Dat is de uitkomst van een onderzoek onder leiding van de Mexicaanse kinderarts Mardia López-Alarcón. Het onderzoek, dat verschijnt in het vakblad Endocrine Connections, was bescheiden van omvang, maar de resultaten zijn bemoedigend.

Academisch
Mindfulness is een stroming in psychologische behandelstrategieën die gebruik maakt van meditatie om het persoonlijke bewustzijn te vergroten. Mindfulness heeft zijn oorsprong in de Boeddhistische traditie en is met yoga de laatste jaren een gewilde en ook een bewezen effectieve manier om te ontspannen en te ontstressen. De techniek is ook werkzaam gebleken bij het verminderen van stress en angst bij patiënten met ziekten, variërend van anorexia nervosa tot kanker.
Mindfulness heeft al een aantal jaren de belangstelling van het (academisch) druk beoefende gebied van eetstoornissen. Aantredend bijzonder hoogleraar Psychology of Eating Styles aan de VU Tatjana van Strien noemde in 2013 in haar oratie “het aanleren van vaardigheden voor gerichte aandacht (mindfullness [sic])” als onderdeel van een therapie voor “patiënten met obesitas die in hoge mate last hebben van emotioneel eten”.

Caloriearm
In het Mexicaanse onderzoek, opgezet als een gecontroleerde klinische trial, volgden zwaarlijvige kinderen een caloriearm dieet. Daarnaast kregen ze mindfulnesstherapie. Ze verloren meer gewicht, waren minder gestrest en minder hongerig dan kinderen in een controlegroep die alleen op een caloriearm dieet stonden.

Obesitas bij kinderen verhoogt het risico op een aantal aandoeningen later in het leven, zoals hartziekten en diabetes, die ook gepaard gaan met stress en angst. Dat is op zich geen nieuw inzicht, evenmin als het voordeel van een preventieve aanpak boven pogingen tot afvallen achteraf. Maar de meeste behandelingen van kinderen met overgewicht richten zich niet op psychologische factoren en kijken voornamelijk naar voeding en lichaamsbeweging. Eerdere studies lieten zien dat eetstoornissen, met name binge-eten, samenhangen met obesitas. Een verhoogd stressniveau bemoeilijkt het volhouden van een dieet. Voor vele lijners is dat een pijnlijk ervaringsfeit.

Cortisol
De Mexicaanse kinderen die voor het onderzoek werden geselecteerd vulden een vragenlijst in waarmee hun angstniveau werd gemeten. Een groep van 33 kinderen volgde wekelijkse mindfulnesstrainingen in sessies van 2 uur, gedurende een periode van 8 weken. Daarnaast stonden de kinderen op een caloriearm dieet. Een controlegroep van 12 kinderen deed 8 weken lang alleen het dieet.

De gecombineerde therapie leidde tot aanzienlijk grotere verminderingen van het gewicht, van de gevoelens van angst en van het in het speeksel en bloed gemeten niveau van hormonen die verband houden met stress en eetlust, cortisol, leptine en ghreline.

Een conclusie die gerechtvaardigd is volgens López-Alarcón is dat kinderen die een restrictief dieet volgen vaak angstig zijn en dat de mindfulnesstraining dat aanzienlijk vermindert. Zij is voornemens de resultaten te testen met grotere groepen deelnemers.

Bij volwassenen had de combinatietherapie van dieet, gezondheidsvoorlichting en mindfulnesstraining geen significant beter effect dan alleen dieet en voorlichting
Populariteit
Vermindering van stress en angstgevoelens door mindfulnesstraining is een veelgebruikte aanpak, en dat verklaart ook de populariteit van de trainingen. Maar effecten op de metabole gezondheid en gewichtsverlies door combinatietherapieën, zoals het Mexicaanse, zijn bij volwassenen niet of niet overtuigend aangetoond in internationale onderzoeken.
Het ging in de onderzoek meestal om een specifieke therapie, Mindfulness Based Stress Reduction (MBSR), ook wel ‘stressreductie door aandachttraining’ genoemd. In een gedegen onderzoek, een RCT uit 2017 waarbij ook de anti-suikerapostel Robert Lustig betrokken was, bleek dat bij volwassenen de combinatietherapie van dieet, gezondheidsvoorlichting en mindfulnesstraining geen significant beter effect op het lichaamsgewicht had dan alleen dieet en voorlichting.

Bloedsuikerniveau
Wel liet de mindfulnesstraining bij dit en bij een ander onderzoek onder obese vrouwen een daling van het bloedsuikerniveau zien. Dat effect werd toegeschreven aan de daling van het stresshormoon cortisol en leidde tot de hypothese dat de training kan helpen tegen het ontstaan van diabetes type 2.

Uit de onderzoeken komt telkens het psychologische voordeel van mindfulnesstrainingen, meestal toegepast in intensieve sessies over een periode van 8 weken, op het verminderen van stress, angst en het verbeteren van het zelfvertrouwen, het zelfbeeld en het zelfinzicht.

Yale
Dat zijn toch nuttige eigenschappen voor obesitaspatiënten om zich mee te wapenen in de strijd tegen de kilo’s. Een rondgang op het internet leert dat er veel aandacht is voor mindfulness en verwante technieken. Veel onderzoeksprogramma’s zijn gericht op de sociale en familiaire omstandigheden waarin kinderen opgroeien en waaronder hun eetgewoonten en emotionele band met eten wordt gevormd.

Aan de Amerikaanse Yale universiteit loopt een omvangrijke 5-jarige studie waarin kinderen en hun ouders aan een combinatiebehandeling onderworpen worden. Het betrekken van de ouders bij de hulp aan de kinderen slaat 2 vliegen in 1 klap, is de gedachte, omdat obesitas vaak het hele gezin treft. De resultaten worden in 2024 verwacht.
Dit artikel afdrukken