De lokale goa-boom (Faidherbia albida) blijkt precies de eigenschappen te hebben die het kaalgeslagen en uitgemergelde Sahelgebied weer vruchtbaar kan maken. De boomkroon brengt schaduw, de wortels houden het schaarse regenwater vast en de bladeren halen stikstof uit de lucht die ze via hun bladeren op de grond laten vallen precies voor het moment waarop boeren hun gewassen in de groei proberen te krijgen. De goa zou bovendien voldoende mest op kunnen brengen om een wijde variatie aan andere bomen op gang te kunnen krijgen die weer CO2 uit de lucht binden. De boom komt ook in het Midden-Oosten voor.
Intrigerend in het verhaal zijn de twee verklaringen die worden gegeven voor de late ontdekking van deze - klaarblijkelijke - vorm van kringloop- en voedselboslandbouw, na vele duizenden jaren van bewoning van Afrika.
Een Australische zendeling en agronoom zou hebben ontdekt dat een struikgewas dat de Nigerianen, basis van Europese praktijken, steeds verwijderden van hun akkers eigenlijk een boom met een krachtige wortelstelsel was. Hij beloofde voedselhulp in ruil voor het laten staan van de struiken, waarna de ontdekking een feit werd. Een andere verklaring is tijdelijke arbeidsmigratie. Boeren die tijdelijk wegtrekken om elders als seizoensarbeider te werken, zaaiden hun teelten laat in op slordig bewerkt land. Zij hadden stelselmatig betere oogsten. Het voortbouwen op die ontdekking heeft inmiddels geleid tot oogsten die 3 tot 4 maal hoger liggen dan gebruikelijk in de Sahel. Met kunstmest zouden die oogsten nog eens met 50% kunnen worden verbeterd. Waar de Nigeriaanse boeren fosfaat-mest (een ander wezenlijk bestanddeel voor plantengroei) vandaan halen, vermeldt het artikel niet.
In augustus 2018 bracht The Guardian een artikel over de zegeningen van de gao. The New York Times berichtte er in 2007 al over.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Marco, er zullen vast situaties zijn zoals je beschrijft. Maar ik herin mij direct een artikel met metingen -waarschijnlijk van Dr. Lal, en zelfs in Niger- aan cowpea. Zowel boon als loof is geschikt voor menselijke consumptie en ook vee is er gek op. Door alles te oogsten kon er zelfs sprake zijn van een negatieve stikstof balans.
Henk Breman,
Ik bedoel ook niet dat stikstofbindende planten N binden voor andere planten, ik bedoel dat stikstofbindende planten de stikstof verhogen rondom het wortelstelsel en dat daarom ook andere planten profiteren. Als ik je redenering volg dan zou er geen extra stikstof in de bodem komen als bij vlinderbloemigen de bladeren geoogst en afgevoerd worden, terwijl bijv. bij klaver stijgt de bodemvoorraad stikstof ook als het klavergewas als veevoer geoogst word. De (extra) stikstof komt dus niet via de bladeren in de grond.
Uiteraard moet je bij gedegen onderzoek andere stikstofbronnen uitsluiten, bijv. door een raster zodat er geen vee en/of mensen komen.
Harry (#26), de laatste fase van mijn studie naar factoren die versnelling in productiviteitsstijging Afrikaanse landbouw kunnen bewerkstelligen is ingegaan: bijstellen eindtekst op basis commentaren en suggesties derden en het vinden van een uitgever. Op basis van de ontwikkelingen sinds 1960 bracht ik 49 Afrikaanse landen onder in 6 groepen met verschillende productiviteit "stijging", en beschreef de verschillen tussen die groepen wat agro-ecologische en sociaaleconomische factoren betreft. Niger bevindt zich in de klasse "stagnatie sinds 1960". De variatie in gemiddelde graanopbrengsten is beperkt (tussen de belabberd lage waarden van 300 - 500 kg/ha!) en is door regenvalvariatie goed verklaarbaar: sinds de regenval weer normaal is, is er sprake van een lichte stijging. Als er echt sprake zou zijn van tot 3 à 4x hogere opbrengsten op 6 miljoen hectares -zoals het Volkskrant artikel stelt- dan zou dat heel duidelijk zichtbaar moeten zijn in de nationale gemiddelden. Het is niet zichtbaar! Waar haalt de Volkskrant die 500.000 t/jaar extra graan vandaan?
Wat de gestegen boomdichtheid betreft wil ik ook nog wat zeggen over de twee luchtfoto's in het artikel, één uit 2002 en één uit 2014. De grotere boomdichtheid is prachtig te zien. Maar je ziet ook dat het om de directe omgeving van een dorp gaat. En je ziet, gezien de homogene spreiding van de bomen, dat het om diepe zandige gronden gaat. Ik beschrijf in dat boek dat ik met Kessler schreef, hoe dicht bij dorpen op diepe zandige gronden ook voor de droogte sprake was van een ring met dichte boombedekking. Ze wordt veroorzaakt door grote veedruk direct rond de dorpen: aanvoer van mest (na grazen verder van het dorp) en kaal houden van de kruidlaag, waardoor water en nutriënten vooral de bomen ten goede komen. De boomdichtheid die de foto van 2014 weergeeft zal niet representatief zijn voor de streek.
Marco (#27), Harry (#28) heeft gelijk, planten fixeren geen stikstof voor "de ander", maar voor zichzelf. Sterker, het mechanisme dat jij veronderstelt zou zichzelf in de voet schieten. De sterkte van de stikstof fixatie is omgekeerd evenredig met het stikstofgehalte in de grond (planten en/of rhizobia zijn lui)! En, natuurlijk hebben wij dat stikstofgehalte van de grond gemeten. De kunst is om te bepalen wat de oorsprong van die stikstof is: biologische fixatie, aanvoer via de wortels vanuit de omgeving en/of de diepte, of via mens en vee (aanvoer organische stof, etc.).
Harry van den Burg,
Ik heb mijn reactie aangepast: "daardoor profiteren ook andere planten cq volggewassen".
OOK staat er nu bij. Dank voor de attendering.
Marco, een stikstofbindende leguminoos doet het niet alleen maar voor de liefdadigheid.