Leiden deze korte ketens ook tot minder transport en dus minder CO2-uitstoot? Daar wordt wereldwijd onderzoek naar gedaan. Tijdens de Vervoerslogistieke Werkdagen 2022 presenteerde Karin Pauls (Universiteit Wageningen) een paper over de belangrijkste kenmerken en vermeende voordelen van lokale voedselsystemen zoals die worden beschreven in de internationale wetenschappelijke literatuur.
Met collega-onderzoekers keek Pauls naar de rol van logistiek op de economische en milieuprestaties van lokale voedselsystemen door enkele scenario’s voor de lokale hutspot-keten door te rekenen in de provincie Flevoland.
Het aantal gereden kilometers bleek bij korte ketens met levering aan of ophalen door consumenten negen keer hoger dan levering aan grotere producenten of winkels. De korte ketens zijn logistiek gezien dan ook niet duurzaam.
De resultaten suggereren dat samenwerking en coördinatie in de korte ketens noodzakelijk is om echt efficiënte en duurzame korte ketens te realiseren. Dit blijkt uit ook vele internationaal onderzoeken.
Moeten we boeren verbieden om direct aan consumenten te leveren? Natuurlijk niet. Maar, echt duurzaam zijn de korte ketens nog niet. De versnippering bij de boeren en de kopers is daarvoor te groot. Zijn korte keten niet veel kansrijker als die boeren zich niet richten op de vele consumenten met hun individuele, kleine bestellingen (voor bezorging of ophalen), maar juist op grote gebruikers als restaurants, lokale winkels, platforms als Hellofresh en cateringbedrijven met hun dark kitchens?
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Iig heb ik af en toe een Boerschappenbox. De producten daarin komen ECHT van boeren uit eigen land, die worden op 1 of meerdere punten in het land verzameld en uitgeleverd direct aan de consument en het zijn prima producten. Alleen kun je bij die box niet zoals bij Hellofresh vooraf zien wat erin zal zitten, dat zie je pas als alle bestellingen bij de boeren gedaan zijn. En niet duur, Oogstbox voor 2 personen inclusief bezorgen voor 30 euro. Ik kan er minstens 4 tot 5 maaltijden van maken, vaak hou ik zelfs nog over om er een 6e en 7e keer wat mee te doen, want je krijg geen afgepaste hoeveelheden, als er spitskool staat krijg je een mooie maat spitskool en kun je daar 2 tot 3x mee doen met zijn 2.
Het zou ons moeten verbazen indien (al dan niet samenwerkende) boeren er in slagen om hun producten goedkoper, sneller, efficiënter, duurzamer enz. bij de consument krijgen dan een supermarkt dat doet. Uitzonderingen daargelaten. Voor een korte keten, in welke definitie dan ook, is 'logistiek' cruciaal. En supermarkten hebben die logistiek al tot in de finesses fijn geslepen.
Een korte keten is geen korte verbinding tussen de boer en de consument – tenminste, als we de kilometers bedoelen. Uien bijvoorbeeld kunnen best in Polen worden ingepakt, en toch kan dit voor een Nederlandse boer c.q. consument de kortste keten zijn.
Of korte ketens in het algemeen tot minder transport en dus minder CO2-uitstoot leiden, is daarom niet de juiste vraag. Een betere vraag zou het zijn of de (al dan niet samenwerkende) boeren, c.q. de supermarkten, inderdaad de kortst mogelijke keten in werking zetten. Misschien was er in België ook een uien-inpakbedrijf. Maar die kan duurder zijn voor de boer, en dus is ‘prijs’ (lees: inkomen van de boer) ook een onderdeel van een korte keten. En mede daarom is het onzinnig om de ketens van boeren en supermarkten te vergelijken.
Sinds de boerderijwinkel bij het fruitteeltbedrijf meer een streekboerderij is geworden koop ik veel meer producten uit de streek dan voorheen. Naar al die losse verkooppunten her en der vond ik veel te lastig.
Blijkbaar zijn er genoeg korte ketens die voor zowel de boeren als consumenten aantrekkelijk genoeg zijn, anders verdwijnen die toch wel vanzelf?
Mijn eerste reactie hier is: dus wat voor overheid of instantie dan ook wil de burger NOG meer vervreemden van het platteland, waar ons voedsel vandaan (hoort te komen)komt en wil ons nog meer in huis opsluiten met alle gemak van het bezorgen. 'Wees niet bang, zoek het maar uit op internet, wij brengen je groentes wel thuis. Geen idee wat te doen als je het vandaag nodig hebt en je groente ziet er niet uit dat je het nog niet aan varkens zou willen geven'...........
Voor veel mensen is het idd een uitje, soms als ze ergens geweest zijn en dan langs zo'n boer(winkel) rijden en even uitstappen en dan het gevoel hebben/proeven dat het daravandaan lekkerder is dan bij de AH, wat meestal ook wel zo is als het om biologisch geteelt is en zo van het land in de winkel ligt, er komt geen verpakking enz aan te pas.
Hier in Rhoon zit en zorgboerderij met winkel waar je van alles kan kopen, ze hebben zelfs een theeschenkerij met zelfgebakken taarten enz. Die mensen oogsten veel zelf, maar met sommige dingen, zoals appel en perentijd, aardbeien, aardappels, mag je als consument ook zelf gaan plukken/rapen. Vooral voor kinderen is dat heel leuk om te doen. Ze hebben een (wilde)bloemenpluktuin waar je je eigen bos kan samenstellen, je mag over vrijwel het hele terrein wandelen, de stal bezoeken, om de zoveel tijd kun je vleespakketten bestellen van hun eigen koeien. Zo gek veel leuks is er al niet meer te doen zonder dat het een enorme bak met geld voor het hele gezin kost, dus wat willen we ook allemaal van ons af gaan nemen?
Het onderzoek geeft een wat zwart/wit beeld.
Aan de ene kant herken ik uit de praktijk veel initiatieven die zorgeloos van de lokale groenteteler, via de bakker en de kaasboer naar de vleesleverancier rijden. De volgende rijdt er een iets ander rondje achteraan en tot onderlinge samenwerking komt het zelden. Ik ken iemand die wekelijks 15 km rijdt voor 4 broodjes.
Aan de andere kant heb je ook een korte keten waar heel bewuste consumenten op de fiets naar een lokale producent gaan en daar gericht onverpakte en onbewerkte seizoensproducten kopen. Veel lokale producenten die ik ken telen niet alleen wortels of ui, maar een heel breed scala aan groenten.
Kies je voorbeeld één als representant van de korte keten dan is de CO2 uitstoot 9x zo hoog of meer vergeleken met de supermarktvariant. Kies je voorbeeld twee dan is de uitstoot van de korte keten misschien wel 9x zo laag.
Het beoordelen van de duurzaamheid van "de korte keten" op basis van gesneden hutspot groente in de buurt van Almere is op zich nuttig én zegt tegelijk niets zinnigs over de efficiëntie van de korte keten.