Lees ook
De internationaal gerespecteerde voedingsprofessor Marion Nestle verdiepte zich in belangenverstrengeling bij voedingsonderzoek. Het viel haar op dat veel onderzoeken naar voedingsmiddelen gesponsord worden door de voedingsindustrie èn vaak positieve resultaten vinden.

Op haar blog Food Politics begon ze een serie korte artikelen over dit probleem. In de 152 studies die ze tot nu toe analyseerde, blijken 140 onderzoeken positief uit te pakken voor het bedrijf dat voor het onderzoek betaalde. Dat is ruim 90%.

Meer marketing dan wetenschap
Neste benadrukt wel dat haar onderzoek niet volledig is. Toch is ze niet de eerste die het verband tussen de geldschieter en de resultaten opmerkt. Meerdere onderzoekers op het gebied van voeding klagen over belangenverstrengeling. Terwijl onderzoek op het gebied van bijvoorbeeld medicijnen maatregelen heeft genomen om los te staan van de invloed van de industrie, is dat in voedingsonderzoek nog steeds niet aan de orde. Nestle: “Ik denk dat dit slecht is voor voedingsonderzoek. Het is slecht voor het publieke vertrouwen in voedingswetenschappen. Het is misleidend. Dit gaat over marketing, niet over wetenschap.”

Door de regels van de FDA mogen er pas gezondheidsclaims op de verpakking staan als die zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. Hierdoor heeft de voedingsindustrie een groot belang bij het financieren van onderzoek en vooral bij resultaten waar hun winst van afhankelijk is
Waarom sponsort de voedingsindustrie voedingsonderzoek?
Dat verschillende belangen nog altijd een rol spelen bij voedingsonderzoek heeft meerdere redenen.

Er is vooral behoefte aan geld. De overheid investeert nauwelijks in voedingsonderzoek, waardoor er ruimte is voor voedingsproducenten om in dit gat te springen.
Traditie speelt ook een rol. Martijn Katan zegt hierover tegen Julia Belluz van Vox: “Voedingswetenschap heeft altijd dicht bij de producenten gelegen. Er is een direct belang in de uitkomsten van het onderzoek voor producenten.” Door de regels van de Food and Drug Administration mogen er pas gezondheidsclaims op de verpakking staan als die zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. Hierdoor heeft de voedingsindustrie een groot belang bij het financieren van onderzoek en vooral bij resultaten waar hun winst van afhankelijk is.

Positieve draai aan resultaten
Er is geen reden om aan te nemen dat de deelnemende onderzoekers oneigenlijk werk verrichten. De onderzoekers die meewerken aan studies waarbij directe belanghebbenden het onderzoek financieren, zijn vaak goede onderzoekers die met de beste intenties handelen. Het probleem ligt volgens Nestle in de vertaling van het onderzoek naar buiten. Bevindingen die normaal gesproken onbelangrijk zijn, kunnen daardoor meer belang krijgen dan ze eigenlijk toebehoort.

De samenwerking met de industrie heeft ervoor gezorgd dat ik dingen heb ontdekt die ik anders niet had gevonden. Zo hebben we het effect van transvetzuren op hartziektes gevonden dankzij de expertise van Unilever, en de cholesterol verhogende factor in ongefilterde koffie dankzij Nestlé
Dit gebeurt volgens Katan regelmatig in voedingswetenschappen. Zo krijgen onderzoeksvragen die belangrijk zijn voor de industrie meer aandacht dan andere vragen. Katan: “De alcoholindustrie heeft weinig belang bij het aantonen van een link tussen alcohol en een verhoogde kans op borstkanker. In plaats daarvan financieren ze liever onderzoeken naar het positieve effect van alcohol op hartaandoeningen. Op de lange termijn heeft dit gevolgen voor de geloofwaardigheid van de wetenschap.”

Katan voegt toe dat de financiële bijdrage van de industrie niet per definitie slecht is. “De samenwerking met de industrie heeft ervoor gezorgd dat ik dingen heb ontdekt die ik anders niet had gevonden. Zo hebben we het effect van transvetzuren op hartziektes gevonden dankzij de expertise van Unilever, en de cholesterol verhogende factor in ongefilterde koffie dankzij Nestlé.”

Transparantie en vertrouwen
Er is meer aandacht nodig voor het probleem. Nauwkeurigheid over de uitkomsten, transparantie over de financiering en een gestructureerde aanpak die belangenverstrengeling uitsluit zijn cruciaal om het vertrouwen in voedingsonderzoek te herstellen. Nestle: “Het is niet de kwaliteit van het onderzoek dat het probleem is. Het probleem komt pas naar voren bij het stellen van de onderzoeksvraag en de interpretatie van de resultaten waar een positieve draai aan gegeven wordt, zelfs als de uitkomsten neutraal zijn. Dat is niet goed voor de wetenschap en voor de volksgezondheid.”

Fotocredits: Investing money, Wikipedia
Dit artikel afdrukken