het grootschalige landbouwsysteem waarin mechanisatie de hoofdrol speelt, maar het gevolg daarvan. Dat systeem is op zijn beurt het gevolg van keuzen die we als samenleving hebben gemaakt. We wilden graag betaalbaar eten om geld over te houden van andere welvaart. Monsanto kan daarom moeilijk kwaad worden verweten. Monsanto, dat zijn we als het ware zelf.

Toch veeg uit de pan
Wie het zo en zo rustig zegt, raakt vermoedelijk de simpele kern. Monsanto kan dan ook tevreden zijn over dit resultaat van zijn nieuwe openheid. Toch geeft Lanjouw het bedrijf ook een veeg uit de pan, omdat het dat systeem intact laat, terwijl de toekomst ook anders ingericht zou kunnen worden. Lanjouw schrijft:

Het zou Monsanto sieren als ze zich in dit soort discussies open en kwetsbaar durven op te stellen[..]. Want ook zij moeten erkennen dat ze niet alleen het systeem bedienen, maar het ook vormgeven.
Dat de zo succesvolle gentechnologie vooralsnog vooral heeft bijgedragen aan de productie van goedkoop veevoer, en dus goedkoop vlees. Eenzelfde punt geldt voor alternatieve vormen van landbouw. Monsanto stelt dat het genetische modificatie ziet als ‘slechts een van de vele gereedschappen’ waarmee we de wereld kunnen voeden.
Maar het investeert geen vergelijkbare researchbedragen in alternatieve oplossingen zoals biologische teelt en agro-ecologie. Bovendien heeft Monsanto de verantwoordelijkheid onrust over haar eigen handelen in de samenleving weg te nemen. Bijvoorbeeld om in een publiek debat op zoek te gaan naar alternatieven voor het hete hangijzer dat de patentenkwestie geworden is. Simpelweg je stempel ergens op drukken en zeggen dat het nu van jou is, is niet houdbaar.


Macht
Daarmee lijkt Lanjouw de haat die mensen tegen Monsanto hebben te reduceren tot de eenvoudige tegenstelling tussen de gangbare landbouw en de vernieuwing van landbouw op een alternatieve manier. De vraag die blijft liggen luidt: en waarom is die dan beter dan innovatie van de gangbare? Daarover moet het gesprek uiteraard gaan. Ondertussen vraag ik mij af: kan innovatie ooit 'gangbaar' zijn? De laatste zin van Lanjouw laat zien dat het niet om het technische type van innovatie gaat, maar om de mate waarin eigendom zich als macht kan uitstrekken.

Fotocredits: De Correspondent
Dit artikel afdrukken