Lees ook
Het gebruik heeft bij hem inmiddels geleid tot significante lijdensdruk. Hij gebruikt dagelijks langduriger en in grotere hoeveelheden dan hij elke ochtend weer van plan is. In de loop van de jaren is het gebruik ook toegenomen. Hij besteedt een groot deel van de dag aan het gebruik. Al lange tijd wil hij minderen en heeft vele pogingen daartoe gedaan. Steeds krijgt hij echter last van onthoudingsklachten en ontstaat de grote behoefte om weer te gebruiken. Telkens valt hij dan ook weer terug, over het algemeen al binnen een week. Hij zit niet goed in zijn vel en heeft een slechte conditie. Hij heeft daarnaast allerlei belangrijke sociale en vrijetijdsactiviteiten opgegeven vanwege het gebruik, en geregeld komt hij belangrijke verplichtingen in zijn privéleven niet na. Hierdoor ontstaan wrijvingen met zijn vrouw en kinderen, en allerlei sociale contacten verwateren. Meerdere malen heeft hij ervaren dat het drastisch reduceren van het gebruik hem mentaal, fysiek en sociaal direct veel positiefs oplevert. Hij weet ook dat hij nu het risico loopt op allerlei lichamelijke ziekten, zoals kanker, en vroegtijdig overlijden. Dat wil hij voorkomen. Hij wil zich fitter voelen, het goede voorbeeld geven aan zijn kinderen en een betere echtgenoot zijn.

Deze patiënt scoort 10 van de 11 criteria van een verslavingsstoornis (DSM-5); er is dus sprake van een ernstige verslaving. Het is een man die volledig vast zit in zijn verslavingsgedrag en dit wil veranderen, maar absoluut niet weet hoe.

De meest voorkomende verslaving, die wereldwijd verantwoordelijk lijkt te zijn voor naar schatting vijf miljoen vroegtijdige sterfgevallen, is het gebruik van comfortabele stoelen en banken
Niet-erkende verslavingen
Ik zie dagelijks mensen met dit verhaal. De meeste patiënten zitten muurvast in het gebruik van alcohol of andere drugssoorten. Voor deze verslavingen kan je door de huisarts verwezen worden naar de verslavingszorg en deze zorg wordt vergoed. Dit wordt gezien als ‘echte’ verslavingen. Veel van mijn patiënten hebben echter ook ‘andere’ verslavingen, waarvoor geen verslavingszorg beschikbaar is. Veel voorkomende ‘andere’ verslavingen zijn die aan het roken van tabak en het eten van junkfood. Voor deze ‘andere’ verslavingen is er wel een beperkt aanbod van monodisciplinaire begeleiding (rookstopcoaching of leefstijlcoaching), maar voor een deel van de patiënten is coaching volstrekt onvoldoende met alle gevolgen van dien. Voor de negatieve gevolgen hebben we wel weer dure reparatiezorg beschikbaar, die we vanzelfsprekend wel met elkaar betalen.

Er is echter ook een ‘andere’ verslaving, waarvan we niet eens door hebben dat die bestaat, laat staan dat we zorg hebben voor de mensen die er aan onder door gaan. Dit is wellicht zelfs de meest voorkomende verslaving, die wereldwijd verantwoordelijk lijkt te zijn voor naar schatting vijf miljoen vroegtijdige sterfgevallen. Dit komt in de buurt van het aantal jaarlijkse tabaksdoden. Het is een verslaving die geassocieerd is met velerlei problemen, klachten en ziekten. Het is ook de verslaving waar de man in de casus hierboven gebukt onder gaat, namelijk een verslaving aan het gebruik van comfortabele stoelen en banken. Naar analogie van de ‘echte’ verslavingen noem ik deze verslaving ‘stoornis in het stoelgebruik’.

Noem het beestje bij de naam: de stoel
Tien jaar geleden sloeg de WHO alarm over ons excessieve zitgedrag. We leerden dat ‘zitten het nieuwe roken’ is. We bewegen te weinig en zitten teveel, en moeten dus meer bewegen én minder zitten. Desondanks lukt ons niet om te veranderen. Sterker nog, er zijn aanwijzingen dat de mate van lichamelijke inactiviteit en sedentair gedrag in de coronacrisis alleen maar is toegenomen. ‘Zitten is het nieuwe roken’ heeft inmiddels z’n kracht verloren en het urgentiegevoel om er iets aan te doen ontbreekt bij vrijwel iedereen. Maar wat vooral ontbreekt is dat we ons niet realiseren wat de hoofdoorzaak is, en zolang we dit niet (willen) weten, kunnen we er ook weinig aan doen. De hoofdoorzaak is in feite heel simpel: stoelgebruik! Zeer veel mensen wereldwijd zitten muurvast in het stoelgebruik, de meesten zelfs zonder dat ze het zich beseffen. Maar bij doorvragen kan je bij velen tot de conclusie komen dat er wel degelijk sprake is van een ‘stoornis in het stoelgebruik’. Niet elke stoelgebruiker is verslaafd, maar meer mensen lijden onder hun stoelgebruik dan we denken.

Enkele eeuwen geleden zat men wel, maar dan op de grond, op de knieën of gehurkt. Het ‘gezonde zitten’ noemen we dit. Alleen welgestelden hadden een stoel (bijvoorbeeld een troon) en pas recent werd dit consumentenproduct beschikbaar voor de gewone burger
Een stoel is net als tabak, alcohol of junkfood een consumentenproduct dat gemaakt is voor ons comfort, genot en gemak. Enkele eeuwen geleden had vrijwel niemand een stoel, men zat wel, maar dan op de grond, op de knieën of gehurkt. Het ‘gezonde zitten’ noemen we dit. Alleen welgestelden hadden een stoel (bijv. een troon) en pas recent werd dit consumentenproduct beschikbaar voor de gewone burger. Was een stoel vroeger een product dat niet noodzakelijk was voor je overleving en goed dagelijks functioneren, inmiddels hebben we de stoel een centrale rol gegeven in onze maatschappij, waardoor het vrijwel onmogelijk is om geen stoelen te gebruiken. Zitten is an sich niet ziekmakend en dodelijk, maar stoelgebruik kan dit wel zijn. Hoe meer je gebruikt, hoe groter de risico’s.

Wat te doen?
Kunnen we leren van de aanpak van roken, alcohol- en junkfoodgebruik? Stoelen worden ook geproduceerd en verkocht door een invloedrijke industrie: ‘BIG chair’. Het verminderen van de zichtbaarheid en beschikbaarheid werkt voor het terugdringen van de drie andere producten, voor stoelen waarschijnlijk ook. ‘Stoeltax’, ik weet het niet; een stoel is al duurder dan sigaretten, bier of koekjes. Een stoel wordt gekocht om langere tijd steeds weer te hergebruiken. Grootschalige schadelijkheidscampagnes vanuit de Rijksoverheid zouden we wel moeten starten. En ook is het van belang dat de zorg opstaat en het stoelgebruik in de spreekkamer bespreekbaar maakt. Verwijsmogelijkheden, zoals verslavingszorg, moeten dan wel beschikbaar komen voor de mensen die dit nodig hebben.

Bovenstaande man is succesvol behandeld met dezelfde behandelmethodieken die we inzetten voor mensen met de ‘echte’ verslavingen. Hij zit nog wel, maar met mate en dan met name op andere plekken dan een comfortabele stoel.

Deze opinie verscheen eerder op netwerksite Coincide.
Dit artikel afdrukken