5 min
De ontwikkelingen in de biotechnologie - zoals cisgenese en agroinfiltration - gaan snel. Maar hoe ethisch verantwoord zijn die eigenlijk? En in hoeverre gaat de Europese Unie deze nieuwe technieken reguleren? De EU is er nog niet uit. De industrie heeft wel ideeën en voert een geruisloze lobby, meent Vincent Harmsen.
Op woensdag 8 juli stemde het Europees Parlement over een TTIP-resolutie. Met als doel: scherp stellen wat TTIP mag regelen, en - minstens zo belangrijk - wat niet. Op het vlak van biotechnologie, of concreter de New Breeding Techniques, is de tekst echter voor meerdere interpretaties vatbaar. Zo wordt gesteld dat binnen TTIP 'geen akkoord' mag worden gesloten over Genetisch Gemodificeerde Organismen (GMO). Maar vallen New Breeding Techniques - een nieuwe generatie van biotechnologieën - onder GMO's? Dat is nu net de vraag die voorligt. De resolutietekst stelt echter ook dat de EU en de VS moeten streven naar gelijke regels, expliciet als het gaat om 'nieuwe technologieën'. Ook deze term is voor meerdere interpetaties vatbaar. De Commissie lijkt met de resolutie dus nog alle kanten op te kunnen.
Schouten is voorstander van cisgenese, een nieuwe vorm van gewasveredeling. De techniek lijkt op genetische manipulatie, transgenese, met echter één belangrijk verschil. ''Bij cisgenese worden enkel genen van het eigen soort gebruikt'', vertelt Schouten. ''Het resultaat is daarmee vergelijkbaar met klassieke veredeling.'' Volgens Schouten is cisgenese daarom veilig, en biedt het zelfs meer zekerheid dan gangbare kruising. ''We weten precies welk gen we inbrengen.''
Cisgenese, een nieuwe GMO-techniek?
Door cisgenese toe te passen, is het onderzoekers uit Wageningen gelukt een aardappel te creëren die resistent is tegen phytophthora, een schimmel waar momenteel veel bestrijdingsmiddelen tegen worden gebruikt. ''Hij ligt klaar op de plank'', zegt Schouten. Er is echter één probleem: cisgenese is nog zo nieuw dat er in Europa geen regels voor bestaan. Brussel werkt momenteel aan een voorstel.
Hamvraag daarbij: gaat de Europese Commissie cisgenese aanduiden als GMO-techniek, een techniek die aanleiding geeft tot genetisch gemanipuleerde organismen? Volgens Schouten zou dat vervelende gevolgen hebben. ''Het betekent dat kleine bedrijven in de fruitteelt of aardappelsector het niet meer kunnen betalen. Toelating van een GMO kost miljoenen euro's, en duurt vele jaren.'' In Europa vereist voedselautoriteit European Food Safety Authority (ESFA) dat producenten van GMO's uitvoerig onderzoek doen naar de veiligheid van het product, iets dat volgens Schouten bij cisgenese niet nodig is.
Andriukaitis heeft een lastig vraagstuk op zijn bord, dat meer omvat dan enkel cisgenese. De eurocommissaris moet afwegen hoe hij New Breeding Techniques gaat reguleren. Het zijn technieken met namen die rechtstreeks uit een sciencefiction film lijken te komen: zinc-finger nuclease, agroinfiltration, reverse breeding. Kern van alle New Breeding Techniques is dat er geen 'vreemde' genen in de vrucht van de plant zitten. Maar is die vrucht daarom dan geen genetisch gemanipuleerd organisme?
Bij het beantwoorden van die vraag helpt de industrie, net als Greenpeace, graag een handje. Het zogeheten New Breeding Techniques (NBT) Platform voert sinds kort een geruisloze Brusselse lobby. Het is een lobbygroep opgezet door Schuttelaar & Partners, een Nederlands adviesbureau dat eerder ook bedrijven als Monsanto bijstond. Onder de leden onder meer enkele Nederlandse zaad- en fruitbedrijven, maar ook de Zwitserse biotech-gigant Syngenta.
Om haar zaak te bepleiten verspreidde het NBT Platform in de luwte een goed doortimmerde juridische analyse van de nieuwe technieken, bezorgd op de deurmat van Europese beleidsmakers. Volgens dit NBT rapport dat publiek werd via de Britse wet openbaarheid van bestuur, zou geen van de NBT's aanleiding geven tot GMO's, en zouden ze daarom dus niét gereguleerd hoeven worden.
Het NBT Platform vindt daarbij een bondgenoot in Europarlementariër Jan Huitema (VVD). Huitema zet zich samen met Bas Belder (SGP) en Peter van Dalen (ChristenUnie) al lange tijd binnen het Europees Parlement in om cisgenese uitgezonderd te krijgen van de GMO-wetgeving.
Kansen Nederland
Huitema wijst op de kansen voor Nederland: ''Ons land behoort van oudsher tot de wereldtop als het gaat om veredeling. We zouden dat verder kunnen versterken door nieuwe veredelingstechnieken als cisgenese in te zetten.'' De Europarlementariër heeft geen twijfel over de aard van de techniek. ''Cisgenese doet hetzelfde als klassieke veredeling. Ik ben het honderd procent met Schouten eens.''
Huitema refereert naar een analyse van voedselautoriteit European Food Safety Authority (EFSA) uit 2012, waarin 'gelijke gevaren' worden geïdentificeerd voor cisgene planten als voor conventioneel veredelde planten.
Pro GMO
Dat cisgenese anders is dan conventionele veredeling concludeert ook een speciale werkgroep die in opdracht van de Europese Commissie de NBT's onderzocht. Net als het rapport van Schuttelaar & Partners keek deze werkgroep naar de vraag hoe de NBT's zich verhouden tot de Europese wetgeving. De werkgroep kwam echter tot andere conclusies dan het bedrijfsleven: in veel gevallen zouden de NBT's, waaronder cisgenese, wel degelijk aanleiding geven tot GMO's.
Cotter vindt dat Europa niet zou moeten inzetten op gentechnologie. Wel zouden boeren moeten profiteren van de inzichten van de biotechnologie. Ze noemt een techniek genaamd mark assisted selection. ''Je kunt daarmee soortgelijke resultaten als met cisgenese bereiken. Het stelt veredelaars in staat om, zonder gentechnologie, in korte tijd meerdere eigenschappen in een gewas te kruisen.''
De Europese Commissie komt volgens Jan Huitema eind dit jaar met een voorstel voor de New Breeding Techniques.
Dit artikel verscheen eerder op oneworld.nl onder de titel 'Geruisloze lobby over nieuwe generatie GMO's'
Fotocredits: Say no to GMO, sumitrarose
Dit artikel afdrukken
De vraag is niet alleen of je deze biotechnologie-technieken als GMO moet definieren, maar ook hoe veilig ze zijnDe vraag is niet alleen of je deze biotechnologie-technieken als GMO moet definieren, maar ook hoe veilig ze zijn. WUR-onderzoeker Henk Schouten ziet vooral de voordelen in van biotechnologie: ''We kunnen het gebruik van bestrijdingsmiddelen in Noordwest-Europa halveren dankzij biotechnologie'', zegt de onderzoeker plantenveredeling van Wageningen Universiteit. ''Maar wat zegt Greenpeace? 'Nee, we zijn tegen de techniek, want je weet maar nooit of het een risico inhoudt'.'' Schouten vindt het kortzichtig. ''De milieubeweging wordt zo een anti-milieubeweging.''
Schouten is voorstander van cisgenese, een nieuwe vorm van gewasveredeling. De techniek lijkt op genetische manipulatie, transgenese, met echter één belangrijk verschil. ''Bij cisgenese worden enkel genen van het eigen soort gebruikt'', vertelt Schouten. ''Het resultaat is daarmee vergelijkbaar met klassieke veredeling.'' Volgens Schouten is cisgenese daarom veilig, en biedt het zelfs meer zekerheid dan gangbare kruising. ''We weten precies welk gen we inbrengen.''
Cisgenese, een nieuwe GMO-techniek?
Door cisgenese toe te passen, is het onderzoekers uit Wageningen gelukt een aardappel te creëren die resistent is tegen phytophthora, een schimmel waar momenteel veel bestrijdingsmiddelen tegen worden gebruikt. ''Hij ligt klaar op de plank'', zegt Schouten. Er is echter één probleem: cisgenese is nog zo nieuw dat er in Europa geen regels voor bestaan. Brussel werkt momenteel aan een voorstel.
Hamvraag daarbij: gaat de Europese Commissie cisgenese aanduiden als GMO-techniek, een techniek die aanleiding geeft tot genetisch gemanipuleerde organismen? Volgens Schouten zou dat vervelende gevolgen hebben. ''Het betekent dat kleine bedrijven in de fruitteelt of aardappelsector het niet meer kunnen betalen. Toelating van een GMO kost miljoenen euro's, en duurt vele jaren.'' In Europa vereist voedselautoriteit European Food Safety Authority (ESFA) dat producenten van GMO's uitvoerig onderzoek doen naar de veiligheid van het product, iets dat volgens Schouten bij cisgenese niet nodig is.
de Wageningse onderzoeker vindt actiegroepen als Greenpeace lijnrecht tegenover zichMaar de Wageningse onderzoeker vindt actiegroepen als Greenpeace lijnrecht tegenover zich. ''Cisgenese, een variant van genetische manipulatie waarbij genen van hetzelfde soort worden ingezet, is nog steeds een GMO, en daarom onderhevig aan onverwachte en onvoorspelbare effecten veroorzaakt door het proces van genetische manipulatie'', schrijft de milieuorganisatie op 27 januari 2015 aan de Litouwse Eurocommissaris Vytenis Andriukaitis van Volksgezondheid.
Andriukaitis heeft een lastig vraagstuk op zijn bord, dat meer omvat dan enkel cisgenese. De eurocommissaris moet afwegen hoe hij New Breeding Techniques gaat reguleren. Het zijn technieken met namen die rechtstreeks uit een sciencefiction film lijken te komen: zinc-finger nuclease, agroinfiltration, reverse breeding. Kern van alle New Breeding Techniques is dat er geen 'vreemde' genen in de vrucht van de plant zitten. Maar is die vrucht daarom dan geen genetisch gemanipuleerd organisme?
De lobbygroep is opgezet door Schuttelaar & Partners, een Nederlands adviesbureau dat eerder ook bedrijven als Monsanto bijstondLobbyen in het Brusselse
Bij het beantwoorden van die vraag helpt de industrie, net als Greenpeace, graag een handje. Het zogeheten New Breeding Techniques (NBT) Platform voert sinds kort een geruisloze Brusselse lobby. Het is een lobbygroep opgezet door Schuttelaar & Partners, een Nederlands adviesbureau dat eerder ook bedrijven als Monsanto bijstond. Onder de leden onder meer enkele Nederlandse zaad- en fruitbedrijven, maar ook de Zwitserse biotech-gigant Syngenta.
Om haar zaak te bepleiten verspreidde het NBT Platform in de luwte een goed doortimmerde juridische analyse van de nieuwe technieken, bezorgd op de deurmat van Europese beleidsmakers. Volgens dit NBT rapport dat publiek werd via de Britse wet openbaarheid van bestuur, zou geen van de NBT's aanleiding geven tot GMO's, en zouden ze daarom dus niét gereguleerd hoeven worden.
Het NBT Platform vindt daarbij een bondgenoot in Europarlementariër Jan Huitema (VVD). Huitema zet zich samen met Bas Belder (SGP) en Peter van Dalen (ChristenUnie) al lange tijd binnen het Europees Parlement in om cisgenese uitgezonderd te krijgen van de GMO-wetgeving.
Kansen Nederland
Huitema wijst op de kansen voor Nederland: ''Ons land behoort van oudsher tot de wereldtop als het gaat om veredeling. We zouden dat verder kunnen versterken door nieuwe veredelingstechnieken als cisgenese in te zetten.'' De Europarlementariër heeft geen twijfel over de aard van de techniek. ''Cisgenese doet hetzelfde als klassieke veredeling. Ik ben het honderd procent met Schouten eens.''
Huitema refereert naar een analyse van voedselautoriteit European Food Safety Authority (EFSA) uit 2012, waarin 'gelijke gevaren' worden geïdentificeerd voor cisgene planten als voor conventioneel veredelde planten.
Ons land behoort van oudsher tot de wereldtop als het gaat om veredeling. We zouden dat verder kunnen versterken door nieuwe veredelingstechnieken als cisgenese in te zettenMaar op die bewering komt vanuit Wageningen Universiteit kritiek. ''Je doet de waarheid geweld aan door te zeggen dat cisgenese dezelfde resultaten oplevert als klassieke veredeling'', stelt hoogleraar biologische plantenveredeling Edith Lammerts van Bueren in het universiteitsblad Wageningen World. ''Cisgenese haalt een gen uit de context. (...) Bij klassieke veredeling komt met een gen een heel stuk chromosoom mee. Dat wordt door voorstanders (van cisgenese, red.) als risico gepresenteerd; je weet niet welke genen je meeneemt. Dat is zo, maar met klassieke veredeling hebben we veel meer ervaring. We weten hoe we planten moeten selecteren. Dat is bij cisgenese niet zo.''
Pro GMO
Dat cisgenese anders is dan conventionele veredeling concludeert ook een speciale werkgroep die in opdracht van de Europese Commissie de NBT's onderzocht. Net als het rapport van Schuttelaar & Partners keek deze werkgroep naar de vraag hoe de NBT's zich verhouden tot de Europese wetgeving. De werkgroep kwam echter tot andere conclusies dan het bedrijfsleven: in veel gevallen zouden de NBT's, waaronder cisgenese, wel degelijk aanleiding geven tot GMO's.
Cotter vindt dat Europa niet zou moeten inzetten op gentechnologie. Wel zouden boeren moeten profiteren van de inzichten van de biotechnologieJanet Cotter, plantwetenschapper werkzaam bij Greenpeace, is het eens met dat oordeel over cisgenese. Cotter wijst erop dat de voorstelling van zaken van Henk Schouten omstreden is: cisgenese geen GMO-techniek? Die stelling kwam jaren geleden al onder vuur te liggen in het wetenschappelijk tijdschrift Nature.
Cotter vindt dat Europa niet zou moeten inzetten op gentechnologie. Wel zouden boeren moeten profiteren van de inzichten van de biotechnologie. Ze noemt een techniek genaamd mark assisted selection. ''Je kunt daarmee soortgelijke resultaten als met cisgenese bereiken. Het stelt veredelaars in staat om, zonder gentechnologie, in korte tijd meerdere eigenschappen in een gewas te kruisen.''
De Europese Commissie komt volgens Jan Huitema eind dit jaar met een voorstel voor de New Breeding Techniques.
Dit artikel verscheen eerder op oneworld.nl onder de titel 'Geruisloze lobby over nieuwe generatie GMO's'
Fotocredits: Say no to GMO, sumitrarose
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Jan Peter, ik vind eerlijkgezegd dat je je er een beetje makkelijk vanaf maakt. Je begint deze draad met een oproep aan Tom en mij omdat je weet dat wij expliciet geen tegenstanders zijn van genetische modificatie.
Je enige inbreng is een video van een Tedx praatje, waar je niet eens de moeite bij neemt de Foodlog lezers te vertellen waarom je dat een goede illustratie vind bij dit onderwerp.
Wanneer ik daarop antwoord krijg ik te horen dat er meer discussie nodig is. Vind je dat je daar zelf op deze manier je best voor doet?
En als ik de term onderbuikgevoel even mag vervangen voor intuïtie, deze shortcut voor rationeel denken kan heel effectief en nuttig zijn. Toen wij nog met speren op de steppe liepen was een vreemde geur soms genoeg om de pleiterik te maken. Ik denk dat ik op de fiets in Amsterdam nog dagelijks mijn eigen leven veilig stel door bij een combinatie van geluid en bewegingen aan de randen van mijn gezichtsveld wat harder of wat zachter te trappen.
Maar dit mechanisme kan ons ook regelmatig op het verkeerde been zetten. Door teveel op intuïtie te vertrouwen blijven we een angstig en naïef soort dier dat in deze enorm complexe tijd regelmatig verkeerde beslissingen zal blijven maken.
Het verzet tegen genetische modificatie is een mooi voorbeeld van zo'n foutieve inschatting. Hetzelfde soort onderbuikgevoel deed mensen bij de introductie van de stoomtrein vrezen dat de koeien daar zure melk van zouden gaan geven.
Jammer dat je/jullie er niet op ingaan. Want de hele gmo discussie heeft nog zoveel losse eindjes. Er is meer discussie nodig.
Overigens, zou het kunnen dat de onderbuik (le deuxieme cerveaux) niet helemaal achterlijk is?
De ayatolla's in Iran vrezen Monsanto en GMO's na dat akkoord ook al, Bas!
"Grote Amerikaanse bedrijven verrijken zich ten koste van de kleine man die
ambachtelijk verbouwde splijtstoffen verkoopt".
Misschien kan je even uitleggen wat je van ons horen wilt, Jan Peter?
Want ik voel me niet echt geroepen om dieper in te gaan op de intuitie van een moeder die tegen alle wetenschappelijke consensus in, GMO's de schuld geeft van de ziektes van haar kinderen.
Op zich een mooie illustratie van de essentie van de meeste weerstand tegen genetische modificatie, het onderbuikgevoel.
Transgenese of cisgenese, het maakt niet zo uit wat er precies gebeurt in het labaratorium. Sommige mensen vinden gewoon dat je niet teveel mag rotzooien met de natuur. Natuur goed, mens slecht.
Wanneer de veronderstelde nadelen niet hard te maken zijn, kun je het nog altijd gooien op 'Het Onbekende Gevaar'. Negeren voor het gemak even dat het allergrootste deel van de mensen die er echt wat van snappen, van mening zijn dat het wel meevalt met die risico's.
Maar zolang de gewone man nauwelijks snapt waar het om gaat, maakt dat niet zoveel uit. Paniek is makkelijk gezaaid en een uitstekende methode om te beinvloeden. Wanneer je wilt dat iemand je dure biologische appeltjes koopt hoef je alleen maar te zeggen dat ie kanker krijgt van het alternatief. Of nóg erger.
Daar gaan we weer. Bas en Tom, kom er maar in.
Zie deze The new food economy, Robyn O'Brien