Onlangs ontdekten archeologen de oudste kaas ooit, bij een opgraving in Egypte. Die vondst illustreert het belang van gestremde zuivel in de evolutie van de mens, schrijft The Conversation.
Tot de bronstijd, die rond 4.500 jaar geleden begon, maakten volwassen mensendarmen het enzym lactase niet aan, dat nodig is om melksuikers af te breken. Toch zijn er bewijzen dat de mens ruim 6.000 jaar geleden al dieren molk. Dat valt samen met het begin van landbouw in Noordwest-Europa. Waarschijnlijk werd die melk al verwerkt tot kaas. Fermentatie scheidt de witte motor in wrongel en wei; de suikers vloeien weg met de wei.
Een team deskundigen van de universiteiten van York, Cardiff, Sheffield en London maakte zeven van klei, waarmee de prehistorische mens die kaas gemaakt zou kunnen hebben. Ze gingen uit van voedsel- en gereedschapsvondsten die zijn gedaan bij Stonehenge en bewezen dat er kaas mee gemaakt kan worden. Kaas, vinden zij, is daarmee een bewezen vroegere bijdrage aan de beschaving van de mens dan het drinken van rauwe melk.
Conversation - The surprising role cheese played in human evolution
Tot de bronstijd, die rond 4.500 jaar geleden begon, maakten volwassen mensendarmen het enzym lactase niet aan, dat nodig is om melksuikers af te breken. Toch zijn er bewijzen dat de mens ruim 6.000 jaar geleden al dieren molk. Dat valt samen met het begin van landbouw in Noordwest-Europa. Waarschijnlijk werd die melk al verwerkt tot kaas. Fermentatie scheidt de witte motor in wrongel en wei; de suikers vloeien weg met de wei.
Een team deskundigen van de universiteiten van York, Cardiff, Sheffield en London maakte zeven van klei, waarmee de prehistorische mens die kaas gemaakt zou kunnen hebben. Ze gingen uit van voedsel- en gereedschapsvondsten die zijn gedaan bij Stonehenge en bewezen dat er kaas mee gemaakt kan worden. Kaas, vinden zij, is daarmee een bewezen vroegere bijdrage aan de beschaving van de mens dan het drinken van rauwe melk.
Kaas kent vele gedaanten. Ik maakte ooit een soort cottagecheese of huttenkase met puntjes op de u en de a, van melk met wat zout. De melk buiten de koelkast en geduld. De melk wordt vlokkerig. Opvangen in een fijne zeef en zie: kaas.
Wouter Klootwijk #9
Dat is dan toch geen kaas maar yoghurt?
Marco Maas #7
Goede vraag, inderdaad. Mijn speculatie is, dat mensen niet begonnen met kaas, maar met producten als room, boter, karnemelk, en yoghurt, die deels spontaan, deels met simpele bewerkingen te maken zijn van melk. Ooit heeft iemand daarna orgaanvlees (met daarin maag,, dus stremsel) gemengd met (gekarnde?) melk, waarna de rest vanzelf kwam.
Melk kan ook 'vanzelf' stremmen.
Er lijkt bij een aantal reacties sprake te zijn van een misverstand mbt de oorzaak van lactose-intolerantie. Bij alle zoogdieren is de norm, dat de baby's (welpen, pups, kalveren) lactose kunnen verteren, en dit vermogen verliezen zodra ze gespeend worden. Dit is een genetisch effect; en waarschijnlijk leidt lactose-intolerantie tot spenen, niet andersom. Europeanen ('Kaukasiërs' is hier mss voor de verandering wel de correct term) bezitten een bekende mutatie, die leidt tot lactase-persistentie (een vergelijkbare mutatie komt ook voor bij enkele geïsoleerde herdersvolken in Afrika zoals Masai). Deze mutatie is zo'n 6000(?) geleden ontstaan bij herders in de Kaukasus, Oekraïne, of ZO-Europa.
Evolutionair gezien is het logisch, dat mensen begonnen zijn met veeteelt (domesticatie) voor het vlees, en pas daarna melk zijn gaan verzamelen voor hetzij baby's, hetzij kaas/yoghurt/vergelijkbaar lactosevrij product. Lactase-persistentie is dan de laatste stap, en biedt pas evolutionair voordeel in een omgeving waar al melk voorhanden is.
Mbt vitamine D en kalk; melk is een overschatte bron van kalk (het is vooral belangrijk als bron van eiwit), terwijl de behoefte aan vitamine D waarschijnlijk de evolutie dreef van blanke huidskleur onder landbouwers die onvoldoende vitamine D haalden uit dierlijk vet/orgaanvlees.