Alleen al een groenteproducent in de Spaanse provincie Almeria heeft volgens informatie van de BR en de economie-redactie van de omroep in de afgelopen drie jaar €3,4 miljoen subsidie ontvangen, ondanks de overtredingen op het gebied van loonvoorschriften en wettelijke maatregelen ter bescherming van de werknemer. Hulpkrachten bij de oogst klagen over te lage lonen en het inzetten van giftige sproeimiddelen zonder beschermende kleding. Bij dit werk zijn echter beschermde pakken voor het hele lichaam én een speciale cursus voor het sproeien wettelijk voorgeschreven. De regionale vakbond beschikt over talrijke klachten tegen de producent van biologische tomaten. Het Spaanse bedrijf levert ook aan Duitse supermarkten en discounters.

Belastinggeld naar uitbuiters
Onderzoek in Spaanse databases toont aan dat nog meer bedrijven uit de regio Almeria zich niet aan de loon- en arbeidsvoorschriften houden en miljoenen subsidie incasseren. Daarmee stroomt belastinggeld naar bedrijven die werknemers uitbuiten. De bedrijven wordt loondumping, overtredingen tegen de wettelijke maatregelen ter bescherming van de werknemers en fraude met het afdragen van sociale lasten verweten.

Bij het verstrekken van het geld spelen sociale standaards zoals arbeidsrecht en minimumloon geen rol
EU-subsidie aan landbouwers korten
De EU geeft jaarlijks in totaal €58 miljard aan subsidie uit voor de landbouw. Daarvan gaat circa 70% direct naar de landbouwers. Bij het verstrekken van het geld spelen sociale standaards zoals arbeidsrecht en minimumloon geen rol. Afgevaardigden van het Europese Parlement, waaronder ook de Duitser Martin Häusling van de partij Bündnis 90/Die Grünen, hebben scherpe kritiek geuit. De EU-commissie moet deze verstrekkingspraktijk snel veranderen en de uitbetaling van EU-geld in landen als Italië en Spanje sterker controleren. Karl-Heinz Florenz van de Duitse CDU eist bij bewezen misstanden dat de subsidies direct worden gekort. EU-minister voor landbouw Phil Hogan ziet bij navraag echter geen reden om iets te ondernemen, ook niet in het subsidieprogramma voor de komende jaren. Dat programma wordt momenteel uitgewerkt.

Slavernij en krottenwijken in Europa
Tienduizenden migranten en vluchtelingen zoeken werk in de landbouw in Spanje en Italië. Door de stijgende aantallen wordt de concurrentiedruk groter. Veel landbouwers en grondeigenaren buiten deze nood van de werkzoekenden gewetenloos uit. In het Spaanse Almeria, wereldwijd het grootste fruit- en groenteteeltgebied met kassen, verdienen veel hulpkrachten slechts €25 per dag, hoewel het cao-loon circa €47 voorschrijft. Vakbonden en vluchtelingenorganisaties spreken van 'moderne slavernij'. Duizenden landarbeiders kunnen zich geen woning permitteren. Ze wonen in hutten die ze uit vuilnis zelf hebben gebouwd, zonder water en stroom.

Vakbonden en vluchtelingenorganisaties spreken van 'moderne slavernij'
Maffia verdient met uitbuiting
In Italië organiseren volgens BR-onderzoek criminele bendes de bemiddeling van landarbeiders. Zogenaamde Caporali rekruteren de arbeiders in opvangcentra voor vluchtelingen of op verzamelplekken van dagloners die werk zoeken (in het Duits 'Arbeitersstrich', een samenstelling van de woorden arbeider en prostitutie). Ze brengen de arbeiders in een afhankelijke positie en maken de landarbeiders een deel van hun loon afhandig. In veel gevallen zit de maffia-clan Ndrangheta erachter. Dat bevestigen de politie en officieren van justitie.

Groente en fruit voor Duitsland
De waren van de in opspraak geraakte landbouwers en telers landen ook in Duitsland in de schappen van grote supermarktketens. Producten uit Spanje worden in de supermarkten van Edeka, Rewe, Real, Penny en Lidl gevonden. Boeren uit Almeria beklagen: de Duitse handelaren zorgen voor een grote prijsdruk. Volgens de hulporganisatie Oxfam wordt de kostendruk onverbiddelijk doorgegeven aan de landarbeiders en is een hoofdoorzaak voor de uitbuiting van de arbeiders.

De grote Duitse supermarktketen en discounters wijzen de verantwoordelijkheid van de hand. Op navraag van BR beroepen ze zich op het certificaat GlobalG.A.P, zoals in de antwoorden van REWE, Real, Edeka en Lidl is na te lezen. De telers, zoals Biosabor, zouden volgens het certificaat ter plekke op misstanden worden gecontroleerd.

Aangezien in het verleden al problemen in gecertificeerde bedrijven werden gedocumenteerd, wordt GlobalG.A.P. toch bekritiseerd. Het gaat hierbij bovendien om een label dat de handelsbranche zelf financiert.

Journalist Allard van Gent schrijft over voedsel. Hij publiceerde deze tekst vandaag ook op zijn persoonlijke blog.
Dit artikel afdrukken