Dat microplastics overal om ons heen voorkomen, weten we al wel. Ze zijn aanwezig in flessenwater. In bier. In zeezout. In mosselen. En ook óp de vis die we kopen, ontdekte de DailyMail. De krant liet een aantal vismonsters onderzoeken - niet gevangen in zee, maar gekocht bij de visboer en de supermarkt. In alle monsters (filets) bleken microplastic-deeltjes te zitten. Niet omdat die vissen dat binnen gekregen hadden, maar omdat microplastics ook in de lucht rondzweven en op uitgestalde vis en andere voedingsmiddelen kunnen neerslaan. Het is dus zelfs logisch om te verwachten dat we ze ook ongemerkt inademen en op onze huid en haren 'verzamelen'.

Gezondheidsrisico?
Is al dat microplastic gevaarlijk? Dat weten we nog niet. Waarschijnlijk zijn er aan het binnenkrijgen van microplastic risico's verbonde omdat we het plastic niet afbreken. Het merendeel scheiden we waarschijnlijk gewoon via het maag-darmkanaal weer uit, zegt toxicoloog Jan Tytgat: "We weten nog niet wat de effecten van microplastics op ons lichaam zijn, omdat het een vrij nieuw fenomeen is waar nog weinig onderzoek naar is gedaan. De grotere deeltjes verlaten ons lichaam via natuurlijke weg door onze stoelgang, maar die kleinste deeltjes zouden mogelijk door de darmwand tot bij onze weefsels kunnen terechtkomen.'' Met nog onbekende gevolgen: lekken de 'endocriene verstoorders' uit? Is er een effect op de hormoonhuishouding? Leidt het tot ontstekingen? Het zou allemaal mee kunnen vallen, maar dat weten we gewoon niet.

Is er een effect op de hormoonhuishouding? Leidt het tot ontstekingen? Het zou allemaal mee kunnen vallen, maar dat weten we gewoon niet
Méér en echt overal
Uit twee recente onderzoeken is wat meer duidelijk geworden over de hoeveelheid microplastic in de oceanen. De resultaten zijn weinig vrolijkstemmend. Britse wetenschappers onderzochten een 40-tal rivierbeddingen in hun land op de aanwezigheid van microplastics. Ze troffen 'de meest vervuilde plek' ooit gevonden aan: in het riviertje Tame telden ze 500.000 microplastic-deeltjes per vierkante meter rivierbed. Na de winteroverstromingen van 2015-16 bleek 70% van de microplastic-vervuiling weggespoeld: 43 miljard deeltjes, 850 kilo microplastic in totaal. Op grond van die bevindingen stellen de onderzoekers dat de totale hoeveelheid microplastic die naar zee uitspoelt zwaar onderschat wordt.
De Britten krijgen bijval van Duitse onderzoekers. Die lieten monsters nemen door een van de deelnemende boten aan de Volvo Ocean Race. Voor het eerst is er inzicht ontstaan in waar microplastic in de oceanen zweeft. Kortgezegd: overal. Zelfs midden in de zuidelijke Indische Oceaan telden ze nog 43 plasticdeeltjes per kubieke meter.

microplastic langs volvo ocean race traject
Grafiek door The Guardian


Of toch niet?
Krill maakt van microplastic nanoplastic
Juist in die Antarctische wateren zwemmen diertjes rond die microplastics kunnen 'eten': Antarctische krill. Dat ontdekten Australische wetenschappers. In hun onderzoek, gepubliceerd in Nature, stelden ze vast dat het krill, kleine kreeftachtigen, stukjes microplastic kunnen 'vermalen' tot nanoplastic. "Het is een nieuwe manier waarop microplastics de interactie met een ecosysteem aangaan,” aldus onderzoeker Amanda Dawson. Met verreikende consequenties. Want er zijn nog veel meer soorten zoöplankton met een verteringssysteem dat lijkt op dat van krill. Mogelijk vindt er dus al veel meer afbraak van microplastic plaats dan we ons realiseren. En vermoedelijk speelt de "biogeochemische cyclus en het lot van plastic" zich af buiten ons gezichtsveld, op nanoniveau. Hoe je het ook wendt of keert: ook in de vorm van nanoplastics is de hoeveelheid microplastics in zee aanmerkelijk groter dan we denken.

Of toch niet? Juist deze week berichtten wetenschappers rondom de Nederlandse plasticopruimer Boyan Slat - in Nature - dat in de Great Pacific Garbage Patch "het overgrote deel (in gewicht uitgedrukt 92 procent) van het plastic afval bestaat uit grote en middelgrote voorwerpen. Microplastics, deeltjes kleiner dan 5 millimeter, maken slechts 8 procent van het totale gewicht uit." Microplastics zorgen voor veel verwarring en onzekerheid.
Dit artikel afdrukken