Affaire 1
Het rommelde gisteren op sociale media rond de Koning en zijn herfstvakantie in Griekenland. De vorst vloog veilig in zijn koninklijke gezinsbubbel in het regeringsvliegtuig naar zijn vakantieverblijf aan de baai van Doroufi. Het verblijf van de familie staat in geel gebied. Er is niets aan de hand. Toch vindt het publiek het niet goed voelen omdat premier Rutte en vice-premier De Jonge het volk hebben afgeraden met vakantie te gaan.

Een horecaondernemer op het Haagse Plein ging diep door het stof vanwege een laatste knalfeest voor de 2e horecalockdown. Het gaf geen pas. Een Rotterdams restaurant dat bij het Hilton hoort, dacht slim te zijn en toch mensen de bij een overnachting wel passende geachte noodmaaltijd naar vrije culinaire keuze te kunnen serveren door ze voor een tientje als hotelgast te boeken. Wettelijk vermoedelijk niets mis mee, maar het gaf moreel geen pas. Het restaurant besloot dan ook uit eigen beweging te stoppen met zijn handigheidje.

Maar de koning vloog naar zijn villa met zeezicht op het schiereiland Peloponnesos. In de Volkskrant maakt Nederlands geweten Sitalsing er vanmorgen korte metten mee. Het land verlaten is voor iedereen afgeraden. Oók voor de koning zei De Jonge.

Sitalsing in de Volkskrant

Zoiets zou u nooit doen. U bent doordesemd van verantwoordelijkheidsgevoel, u bent zich te allen tijde bewust van uw – hoe noemde de premier dat onlangs ook alweer? – ‘precaire’ positie.

Toen een verslaggever van De Telegraaf vrijdagmiddag een reeks vragen stelde aan vicepremier De Jonge (‘Vindt u dat we in de herfstvakantie erop uit kunnen trekken?’ ‘Nou nee’, zei de vicepremier. ‘Is het verstandig naar een buitenland te rijden of te vliegen?’ ‘Blijf vooral in Nederland’, zei de vicepremier), keek ik op van de honingzoete onschuld die van de vragende stem afdroop. Dit was een aanloopje naar iets groters, hier werd de vicepremier een smalle tunnel ingeleid. Toen kwam-ie: of de vicepremier soms wist waar de koning was? Hoog op een berghelling spreidde een gier haar vleugels en klapwiekte weg, de geur van ontbinding achterna.

Het is niet waar, dacht ik. Zoiets zou u nooit doen, dacht ik. In een herfstvakantie midden in de Tweede Golf, waarin heel Nederland thuisblijft, wonden likt, geplande vakanties afzegt, de dagen telt tot de bijl van het faillissement valt of de werkloosheid aanklopt, zou u nooit met uw gezin in het regeringsvliegtuig stappen om naar uw vakantiehuis in Griekenland te reizen, dacht ik.


Affaire 2
Afgelopen week werd nog een affaire geboren. Het kabinet met onze door diepe gevoelens van christelijke moraliteit doordesemde minister Carola Schouten loste de stikstofproblemen op met een wetsvoorstel en een zak geld van €6 miljard. Dat zijn een boel centen. Met ronkende taal - geen inspannings- maar een wettelijk vastgelegde resultaatverplichting voor 'robuuste' natuur - werd aangekondigd dat het nu eindelijk afgelopen is met de verstikking van de laatste Nederlandse natuur, terwijl ook de economie en bouw weer lucht krijgen.

De morele kant van het stikstofdossier is voor het gemene volk minder gemakkelijk aan te voelen dan de vlucht van de koning. Je moet even snappen waarom stikstof een probleem werd. Europese regels bepalen dat natuur beschermd moet worden als een land natuurgebieden beschermwaardig heeft gemaakt. Nederland heeft dat enthousiast gedaan. Misschien te enthousiast, want er zijn veel gebieden opgegeven. Maar gedane zaken nemen nu eenmaal geen keer als je als overheid een plechtig besluit hebt genomen. Gaandeweg kwam ons land er niettemin achter dat die afspraken onhandig waren. Wonen, industrie en verkeer kunnen alleen expanderen door het innemen van boerenland (54% van het Nederlandse grondgebied) én de vervuilingsrechten die daarop rusten. Het is van tweeën een: of de boer gaat boeren zonder land (heel technisch, zoals we niet-grondgebonden kippen houden in stallen die alle uitstoot opvangen en de mest omzetten in energie) of hij verdwijnt. Dat laatste pikt hij niet zonder netjes uitgekocht en bedankt te worden. Het eerste zadelt hem op met hoge kosten, waardoor zijn product veel te duur wordt omdat het elders met minder kunstgrepen goedkoper gemaakt kan worden.

Hoewel Schouten doet alsof ze het helemaal eens is met haar commissie en zich wettelijk verplicht tot het behoud en de realisatie van robuuste natuur in Nederland, lapt ze het advies aan haar laars
Het kan ook anders; door minder natuur te beschermen kan er ook meer geboerd, gebouwd, gereden en gevlogen worden. Maar dat is schijn. Na eerdere negatieve adviezen aan oud-premier Balkenende vanuit Brussel, is de minister nog eens opnieuw afgeraden te proberen om beschermd verklaarde natuur van de opgegeven lijst te halen. Toch wil ze het proberen. Daarmee werkt ze zich in de nesten. Arme minister. Juist Schouten wil het zo graag fair en goed doen voor iedereen, maar ook dit is een zaak van tweeën één. Het goede doen bezorgt iemand pijn.

Gekochte verwachting
De door de minister zelf ingestelde adviescommissie Remkes zei haar dat niet alles kan en raadde haar dringend aan om een fors doel te stellen: 50% minder stikstofemissies. Dat deed de deskundige commissie omdat alleen dan de verwachting gerechtvaardigd is dat de natuur in Nederland beschermd kan worden tegen de oprukkende urbanisatie en de groeiende ruimte die het weg- en vliegverkeer eisen. Volgens de Europese regels moet die verwachting reëel zij. Nieuwe bronnen die stikstof uitstoten, mogen pas worden toegelaten als er geen redelijke twijfel meer is dat de reductie slaagt. Hoewel ze doet alsof ze het helemaal eens is met haar commissie en zich wettelijk verplicht tot het behoud en de realisatie van robuuste natuur in Nederland, lapt ze het advies aan haar laars. In plaats van de halvering van de stikstofuitstoot die Remkes aanraadde, kiest ze voor 26%. Daarnaast wil ze bovendien natuurgebieden van het lijstje schrappen.

Met die €6 miljard koopt ze de ferme verwachting dat haar flink afgezwakte plannen - om toch zoveel mogelijk te kunnen bouwen, rijden, opstijgen en landen in Nederland - haalbaar zijn. Het ministerie van Schouten formuleert dat als volgt: Het kabinet verplicht zichzelf het hoofddoel – in 2030 zit de helft van de hectares natuur in stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden op een gezond stikstofniveau – linksom of rechtsom te halen. Deze ambitie acht het kabinet, na zorgvuldige afweging en gesprekken met de sectoren, financieel en maatschappelijk haalbaar. In het wetsvoorstel zit een systeem van monitoring en bijsturing: het effect van de bronmaatregelen wordt jaarlijks getoetst en het herstel van de natuur elke twee jaar. Als nodig stuurt het kabinet bij.

Bank moet illegaal financieren
Als het nodig is, stuurt het kabinet bij. En als het dat niet kan omdat dit al het hoogst haalbare is, zoals een woordvoerder van de minister verklaarde?

Hoe robuust de plannen zijn, bleek al meteen. De minister zit in haar maag met ruim 3.000 boeren die de regering door slordig beleid legaal zonder vergunning hun stallen heeft laten aanpassen. Dat moet de bank oplossen zei ze. Die kijkt wel uit en is wars van het financieren van illegaliteit. Eén van de banken reageerde diplomatiek 'wel verbaasd' te zijn door haar uitspraak; een andere dat de minister "geen reële optie" had aangedragen. Dat was te voorzien, want het mag niet van De Nederlandse Bank. Toch droeg de minister de banken via de pers op boeren te financieren voor illegale bedrijvigheid - alsof het de normaalste zaak van de wereld zou zijn.

Hoewel het grote publiek de finesses niet goed kan aanvoelen en het schandaal daarom uitblijft, valt zoiets niet meer uit te leggen. Net zomin als de vlucht van onze vorst.

Als legale feestjes, dito etentjes en veilige vluchtjes naar geel gebied al niet meer kunnen, dan snap je het niet als regering. Zo raak je het gezag kwijt. De Tweede Kamer moet nog beginnen met de behandeling van haar wetsvoorstel. Het is een mooie gelegenheid om te laten zien hoe moreel de politiek is. De koning en zijn gezin zijn inmiddels weer op weg terug naar Nederland.
Dit artikel afdrukken