Het FD luidt de noodklok over de oprukkende, maar veelal onopgemerkt blijvende, leegstand op het platteland. Sinds het begin van deze eeuw is het aantal boerenbedrijven met 31% afgenomen en tot 2030 gaan er naar verwachting nog 16.000-24.000 boeren met hun bedrijf stoppen. Dat kan volgens het Wageningse Alterra leiden tot een agrarische leegstand van 32 miljoen m². Met name oude stallen, die niet voldoen aan de moderne milieu-eisen en vaak asbesthoudende materialen bevatten, blijken een probleem: "Wat voorheen een stuk pensioen was, is nu een kostenpost", zegt Henk Raaijmakers van de agrarische belangenvereniging ZLTO in het FD.
Schrikbeeld: wietplantages
Gemeenten hebben maar nauwelijks zicht op de agrarische leegstand. Dat heeft verschillende oorzaken: een gestopte boer blijft vaak nog jaren op zijn woonboerderij wonen. De locatie of de grond kan worden verhuurd of verkocht - de schaalvergroting van de Nederlandse landbouw is nog niet ten einde. Op het moment dat hij definitief de deur achter zich dicht wil trekken, wordt voor de gemeenten pas duidelijk dat er iets met de stallen moet gebeuren. Het schrikbeeld van wietplantages waart rond. Maar zowel sloop als wijziging van de bestemming zijn kostbare en langdurige processen.
'Laat investeerder sloop meebetalen'
Wethouder Nicole Lemlijn, Ruimte en Economie in Deurne, zet de agrarische leegstand in haar gemeente hoog op de gemeentelijke agenda. Zij wordt geconfronteerd met een dreigende leegstand van 300.000 m² aan boerengebouwen in Deurne, en tegelijkertijd met een grote vraag naar bouwvergunningen voor nieuwe stallen, die voldoen aan de milieu-eisen. Lemlijn wil dat oplossen door de verantwoordelijkheid voor sloop van de oude opstallen neer te leggen bij de lokale agrariërs die willen uitbreiden. Lemlijn in het FD: "Het platteland moet voor iedereen aantrekkelijk blijven. Het is prima om iets nieuws te bouwen, maar neem dan ook de verantwoordelijkheid voor de sloop van een oude stal". Op de totale investeringskosten voor een nieuwe stal - die kunnen oplopen tot 1 miljoen euro, zijn de sloopkosten volgens haar 2% tot 3%. ZLTO gelooft niet dat dat gaat werken: "Dan maak je de ondernemer verantwoordelijk voor het opruimen van de rommel van de buurman", zegt Raaijmakers.
Alternatieve bestemmingen
Om de leegstand te beperken zien betrokkenen meer heil in het vinden van alternatieve bestemmingen, dat zou voor de helft van de vrijkomende agrarische gebouwen een oplossing kunnen zijn. Banken en makelaars 'pleiten voor nieuwe economische bedrijvigheid' - kleine industriële activiteiten, winkels, nijverheid, zodat er weer 'werkgelegenheid en inkomen op het platteland' komt, zegt Ruud Huirne van de Rabobank. Ook ZLTO 'ziet in een oude stal graag een kraamkamer voor creatieve ondernemers ontstaan'. Daarvoor moeten echter de (agrarische) bestemmingsplannen worden aangepast. Laat dat nu iets zijn waar gemeentes niet erg flexibel in zijn en waar bovendien veel tijd mee heen gaat. Huirne stelt dan ook: ’Gemeenten moeten daar niet zo krampachtig in zijn en de molens wat sneller laten draaien'.
Dit artikel afdrukken
Schrikbeeld: wietplantages
Gemeenten hebben maar nauwelijks zicht op de agrarische leegstand. Dat heeft verschillende oorzaken: een gestopte boer blijft vaak nog jaren op zijn woonboerderij wonen. De locatie of de grond kan worden verhuurd of verkocht - de schaalvergroting van de Nederlandse landbouw is nog niet ten einde. Op het moment dat hij definitief de deur achter zich dicht wil trekken, wordt voor de gemeenten pas duidelijk dat er iets met de stallen moet gebeuren. Het schrikbeeld van wietplantages waart rond. Maar zowel sloop als wijziging van de bestemming zijn kostbare en langdurige processen.
'Laat investeerder sloop meebetalen'
Wethouder Nicole Lemlijn, Ruimte en Economie in Deurne, zet de agrarische leegstand in haar gemeente hoog op de gemeentelijke agenda. Zij wordt geconfronteerd met een dreigende leegstand van 300.000 m² aan boerengebouwen in Deurne, en tegelijkertijd met een grote vraag naar bouwvergunningen voor nieuwe stallen, die voldoen aan de milieu-eisen. Lemlijn wil dat oplossen door de verantwoordelijkheid voor sloop van de oude opstallen neer te leggen bij de lokale agrariërs die willen uitbreiden. Lemlijn in het FD: "Het platteland moet voor iedereen aantrekkelijk blijven. Het is prima om iets nieuws te bouwen, maar neem dan ook de verantwoordelijkheid voor de sloop van een oude stal". Op de totale investeringskosten voor een nieuwe stal - die kunnen oplopen tot 1 miljoen euro, zijn de sloopkosten volgens haar 2% tot 3%. ZLTO gelooft niet dat dat gaat werken: "Dan maak je de ondernemer verantwoordelijk voor het opruimen van de rommel van de buurman", zegt Raaijmakers.
Alternatieve bestemmingen
Om de leegstand te beperken zien betrokkenen meer heil in het vinden van alternatieve bestemmingen, dat zou voor de helft van de vrijkomende agrarische gebouwen een oplossing kunnen zijn. Banken en makelaars 'pleiten voor nieuwe economische bedrijvigheid' - kleine industriële activiteiten, winkels, nijverheid, zodat er weer 'werkgelegenheid en inkomen op het platteland' komt, zegt Ruud Huirne van de Rabobank. Ook ZLTO 'ziet in een oude stal graag een kraamkamer voor creatieve ondernemers ontstaan'. Daarvoor moeten echter de (agrarische) bestemmingsplannen worden aangepast. Laat dat nu iets zijn waar gemeentes niet erg flexibel in zijn en waar bovendien veel tijd mee heen gaat. Huirne stelt dan ook: ’Gemeenten moeten daar niet zo krampachtig in zijn en de molens wat sneller laten draaien'.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
@Tom natuurbouw moet niet, het is doodzonde om goede landbouwgrond op te offeren voor nutteloze natuurbouw. Elke hectare landbouwgrond die opgeofferd wordt voor natuurbouw is er 1 te veel. Mensen die die grond in het verleden hadden ontgonnen en vruchtbaar hebben gemaakt zullen omkeren in hun graf.
#17 Tom, Boerderij enclaves zouden naar mijn gevoel een goede vorm van wonen zijn. Met meerdere huishoudens op een enclave versterk je de sociale samenhang en verwacht ik een mooi product van gelukkige mensen/ gezinnen. Zeker voor opgroeiende kinderen kan dit vele voordelen bieden. De variatie tussen de enclaves mag van ruigoord (hippie) tot een yuppen oord verworden. Als de mensen in de enclave hamburgers willen vreten wens ik en succes, zolang er maar geen autosloperij activiteiten ontstaan. Echter zie ik de eisen met name in bouw eisen vierkante meters, kubieke meters, aantal woningen, verhouding ruimte en beton.
#17 Tom, Grootschalige varkensflats zijn een achterhaald futuristisch Wageningen concept. En dieren houden op de Maasvlakte is niemand mee gediend. Echter de veehouderij bestaat uit meer dan de varkensbedrijven en/of kippenhouderij, welke redelijk simpel in het landschap is te plaatsen aangezien al het voor wordt aangevoerd. Momenteel zit de grootste groei in de meer complexe melkveehouderij. Deze melkveehouders hebben veel ruimte nodig ivm mestwetgeving, weide eisen, en voer productie. Hier willen de ondernemers ruimte zonder al te veel versnippering. Evenals de akkerbouw bedrijven met name ruimte nodig hebben dicht bij huis.
De landbouwsubisidies zijn ingesteld om de boeren te compenseren voor de beperkingen in afzet en andere sturing. Hiermee is er een verworven recht ontstaan waar de gehele sector jaren op heeft geleund en waar enkelen van hebben geprofiteerd. Momenteel wordt het GLB omgezet naar een vrijere keuze naast wat vergroening. De vergroening is weer een typisch voor wat hoor wat natuurlobby eis welke totaal de plank mis slaat. De agrarische sector zou gebaad zijn bij afschaffing van subsidies onder voorwaarde dat de toelating van concurrerend voedsel onder de zelfde eisen is geproduceerd en daarop door EU inspecteurs is gecontroleerd.
Voor individuele boeren op schouwen-duivenland zullen er op vooruit gegaan zijn na een hoop gemor omdat zij er iets beter van zijn geworden. en dat is met name in land behaald en niet met wat zgn loonwerk. Echter is er grond opgeofferd voor natuur en deze heeft zijn export productie waarde verloren. Er wordt niets meer extra geproduceerd. De vogelaar kan dan misschien een zaterdag ergens anders door zijn verrekijker turen maar dat is het dan ook een beetje. Dus welke getalletjes moet ik daarvoor meenemen? wordt de bevolking hierdoor productiever? Komen er meer buitenlandse toeristen? Het vlees van vleesvee in dit soort gebieden is inderdaad beter, maar kunnen wij dat toch slecht omzetten in meer waarde. Laat staan dat de financiële opbrengst per hectare de oorspronkelijke overstijgt.
#15 Martinus, tussen de grootschalige landbouwbedrijven door (varkensflats horen op de maasvlakte dat is industrie) kun je heel goed ecologische netwerken weven zonder dat dit direct tot versnippering zal leiden (wel een aandachtspunt maar oplosbaar). Maar men moet natuurlijk wel willen anders moet er sowieso subsidie tegenaan om politiek (wij met zijn allen) gewilde ontwikkelingen door te voeren. Wat dat betreft (ecologische hoofdstructuur) goed dat Europa er is. Mbt natuurbouw: Hier op Schouwen-Duiveland zeuren veel boeren over Plan Tureluur omdat waardevolle landbouwgrond ze is afgenomen maar de realiteit is dat door een goede samenwerking tussen de landinrichtingscommissie en alle betrokkenen (boeren, recreatieondernemers, natuurjongens en meisjes ed) zeer arme (kwel) grond die eigenlijk alleen voor beweiding geschikt was is omgezet in brakke kwelgronden (soort binnendijkse schorren)op basis van de oude kreekpatronen uit het verleden die van enorm en groeiend belang zijn als pleisterplaats voor trekvogels etc, en waarbij iedereen dus ook de boeren erop vooruit zijn gegaan doordat ze elders betere gronden kregen aangeboden en overigens ook nog eens werden ingeschakeld om met hun tractoren en karren het benodigde grondverzet te leveren. Sommige boeren zijn gebleven en hebben een gat in de markt gevonden doordat ze hun (vlees)koeien in de gebieden laten weiden. En hou nu eens op over geld, alsof de varkenshouderij of grootschalige akkerbouw geen subsidie vergen. Natuurlijk lijkt met name grootschalige natuurbouw doorgeschoten vanwege de vaak intensieve arbeid die verricht moet worden om tot resultaat te komen, afplaggen etc. Maar de natuur rekent vanuit zichzelf geen ene cent voor geen ene reet hoor. En we komen er langzamerhand achter dat zogenaamde ecosysteemdiensten zo waardevol zijn dat het nauwelijks in geld is uit te drukken alleen het wordt nog niet meegenomen in de rekensommetjes.
Terwijl in de jaren 70 bv vissers en natuurorganisaties samenwerkten en het wereldwonder Oosterscheldekering mogelijk hebben gemaakt lijkt de sfeer omgeslagen. De groene leugen zou regeren. Begrijpelijke reactie omdat de veelal versplinterde natuurbeweging niet bepaald uitblonk in heldere communicatie en luisteren naar belangen van anderen mn mosselvissers en zaken er gewoon doordrukte. Resultaat een Oosterschelde vol plastic tonnetjes, tyraps , kunsstof touwtjes enzomeer. We moeten weer veel meer samenwerken en het eigen belang ontdekken in het algemeen belang. Dat kon in de jaren 70, waarom nu niet meer? Met een beetje goede wil maken we er met elkaar iets prachtigs levends van. En werkgelegenheid? Man we komen om in het werk in de ecologische teelten, gemengde bedrijven van de toekomst, de natuurbouw en noem maar op. Maar neen er wordt op dat soort werk neergekeken. Maar dat zal veranderen als we de kwaliteit van werken in en met de natuur weer herontdekken. Overigens (ik heb het ook gedaan) zijn werkweken van 40, 60 of 80 uur natuurlijk van de gekke. 2 uur per dag lijkt me meer dan genoeg. Het lijkt wel of we iets te verbergen hebben achter dat vele werk. Maar dat is misschien meer iets voor psycho-log. Relax...
Maar te gek dat je wel "markt" ziet voor (anarchistische :)) kleinschalige boerderijenclaves. Ik ben wel benieuwd welke die strenge beperkingen volgens jou dan zouden moeten zijn. Ik kom niet verder dan duurzaam duurzaam en nog eens duurzaam = CtoC en biobased, zelfbouw etc . Of ben je bang voor zeurende en zeikende verwende tv kijkende en ondertussen hamburgers naar binnenwerkende randstedelijke managerstypes in boerderettes met lesbische tuinkabouters (excusez les mots) en namaakreigers in de tuin? Ja, daar zou ik ook bang voor zijn als ze nog zouden bestaan. Er voltrekt zich momenteel een revolutie als het gaat om bewustwording tav leven en welzijn en de rol van de mens als onderdeel van en samenwerkend met de natuur. Zij is alles wat we hebben, is onze oorsprong en mogelijk ook toekomst maar schudt ons af als vlooien van een pels als we er werkelijk een potje van maken. Daar kan geen topdown aangestuurde gentech gemanipuleerde cyberkloon tegenop, of wel maar die weet dan niet meer wat hijzijhet mist.
#9 echter zie ik wel markt om kleine woon enclaves te maken op boerenerven. Wel kleinschalig en door de nieuwe bewoners zelf in te richten met strenge beperkingen.