6 min
Bij de opening van de Salon de l'Agriculture jouwden Franse boeren hun president uit. Meer dan de onze staan ze met hun rug tegen de muur. Europa heeft geen oplossing. Onderwijl beginnen supers en vleesverwerkers het probleem aan te pakken op basis van het principe 'eigen boer eerst' omdat de consument dat sympathiek vindt. Dat leidt tot het uiteenvallen van de landbouwunie van de EU. Ironisch genoeg beperkt de markt het vrije verkeer van goederen. Dat zal Nederland dwingen tot krimp van zijn productie, als er geen andere oplossingen worden gevonden.
Vanwege de boerenonlusten die sinds begin dit jaar weer helemaal opleefden in Frankrijk, was te verwachten dat de Salon de l'Agriculture 2016 geen feest zou worden. De Franse boeren zijn boos en koelden hun woede op president François Hollande en hun ministerie. Hollande werd uitgejouwd bij de opening van de Salon, Frankrijks grote landbouwbeurs. De boeren vernielden tevens de stand van het ministerie van Landbouw.
Franse kaas van Duitse melk
Met name boeren die rundvlees, melk en varkens produceren, verkeren in ernstige problemen. Als gevolg van overaanbod binnen de EU en wereldwijd verzadigde markten, liggen hun kostprijzen boven de marktprijzen. Melk uit Duitsland en Nederlands, Duits, Spaans en Belgisch varkensvlees stroomt hun markt op omdat die landen die grondstoffen goedkoper kunnen aanbieden. Het buitenlandse spul wordt verwerkt in Franse vleeswaren en Franse kaas en verkocht als 'echt Frans' eindproduct.
Dat leidde vorig jaar tot protesten tijdens de Tour de France. In de 'Franse' worst hoort Frans varken, anders is het geen Franse worst, zeiden de boeren omdat ze weten dat consumenten dat begrijpen en onderschrijven. Daarom moest ook in de Franse kaas uiteraard echte Franse melk worden gebruikt van de boeren. De grote Franse kaasmaker Savencia (voorheen Bongrain, bekend van onder meer de wereldwijd verkochte Roquefort-achtige zachte blauwschimmel merkkaas Saint Agur, gemaakt van koeienmelk) liet destijds weten daar geen brood in te zien. Het zou de kostprijs alleen maar verhogen en daardoor de export van zijn 'Franse' kazen bemoeilijken.
'Even' Rusland openen
Frankrijk vraagt van Europa oplossingen. Minister van Landbouw Stéphane Le Foll reist door Europa en komt deze week naar Den Haag omdat omdat Nederland op dit moment voorzitter van Europa is. De melk- en zelfs vleesproductie moeten gereguleerd worden wat le Foll betreft. Op de etiketten van vlees, vleesproducten en zuivel moet vermeld worden waar het vlees en de melk vandaan komen. Daarnaast moet Europa nog 'even' Rusland overtuigen om zijn grenzen weer open te stellen voor Europese of op zijn minst Franse producten.
Europa heeft die oplossingen niet. Er is geen geld voor beschikbaar. Bovendien houdt Europa juist vast aan de vrije markt, ook al erkent EU Landbouwcommissaris Phil Hogan, na eerdere stoïcijnse reacties, dat er een fors probleem is.
Bijna ongemerkt komt echter langzaam een beweging op gang die de Franse boer een beetje helpt. Franse vleesverwerkers kiezen voor Frans varken in hun vleeswaren en worsten. Zelfs McDonald's kiest voor Franse kip, net zoals Kentucky Fried Chicken dat al eerder deed. Ook de Duitse discounter Lidl zet inmiddels duidelijk 'porc français' op een deel van zijn vleeswaren. Op de foto hierboven is een pakje Lidl varkensvleeswaren te zien van het huismerk Le Césarin dat het bedrijf in Frankrijk voert. Ook Cochonou, een internationaal bekend Frans worstmerk, koos na kritiek tijdens de Tour de France, inmiddels voor Franse worst. Vleeswarenmaker Fleury-Michon wil inmiddels zelfs zijn hammen uit Frankrijk halen. Dat is niet zomaar een besluit, want Frankrijk produceert veel te weinig varkensbillen om alleen hammen van Frans vlees te kunnen maken. De trend is echter logisch: consumenten vinden dat een 'echt' product uit eigen land moet komen en dat het raar is als Franse worst gemaakt is van een vlees uit Brabant of Beieren of zelfs een mengsel daarvan.
Vrije markt zorgt voor lokale markten
Het voorbeeld van Fleury-Michon laat zien welk probleem zich begint af te tekenen. De nodige 'Franse' hammen komen nu uit het buitenland, waaronder Nederland. Als fabrikanten en supermarkten voor hun eigen vlees gaan zorgen en daar in Frankrijk boeren voor contracteren, raakt de hele Europese stroom van intra-Europese im- en exporten in de war. Dat is geen sinecure want er zijn - onder meer bij ons - hele infrastructuren (stallen, slachterijen, handel) op ingericht. Als de trend doorzet, zal dat in het ene land zorgen voor een afbouw van productie en voor een heropbouw in het andere. Nederlandse boeren exporteren zo'n 70% van hun vlees, waaronder een flink deel naar Frankrijk en zouden er dus flink door moeten inkrimpen. Het lijkt erop dat de vrije markt ervoor zorgt dat markten lokaler worden, maar het betekent tevens dat Europa voor de keuze staat: willen we dat de markt boeren 'lokaal' bindt aan de eindverkopers van hun grondstoffen of willen we de bestaande productie wat vrijer over de grenzen laten bewegen?
De eerste trend is de markt op dit moment zelf aan het regelen. Voor flink exporterende landen betekent dat fors inschikken. Nederland raakt er theoretisch 70% van zijn varkenshouders door kwijt. De ironie wil dat het vrije verkeer door niemand wordt tegengehouden, maar juist door de markt geremd wordt.
Toch moet de EU zich afvragen of dat gewenst is. De varkenscrisis in Europa, bijvoorbeeld, wordt bepaald door een overaanbod van 10%. Onze varkens zijn dus nodig in Europa. Omdat echter de lokaal-trend nu bepaalt hoe de markt het probleem oplost, tekent zich economisch een trend af waarbij het ene land stallen afbreekt, die in het andere weer worden opgebouwd. Dat is een vorm van kapitaalvernietiging die nu net niet de bedoeling was van de Economische Unie die de EU wilde garanderen.
Subsidie om opkopers tegen lage prijzen te vinden
De ministers van landbouw in Europa spreken deze en komende week weer verder over de boerencrisis in de EU op basis van voorstellen die de lidstaten hebben gedaan. Eurocommissaris Phil Hogan en onze staatssecretaris Van Dam moeten er een verstandig plan van maken. Of ze de markttrend die ik signaleer serieus nemen, is onduidelijk. Wel duidelijk is dat de huidige productie in Europa geen kant op kan. Melk en vlees opkopen en opslaan tot de droog- en vrieshuizen uitpuilen, heeft geen zin meer omdat ze op termijn voor een nog langer aanhoudend prijsbederf zorgen. Het is een illusie dat Rusland zijn grenzen opent om Europa te helpen. Dat doet het land hooguit om een tekort in eigen land tijdelijk aan te vullen en zal dus nooit een structureel oplossing zijn. Wat rest, is export naar buiten de EU. Daar zal dan ook ongetwijfeld weer een paar honderd miljoen euro voor worden vrijgemaakt om de boeren te laten zien dat ze serieus worden genomen.
In werkelijkheid zit de situatie muurvast. Op de wereldmarkt zijn Europese varkens en melk duur, zodat we ook daar hoogstens onder de kostprijs kunnen dumpen. Alles gaat immers altijd op en voor de juiste lage prijs is er altijd wel een koper ergens in de wereld. Het vinden daarvan zal gesubsidieerd worden. Het boerenprobleem zal blijven bestaan. In de krant zal straks staan dat de landbouwexport van de EU in volume toch weer flink is gestegen, net zoals na de Ruslandcrisis.
Zulk nieuws moet ook straks weer verbloemen dat onze boeren geen cent verdienen aan die exportvolumes. De EU houdt zijn boeren in leven door hen net niet te laten verdrinken. Dat doet ze door verlieslatende productie te helpen opruimen tegen prijzen waar boeren nog steeds niet aan kunnen verdienen en door de banken (en wat Frankrijk betreft, ook de overheid) daar geld achteraan te laten gooien. Erger nog, omdat het overaanbod de verkoopprijzen van alle boeren treft, laat dit beleid zowel de sterke als de zwakke lijden zodat complete sectoren worden verzwakt.
Beter zou het dan ook zijn bedrijven strategisch uit de markt te halen en zo het overaanbod te stoppen. Dweilen met de kraan open heeft immers geen zin.
Intelligent beleid
Bedrijven uit de markt halen kan door nu niets voor de boeren te doen zodat ze failleren of door een intelligent beleid van warme saneringen. Omdat het eerste politiek in Frankrijk niet te verkopen valt, is het tweede de meest reële optie. Het moet intelligent zijn, omdat de keuze van de boeren die betaald mogen uitstappen, gestructureerd en vanuit een beleidsvisie gekozen moeten worden. De lokaaltrend maakt zo'n beleid levensvatbaar omdat het ieder land van een boerenstand verzekert en het wegvallen van het overaanbod toch weer voor vrij handelsverkeer in de productiestromen van de verschillende EU-landen onderling zal leiden. De Europese boer hoeft niet te splijten, al vergt het wat keuzen, ingrepen en minder boerenbedrijven.
Zouden de Europese ministers van Landbouw het lef hebben om deze optie zelfs maar te overwegen? Zoniet, dan regelt de markt het, want voor wat lapmiddelen en exportsteun is Frankrijk te ver beyond help geraakt.
Fotocredits: 'porc français' op Franse Lidl vleeswaren, Foodlog Media
Dit artikel afdrukken
Franse kaas van Duitse melk
Met name boeren die rundvlees, melk en varkens produceren, verkeren in ernstige problemen. Als gevolg van overaanbod binnen de EU en wereldwijd verzadigde markten, liggen hun kostprijzen boven de marktprijzen. Melk uit Duitsland en Nederlands, Duits, Spaans en Belgisch varkensvlees stroomt hun markt op omdat die landen die grondstoffen goedkoper kunnen aanbieden. Het buitenlandse spul wordt verwerkt in Franse vleeswaren en Franse kaas en verkocht als 'echt Frans' eindproduct.
Dat leidde vorig jaar tot protesten tijdens de Tour de France. In de 'Franse' worst hoort Frans varken, anders is het geen Franse worst, zeiden de boeren omdat ze weten dat consumenten dat begrijpen en onderschrijven. Daarom moest ook in de Franse kaas uiteraard echte Franse melk worden gebruikt van de boeren. De grote Franse kaasmaker Savencia (voorheen Bongrain, bekend van onder meer de wereldwijd verkochte Roquefort-achtige zachte blauwschimmel merkkaas Saint Agur, gemaakt van koeienmelk) liet destijds weten daar geen brood in te zien. Het zou de kostprijs alleen maar verhogen en daardoor de export van zijn 'Franse' kazen bemoeilijken.
'Even' Rusland openen
Frankrijk vraagt van Europa oplossingen. Minister van Landbouw Stéphane Le Foll reist door Europa en komt deze week naar Den Haag omdat omdat Nederland op dit moment voorzitter van Europa is. De melk- en zelfs vleesproductie moeten gereguleerd worden wat le Foll betreft. Op de etiketten van vlees, vleesproducten en zuivel moet vermeld worden waar het vlees en de melk vandaan komen. Daarnaast moet Europa nog 'even' Rusland overtuigen om zijn grenzen weer open te stellen voor Europese of op zijn minst Franse producten.
Europa heeft die oplossingen niet. Er is geen geld voor beschikbaar. Bovendien houdt Europa juist vast aan de vrije markt, ook al erkent EU Landbouwcommissaris Phil Hogan, na eerdere stoïcijnse reacties, dat er een fors probleem is.
Als fabrikanten en supermarkten voor hun eigen vlees gaan zorgen en daar in Frankrijk boeren voor contracteren, raakt de hele Europese stroom van intra-Europese im- en exporten in de war. Dat is geen sinecure want er zijn - onder meer bij ons - hele infrastructuren (stallen, slachterijen, handel) op ingerichtTe weinig billen voor echte Franse Franse ham
Bijna ongemerkt komt echter langzaam een beweging op gang die de Franse boer een beetje helpt. Franse vleesverwerkers kiezen voor Frans varken in hun vleeswaren en worsten. Zelfs McDonald's kiest voor Franse kip, net zoals Kentucky Fried Chicken dat al eerder deed. Ook de Duitse discounter Lidl zet inmiddels duidelijk 'porc français' op een deel van zijn vleeswaren. Op de foto hierboven is een pakje Lidl varkensvleeswaren te zien van het huismerk Le Césarin dat het bedrijf in Frankrijk voert. Ook Cochonou, een internationaal bekend Frans worstmerk, koos na kritiek tijdens de Tour de France, inmiddels voor Franse worst. Vleeswarenmaker Fleury-Michon wil inmiddels zelfs zijn hammen uit Frankrijk halen. Dat is niet zomaar een besluit, want Frankrijk produceert veel te weinig varkensbillen om alleen hammen van Frans vlees te kunnen maken. De trend is echter logisch: consumenten vinden dat een 'echt' product uit eigen land moet komen en dat het raar is als Franse worst gemaakt is van een vlees uit Brabant of Beieren of zelfs een mengsel daarvan.
Vrije markt zorgt voor lokale markten
Het voorbeeld van Fleury-Michon laat zien welk probleem zich begint af te tekenen. De nodige 'Franse' hammen komen nu uit het buitenland, waaronder Nederland. Als fabrikanten en supermarkten voor hun eigen vlees gaan zorgen en daar in Frankrijk boeren voor contracteren, raakt de hele Europese stroom van intra-Europese im- en exporten in de war. Dat is geen sinecure want er zijn - onder meer bij ons - hele infrastructuren (stallen, slachterijen, handel) op ingericht. Als de trend doorzet, zal dat in het ene land zorgen voor een afbouw van productie en voor een heropbouw in het andere. Nederlandse boeren exporteren zo'n 70% van hun vlees, waaronder een flink deel naar Frankrijk en zouden er dus flink door moeten inkrimpen. Het lijkt erop dat de vrije markt ervoor zorgt dat markten lokaler worden, maar het betekent tevens dat Europa voor de keuze staat: willen we dat de markt boeren 'lokaal' bindt aan de eindverkopers van hun grondstoffen of willen we de bestaande productie wat vrijer over de grenzen laten bewegen?
De ironie wil dat het vrije verkeer door niemand wordt tegengehouden, maar juist door de markt geremd wordt.Kapitaalvernietiging
De eerste trend is de markt op dit moment zelf aan het regelen. Voor flink exporterende landen betekent dat fors inschikken. Nederland raakt er theoretisch 70% van zijn varkenshouders door kwijt. De ironie wil dat het vrije verkeer door niemand wordt tegengehouden, maar juist door de markt geremd wordt.
Toch moet de EU zich afvragen of dat gewenst is. De varkenscrisis in Europa, bijvoorbeeld, wordt bepaald door een overaanbod van 10%. Onze varkens zijn dus nodig in Europa. Omdat echter de lokaal-trend nu bepaalt hoe de markt het probleem oplost, tekent zich economisch een trend af waarbij het ene land stallen afbreekt, die in het andere weer worden opgebouwd. Dat is een vorm van kapitaalvernietiging die nu net niet de bedoeling was van de Economische Unie die de EU wilde garanderen.
Subsidie om opkopers tegen lage prijzen te vinden
De ministers van landbouw in Europa spreken deze en komende week weer verder over de boerencrisis in de EU op basis van voorstellen die de lidstaten hebben gedaan. Eurocommissaris Phil Hogan en onze staatssecretaris Van Dam moeten er een verstandig plan van maken. Of ze de markttrend die ik signaleer serieus nemen, is onduidelijk. Wel duidelijk is dat de huidige productie in Europa geen kant op kan. Melk en vlees opkopen en opslaan tot de droog- en vrieshuizen uitpuilen, heeft geen zin meer omdat ze op termijn voor een nog langer aanhoudend prijsbederf zorgen. Het is een illusie dat Rusland zijn grenzen opent om Europa te helpen. Dat doet het land hooguit om een tekort in eigen land tijdelijk aan te vullen en zal dus nooit een structureel oplossing zijn. Wat rest, is export naar buiten de EU. Daar zal dan ook ongetwijfeld weer een paar honderd miljoen euro voor worden vrijgemaakt om de boeren te laten zien dat ze serieus worden genomen.
In werkelijkheid zit de situatie muurvast. Op de wereldmarkt zijn Europese varkens en melk duur, zodat we ook daar hoogstens onder de kostprijs kunnen dumpen. Alles gaat immers altijd op en voor de juiste lage prijs is er altijd wel een koper ergens in de wereld. Het vinden daarvan zal gesubsidieerd worden. Het boerenprobleem zal blijven bestaan. In de krant zal straks staan dat de landbouwexport van de EU in volume toch weer flink is gestegen, net zoals na de Ruslandcrisis.
Beter zou het dan ook zijn bedrijven strategisch uit de markt te halen en zo het overaanbod te stoppen. Dweilen met de kraan open heeft immers geen zinDweilen met de kraan open
Zulk nieuws moet ook straks weer verbloemen dat onze boeren geen cent verdienen aan die exportvolumes. De EU houdt zijn boeren in leven door hen net niet te laten verdrinken. Dat doet ze door verlieslatende productie te helpen opruimen tegen prijzen waar boeren nog steeds niet aan kunnen verdienen en door de banken (en wat Frankrijk betreft, ook de overheid) daar geld achteraan te laten gooien. Erger nog, omdat het overaanbod de verkoopprijzen van alle boeren treft, laat dit beleid zowel de sterke als de zwakke lijden zodat complete sectoren worden verzwakt.
Beter zou het dan ook zijn bedrijven strategisch uit de markt te halen en zo het overaanbod te stoppen. Dweilen met de kraan open heeft immers geen zin.
Intelligent beleid
Bedrijven uit de markt halen kan door nu niets voor de boeren te doen zodat ze failleren of door een intelligent beleid van warme saneringen. Omdat het eerste politiek in Frankrijk niet te verkopen valt, is het tweede de meest reële optie. Het moet intelligent zijn, omdat de keuze van de boeren die betaald mogen uitstappen, gestructureerd en vanuit een beleidsvisie gekozen moeten worden. De lokaaltrend maakt zo'n beleid levensvatbaar omdat het ieder land van een boerenstand verzekert en het wegvallen van het overaanbod toch weer voor vrij handelsverkeer in de productiestromen van de verschillende EU-landen onderling zal leiden. De Europese boer hoeft niet te splijten, al vergt het wat keuzen, ingrepen en minder boerenbedrijven.
Zouden de Europese ministers van Landbouw het lef hebben om deze optie zelfs maar te overwegen? Zoniet, dan regelt de markt het, want voor wat lapmiddelen en exportsteun is Frankrijk te ver beyond help geraakt.
Fotocredits: 'porc français' op Franse Lidl vleeswaren, Foodlog Media
Nog 5
Je hebt 0 van de 5 kado-artikelen gelezen.
Op 10 juni krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 10 juni krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
_480_289_84_s_c1.jpg)
En ondertussen, in het Europarlement kregen de in deze stoelendans "verliezende boeren" al wel een minuutje stilte; direct gevolgd door de aloude dilemmadiscussie vrijemarkt versus productie/prijs regulering.
En Hogan overweegt om artikel 222 1308/2013 toe te passen:
Artikel 222
Toepassing van artikel 101, lid 1, VWEU
1. Gedurende periodes van ernstige marktverstoring kan de Commissie uitvoeringshandelingen vaststellen om ervoor te zorgen dat artikel 101, lid 1, VWEU niet van toepassing is op overeenkomsten en besluiten van erkende producentenorganisaties, unies van producentenorganisaties en erkende brancheorganisaties in de in artikel 1, lid 2, van deze verordening bedoelde sectoren, voor zover deze overeenkomsten en besluiten de goede werking van de interne markt niet ondermijnen, uitsluitend tot doel hebben de betrokken sector te stabiliseren en onder een of meer van de volgende categorieën vallen:
a) het uit de markt nemen of gratis verstrekken van hun producten;
b) bewerking en verwerking;
c) opslag door particuliere marktdeelnemers;
d) gezamenlijke afzetbevorderingsmaatregelen;
e) overeenkomsten inzake kwaliteitseisen;
f) gezamenlijke inkoop van productiemiddelen die nodig zijn om de verspreiding van plagen en ziekten in dieren en planten in de Unie tegen te gaan, of van productiemiddelen die
nodig zijn om de gevolgen van natuurrampen in de Unie te bestrijden;
g) tijdelijke planning van de productie, rekening houdend met de specifieke aard van de productiecyclus.
De Commissie specificeert in uitvoeringshandelingen het materiële en geografische toepassingsgebied van deze afwijking en, met inachtneming van lid 3, de periode waarbinnen de afwijking geldt.
Die uitvoeringshandelingen worden volgens de in artikel 229, lid 2, bedoelde onderzoeksprocedure vastgesteld.
2. Lid 1 is enkel van toepassing indien de Commissie reeds een van de in dit hoofdstuk vermelde maatregelen heeft vastgesteld, waarbij producten in het kader van een openbare interventie zijn aangekocht of waarbij steun voor particuliere opslag als bedoeld in deel II, titel I, hoofdstuk I, is verleend.
3. De in lid 1 bedoelde overeenkomsten en besluiten zijn maximaal zes maanden geldig.
De Commissie kan echter uitvoeringshandelingen vaststellen op grond waarvan dergelijke overeenkomsten en besluiten worden verlengd met een periode van maximaal zes maanden. Die uitvoeringshandelingen worden volgens de in artikel 229, lid 2, bedoelde onderzoeksprocedure vastgesteld.
Tot zover de regels van het spel waar Dick aan refereert, maarre, de devil zit 'm volgens mij in the details, namelijk artikel 223, voor de liefhebber hier te lezen. Daar wordt de vraag gesteld op welke informatie de beslissing om 222 in te roepen wordt gebaseerd, en hoe er gerapporteerd wordt. Bij de Russische tuinbouwproducten boycot hadden we wekenlang de vreemdste cijfers rondvliegen.
Nou had ik dit draadje bedoeld om de ministers van Landbouw van de EU een beetje te volgen in hun gehannes met de boerencrisis. Mogen we daar na de 'contract'- en wie-bepaalt-de-prijs-discussie toch naar terug?
Vanmiddag kwam Stéphane Le Foll (Frankrijk) langs bij onze staats Van Dam die nu een paar maanden de baas is van landbouwend Europa. Van Dam zei gisteren dat hij geen steun meer wil voor individuele boeren omdat je zulk geld net zo goed meteen kunt weggooien. Hij wil de markt ordenen.
Vraag aan de verzamelde wijsheid hier: kan dat? Ik beweerde volg jaar van niet en had er - ik was er zelf bij - echt goed over nagedacht en over gesproken met velen. Toch stelt de hoogste bewindspersoon van Europa op dit moment het voor.
Minister Le Foll heeft een akkoord met Duitsland. Hij wil reguleren en Duitsland doet mee, schrijft La France Agricole. De twee grootste landbouwlanden van Europa zouden het eens zijn over de volgende maatregelen:
- Eurocommissaris Hogan moet de melkboerenbazen bijeen halen om een stabilisatie van de productie af te spreken.
- er moet meer varkensvlees en melkpoeder opgeslagen kunnen worden.
- in ruil voor financiële ondersteuning moeten boeren 'vrijwillig' hun productie beperken om de prijzen omhoog te laten gaan.
- boeren in problemen moeten voor een hoger bedrag kunnen worden geholpen dan nu het geval is: de individuele steun moet omhoog van 15. 000 naar 30. 000 euro over 3 jaar.
- de export buiten Europa moet flink ondersteund worden. De niet tarifaire boycot tegen varkensvlees door Rusland moet geslecht worden en er moet veel gemakkelijker aan ander extra-Europese export kunnen worden gedaan.
Wat gaan deze maatregelen helpen en wat zal de EU beslissen? Vlgde week gaan we zien of onze antwoorden juist waren. En: nog voor het einde van het jaar gaan we zien wie er gelijk had: de ministers of dit comité van wijzen. De ontwikkeling van de prijzen liegt immers niet.
Leuk spel toch?
Piet, #120. Ja, en?
Huib #116, productietijd is anders bij auto`s, aardappelen, etc. Productie tijd is van belang voor aanpassingen aan de markt. Met korte productietijden van b.v. enkele maanden (auto) kan de hoeveelheid productie veel sneller aan de marktomstandigheden worden aangepast dan langere productietijden van b.v. 2 jaar of meer (vlees).
Willen, Jack? Moeten!