Wat mij betreft vertoont de wereldeconomie tekenen dat zij een keerpunt heeft bereikt. De economische groei is in 2020 gestopt en komt in 2021 met moeite weer op gang. Er is een tekort aan alle soorten fossiele brandstoffen (olie, kolen en aardgas) in verhouding tot de enorme wereldbevolking. Uiteindelijk kan worden verwacht dat deze ontoereikende energievoorziening de wereldeconomie naar de rand van de afgrond zal trekken.
De wereldeconomie gedraagt zich niet zoals de meeste mensen zouden verwachten. Standaard modelbenaderingen gaan voorbij aan het feit dat economieën een toereikende aanvoer van energieproducten van de juiste soort nodig hebben, die op de juiste tijdstippen van de dag en het jaar worden geleverd, willen zij niet ineenstorten. Tekorten worden niet noodzakelijkerwijs gekenmerkt door hoge prijzen; prijzen die te laag zijn voor producenten zullen de energievoorziening snel doen instorten. Een ineenstorting kan gebeuren door onvoldoende vraag; in feite wordt een dergelijk scenario beschreven in Openbaring 18.
Hoe vreemd het ook mag lijken, we naderen misschien wat sommigen van ons als eindtijd zouden beschouwen, als onze economie ineenstort door gebrek aan goedkoop te produceren energievoorraden.
Dat schrijft actuaris Gail Tverber in haar inleiding tot een lange tekst met boeiende grafieken die allemaal omlaag wijzen. Interessant is haar opmerking over fossiele energie die in de grond blijft. Olie-, gas- en kolenbedrijven laten tekorten bestaan omdat ze weten dat hoge productievolumes hun investeringen in hogere productie niet meer terug laten verdienen. Dat onderdeel van haar analyse vertoont gelijkenissen met de feitelijke situatie waarin olie, gas en kolen de vraag niet bij kunnen houden en de productie beheerst blijft. Daardoor blijven de prijzen van alle consumptiegoederen hoog (van voedsel en gas tot auto's en computers), zodat de rijken met grote zakelijke belangen snel rijker worden en geen belang hebben bij het opjagen van de productie. Ze worden rijker van het niets doen, dan van meer doen. Wie geen belegd geld heeft, verarmt echter. De Volkskrant meldt vandaag dat het dagelijks leven in november opnieuw duurder is geworden. De prijzen die Nederlanders betaalden voor goederen en diensten stegen met 5,2 procent ten opzichte van dezelfde maand vorig jaar, de hoogste inflatie sinds 1982. Hoe harder de prijzen stijgen, hoe minder burgers kunnen kopen van hun loon, pensioen of uitkering.
Tegelijk is de productie van duurzame energie nog lang niet in staat om de grote honger naar goedkope energie te stillen die de massa's in Westerse landen rijk maakte door hun grote koopkracht als gevolg van lage prijzen. Naar verhouding te rijke en te machtige rijken accepteren de bevolkingen van met name Westerse landen niet meer sinds The Glorious Revolution in Engeland (1688) en de Franse revolutie (1789). Beide revoluties kunnen worden gezien als een historische ontwikkeling van menselijke samenlevingen naar een betere verdeling van rijkdom en macht. Die diepe, antropologische trend wordt beschreven in het bekende boek Why Nations Fail van Robinson en Acemoglu. De klassieker Kapitaal in de 21e eeuw van Thomas Piketty mag in hetzelfde licht worden gelezen.
Tverberg werkte als risicodeskundige voor verzekeraars en besloot in 2007 te gaan schrijven over de schaarste die ze met name op het gebied van energie zag optreden. Of ze een eindtijdprofeet is en de Vier Ruiters uit het Boek der Openbaringen er in haar analyse bijsleept zoals er zoveel in de geschiedenis zijn geweest, zal de toekomst leren.
Ok, wat zien we zoal:
— Laurens Sloot (@SlootLau) December 4, 2021
- pandemie totaal niet onder controle, Omicron komt
- inflatie giert al uit de bocht
- rusland dreigend bij oekraine
- overheden hebben al grote schulden opgebouwd
- crypto’s vandaag zo’n 25% in waarde gedaald
Komende week grote waardecorrectie op beurs?
Cornelis, jij was die tweede scherpe tegenreactie. Dank dat je die in het openbaar met ons wilt delen.
ik snap je verhaal. Louise Fresco maakt het onderscheid tussen schaduwdenkers en lichtzoekers. De mensen die geloven dat technische vooruitgang oneindig is, denken zoals jij. De mensen die denken in de beperkingen van vandaag, zijn de schaduwdenkers en malthusianen.
Mag ik je uitnodigen te reageren op David Mackay's Ted-lezing (of zijn lange lezing aan Harvard) en hier de recente serie van Henk Breman en Jeroen van Buuren over groene circulaire meststoffen te lezen.
Ik zal zelf bekennen dat ik onlangs een serie van drie besloten bijeenkomsten meemaakte van een energie-deskundige die de de grote bedrijven in de wereld adviseert. Gevraagd naar zijn reactie op Vaclav Smildie energie uitdrukt in rendement per oppervlaktemaat (omdat alle duurzame energie als je het niet uit het Carboon haalt daarop neerkomt, gaf hij toe dat land de komende decennia (die we oorlog- en sociale onrustvrij door willen komen) de beperkende factor is.
Ons gaf dat toch reden om de visie van deze actuaris (een vak dat nauw verwant is met het jouwe) eens goed tegen het licht te houden.
Raakt de energie op en stort wereldeconomie in? Helemaal niet. Er is ruimschoots voldoende zonne-energie om een vele malen grotere wereldeconomie draaiende te houden. De techniek daarvoor verbetert voortdurend, en zal verder verbeteren nu de energie transitie serieus begonnen is. Bovendien gaat de ontwikkeling van kernfusie (hetzelfde proces als in de zon) door; heel recent kwam het bericht dat het in de National Ignition Facility in de VS voor het eerst is gelukt om meer energie uit een kernfusiereactie te halen dan er in was gestopt. Het duurt nog wel tot rond 2050 voor kernfusie praktisch toepasbaar is, maar dan levert het ook een vrijwel onbeperkte bron van zeer schone en veilige energie op.
De gedachte dat essentiële productiefactoren opraken is al oud en telkens weer door de werkelijkheid gelogenstraft. De klassieke verteller van dit verhaal, in 1798, was Malthus. De eindigheid van de hoeveelheid land zou een einde aan de groei maken. Hij was vergeten dat er technische vooruitgang bestaat. Het piepkleine Nederland is daardoor de op een na grootste exporteur van agrarische producten geworden, na de VS. Bye bye Malthus.
Bijna even klassiek kondigde 50 jaar geleden de Club van Rome het einde van de groei aan, wegens opraken van grondstoffen en milieu problemen. Men dacht dat de groei in 2000 wel zo'n beetje voorbij zou zijn. Sinds die tijd is de totale wereldeconomie enorm gegroeid, vooral door de razendsnelle ontwikkelingen in Azië. Tegelijk is de milieuverontreiniging in Europa veel minder dan in 1970; serieuze tekorten aan grondstoffen zijn er niet. Bye bye Club van Rome!
Wel een heel echt probleem is de opwarming van de aarde. Maar daar wordt steeds serieuzer iets aan gedaan, en er is ook een snelle en goedkope tijdelijke noodrem: breng zwavel in de stratosfeer, dat geeft een anti broeikas effect. Het kost niet veel meer dan 10 miljard euro per jaar om de temperatuur op aarde enkele decennia lang met anderhalve graad te verlagen. Voldoende om de echte oplossing te realiseren. Bye bye eindtijd!
#11, Dick, wat ik begrijp van het artikel van Tverberg, is dat er tekenen zijn dat de economie kan ophouden te bestaan. Zij is specialiste (al een tijdje) van de 'tandem energie-economie'. Economie draait bij de gunst van goedkope energie, maar te goedkope energie verhindert investeringen van energie-maatschappijen, waardoor de energie stokt, en zo houden die twee (energie en economie) elkaar in een soort houtgreep.
Laat die Huub maar eens commentaar leveren op het artikel van Tverberg (inhoudelijk svp), ik denk dat ie een beetje op het verkeerde been staat door die bijbelse spreuken.
Neo-malthusianisme is weinig populair. We ontvingen twee nadrukkelijk afwijzende reacties buiten FL en MSN.
Eén daarvan is die van Huub Welles. Tverberg is niet helemaal gek; ze kan rekenen en redelijk zijn ook al gelooft ze in de eindigheid van natuurlijke bronnen. Daarom namen we het artikel op: vestigt zich een somberheid of zijn er tekens die toch kunnen kloppen?
De andere reactie zal ongetwijfeld volgen. Of hier of in de vorm van een opinie in reactie op Tverberg.
Met 40 miljard op de bank is dat ook geen issue meer waar het ego nog wat aan heeft.