Het water uit de IJssel wordt gezuiverd en wordt over 20 kilometer en 60 hoogtemeters via pijpen met een diameter van 2 meter kunstmatig naar de top van de Veluwe gepompt. Vandaar af wordt het via de zwaartekracht naar nieuw gegraven vennen van een meter geleid. En vervolgens doet de zwaartekracht zijn werk verder tot het water de bodem insijpelt, daar de grondwaterstand verhoogt en zich verder horizontaal verspreidt. Continue aanvoer van IJsselwater is nodig, anders valt zo’n ven binnen een paar dagen droog. Volgens Peters komt het plan de flora en fauna, de boeren en de drinkwatervoorziening ten goede. Wel zal het zuiveren en vervoeren de nodige energie vragen. De kosten van het plan zijn geraamd op €200 tot 250 miljoen. “Veel geld, maar het levert ook veel op”, aldus Peters.
Ecoloog Herman van Dam heeft kritiek op zijn eigen oude plan. Hij vindt het oppompen van miljarden liters water energieverspilling en heeft bezwaren bij het infiltreren van gebiedsvreemd water. Van Dam vreest dat het mengen van het kalkrijke water uit de rivier met het schoonste drinkwater van Nederland de biodiversiteit schaadt.
#3 Het ligt er maar aan waar je de Veluwe omlijnt Joep. De inwoners van Apeldoorn, Harderwijk, Arnhem, Wageningen, Nijkerk, Barneveld, Ede, Hoenderlo, Epe, Hattem, Heerde, Oldebroek, Wezep, Nunspeet, Ermelo, Putten horen er ook graag bij.
Het is nu pompen of verdrogen in dit land. Dat was de kop boven een artikel in de serie ‘droogte in Nederland’ in de Volkskrant van 14 augustus: “Waterschappen moeten noodmaatregelen nemen tegen de aanhoudende droogte, blijkt uit een enquête van de Volkskrant. Maar de drogere zomers en het sterk ontwaterde land vragen om structurele oplossingen. Dat leidt tot lastige keuzes.” Dat laatste hoeft niet altijd het geval te zijn, soms is het geen of/of maar een en/en verhaal.
Bij structurele oplossingen wordt vaak gedacht aan oplossingen van civieltechnische aard, zoals in dit geval door Deltares en Royal HaskoningDHV. Maar de meest voor de hand (en onder onze voeten) liggende oplossing (in het algemeen en niet specifiek gericht op de Veluwe) is de mogelijkheid om water (langer) vast te houden, is tegelijkertijd ook de meest natuurlijke: dat is de bodem zelf namelijk. Of om precies te zijn de organische stof daarin die daar ruwweg de helft van uitmaakt. Stel dat je als boer jaarlijks netto 0,15% meer organische stof weet vast te leggen in de bovenste 10 cm van je grond, zo rekende het Louis Bolk Instituut al jaren geleden voor, dan gaat het om 2.000 kg vastgelegde organische stof ofwel 1.000 kg C per ha per jaar(C = 0,5 x organische stof) extra. Als 1 kg organische stof ongeveer 5 liter water kan vasthouden (afhankelijk van de grondsoort kan dat zelfs oplopen tot 20 keer het eigen gewicht), dan zou 2.000 kg extra organische stof per ha per jaar dus zo’n 10.000 liter water per ha per jaar extra moeten kunnen vasthouden. We hebben in ons land zo’n 1.800.000 ha landbouwgrond, dus reken maar uit.
Goed voor de boer, want zijn grond wordt vruchtbaarder door het verhogen van het organische stofgehalte daarvan. Goed te doen ook door bijvoorbeeld het toepassen van niet-kerende grondbewerking, van permanente bodembedekking en organische mest, door het niet afvoeren van stro (kringlooplandbouw) of door het aanplanten van bomen, struiken en andere meerjarige gewassen (agroforestry/agrobosbouw).
Het is ook lang (maar niet oneindig lang) vol te houden, het jaarlijks vastleggen van netto 0,15% meer organische stof in je grond. En (niet onbelangrijk) ook nog eens betaalbaar. Want met die 2.000 kg extra organische stof per ha per jaar wordt tegelijkertijd ook 3.670 kg CO2 per ha vastgelegd. Stel dat de maatschappelijke kosten voor CO2-uitstoot op 40 euro per 1.000 kg CO2 zouden liggen (investeringen voor wind- en zonne-energie liggen meestal boven de 100 euro per 1.000 kg CO2), dan vertegenwoordigt die 3.670 kg CO2 per ha een bedrag van 145 euro per jaar voor de boer. Uit te betalen door de koolstofbank in de vorm van koolstofcertificaten (1 per 1.000 kg CO2).
Het gevecht tegen de droogte is ook een belangenstrijd, schreef Jean-Pierre Geelen op 13 augustus in zijn column in de Volkskrant: “De belangen zijn groot, net als de schade. Economie staat weer pal tegenover natuur en landschappelijke waarden.” Die tegenstelling hoeft er dus niet altijd te zijn, want over het hoeveel vliegen in één klap slaan hebben we het hier eigenlijk als er ter bestrijding van de droogte in ons land (ook) breed zou worden ingezet op het verhogen van het organische stofgehalte in onze bodem?
#7 Frank, ik keek alleen naar de strategische kant van de oplossing van Dres/RHKDHV.
EJ heeft een punt. Op allerlei plekken op de Veluwe zitten ondoordringbare lagen: keileem en podzolen. Die zorgen dat water vast wordt gehouden. Voor de verdroging daar, door klimaatverandering en naaldboomaanplant, biedt het plan geen oplossing, en het gaat om veel areaal, met hoge natuurwaarde. De vennen liggen er bijv. op, sprengbeken worden er door gevoed.
De naaldbomen zijn inderdaad een probleem, maar de details ken ik niet. Ik heb niet van m'n collega-ecologen begrepen dat ze pleiten voor vervangen van alle naaldbomen. Want die hebben ondertussen lokaal ook hun eigen ecol waarde, de rechte stammen brengen geld op, en vervangen kost geld. De terreinbeheerders zijn bezig geleidelijk een deel van het areaal naaldhout te vervangen door loofhout, omdat dit minder verdampt, hier van nature voorkomt (bijv de veel aangeplante douglassparren niet) en in het algemeen meer oorspronkelijke biodiversiteit 'dragen'. En vanwege de stikstofproblematiek is de kap van naaldhout versneld, om de door stikstof aftakelende heide en zandverstuiving te herstellen. Dus ja, het is vanuit natuurperspectief goed als het areaal naaldhout afneemt en deels vervangen wordt door loofhout.
Gebiedsvreemd water is inderdaad een risico, daar hebben we in onze veengebieden al veel leergeld mee betaald. Voorheen werd een deel van onze veengebieden ook regelmatig overstroomd met water van elders, en dat droeg bij aan de ecol waarde. Bijvoorbeeld overstroming van Weerribben/Wieden vanuit toenmalige Zuiderzee, de meeste mensen zijn dat vergeten, maar in 19e eeuw, en begin 20e eeuw is dat paar keer gebeurd, een natuurlijk fenomeen: Ca-rijk, maar fosfaat- en stikstofarm water overstroomde het veen en droeg zo bij aan de grote biodiversiteit van die veengebieden. Zoals nu ook nog in bijv. Polen gebeurt. Maar het huidige water bevat veel meer fosfaat en stikstof, dat wil je niet meer in je veen hebben. En ook niet op de Veluwe.
Een motief van de twee organisaties is ook Nederland meer op de kaart zetten als expert waterbouw. Op zich niks mis mee, integendeel, maar dat mag natuurlijk niet leiden tot uitvoering van niet goed doordachte plannen. Ik denk dat er uitdagingen genoeg liggen waar de expertise van organisaties zoals Dres/RHKDHV beter gebruikt kan worden: bijv. veel meer vasthouden van water in "hoog"-Nederland, nog betere zuivering van afvalwater, warmtewinning uit water voor groene energie en ter voorkoming van zuurstofloosheid, blauwalg, botulisme door opwarming van het water.
#13, Dick, hoezo? "Heel Nederland"? Dat slaapt toch rustig verder? Verklaar je nader wb het stikstofdossier in relatie tot de Veluwe en de watervoorziening aldaar.
Maar Frank-Eric, van jouw nieuws zou heel Nederland van zijn stokje moeten vallen. Ik denk nl. dat het ook grote consequenties voor het stikstofdossier heeft.