Maar landschapsgrond is nog steeds een naam en idee. De regels en randvoorwaarden die eraan gesteld (gaan) worden, zijn nog altijd in nevelen gehuld.
Boswijk staat met landschapsgrond een vorm tussen landbouw en natuur voor. De naam is een stempel op grond die het mogelijk moet maken om bufferzones rondom natura2000 gebieden aan te leggen. Door geld vrij te maken om landbouwgrond af te waarderen, moet extensieve landbouw economisch haalbaar maken.
Inzetten op landschapsgrond breekt met het verleden en de doelgerichte aanpak van Mansholt om de landbouw te ontwikkelen. Zijn beleid na de Tweede Wereldoorlog resulteerde succesvol in een efficiënte landbouw met een hoge opbrengst per dier en hectare. Door toegenomen bemesting verslechterde echter de waterkwaliteit en biodiversiteit. Door de ruilverkaveling en herinrichting van gebieden verdwenen laagproductieve landbouwgronden die belangrijk waren voor vogels en andere diersoorten. Verandering van onze cultuur-flora veroorzaakte verlies van cultuur-fauna, met name onder de vogelsoorten die goed gedijen bij gematigd intensieve landbouw, zoals de grutto en de geelgors.
Mansholts beleid was onderdeel van Europees beleid. In Brussel is afgesproken dat boeren per hectare 170 kilo stikstof uit dierlijke mest mogen toepassen. Omdat Nederland een vruchtbare delta met een hoge productie kent, geldt voor ons een uitzondering op de regel, een zogeheten ‘derogatie’.
Als we de waterkwaliteit goed houden mogen we 250 kilogram stikstof per hectare uit dierlijke mest plaatsen per hectare. De grote meerderheid van de boeren in ons land kan daarom bijna 50% meer koeien houden dan de EU-regels eigenlijk toestaan. Omdat aan de verscherpte en strenge eisen lastig te voldoen is op zandgronden, staat op de verleende derogatie op de tocht. Het zevende nitraatactieplan moest soelaas bieden, maar het is erg onzeker of de Europese Commissie Nederland opnieuw een uitzondering zal toestaan.
Blijvers hebben perspectief, koersvast beleid en tijd nodig, opdat ze nieuwe bedrijfsplannen kunnen ontwikkelenNu inzetten op landschapsgrond is daarom erg onverstandig omdat het de bemestingsruimte extra zal beperken. Daarnaast zal de status vermoedelijk Europees juridisch worden vastgelegd en extra beperkingen met zich meebrengen. Zoveel verandering tegelijk kan de winst- en verliesrekening van boeren niet trekken zolang er geen commercieel-economisch model tegenover staat.
Afwaarderen is het in rekening brengen van verlies of waardevermindering op de balans. Als we over afwaarderen spreken, focussen we op de grond. Maar de impact van afwaarderen gaat veel verder dan dat. Als een boer ten opzichte van nu ruim dubbel zoveel landschapsgrond nodig heeft, dan stijgen de bewerkingskosten per hectare en verdwijnt er een stal met koeien. Dat heeft effect op algemene kosten, bijvoorbeeld de voorrijkosten van de dierenarts. Ook denk ik dat het verschil tussen de landbouweconomische waarde en de marktwaarde blijft bestaan. Als de boer voor minder geld grond kan kopen waar hij per saldo minder op mag, dan gaat hij er voorlopig economisch op achteruit.
De waardevermindering van het losse onderdeel leidt tot waardevermindering van het geheel. Juist het denken en werken vanuit het geheel maakt(e) de landbouw in ons land succesvol. Voor een individuele commercieel ondernemende boer of stopper kan landschapsgrond uitkomst bieden. Op de lange termijn is het modewoord helaas geen oplossing voor de blijvers omdat het uiteindelijk een geldinjectie is. Blijvers hebben perspectief, koersvast beleid en tijd nodig, opdat ze nieuwe bedrijfsplannen kunnen ontwikkelen.
De politiek is te ongeduldig, grillig opzoek naar een uitweg uit de stikstofcrisis. Zonder visie op het geheel is het ontwikkelen van landschapsgrond geen goed idee en alleen een los instrument. Boswijk gaat het als eenling met zijn intentie niet redden. De politiek gaat straks aan de haal met landschapsgrond en daarmee ook met de sector. Ik hoop dat ik ongelijk krijg.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
De Nitraatrichtlijn is er primair voor grondwater en drinkwater, maar wordt ook steeds meer ingezet voor de kwaliteit het oppervlaktewater (nitraat + fosfaat). De nitraatnorm voor grondwater is op bijna alle grasland gehaald. Mooie prestatie! Uitzondering zijn de lössgronden en een deel van de zandgronden. Een beleidsambtenaar van LNV vertelde vorige week dat het probleem nu vooral zit op bouwland, o.a. vollegrondsgroenten.
Maar de Nitraatrichtlijn wordt ook steeds meer ingezet voor de kwaliteit van het oppervlaktewater, en daarmee ook op fosfaat. Daarmee anticipeert de EU op de Kaderrichtlijn Water, die overigens pas in 2027 echt in werking treedt. De landbouw heeft daar nog te weinig op geanticipeerd.
Hoe de nieuwe categorie "landschapsgrond" hier in past, is nog volstrekt onduidelijk. Dat betekent nieuwe onzekerheid voor de boeren, waar het artikel terecht aandacht voor vraagt.
#5 De bijeenkomst van afgelopen woensdag is hier terug te luisteren Voorzitter Jan Jaap van RLi komt aan het woord vanaf 1:15:49. Jan Jaap benoemt het publieke versus private belang.
Onderstaande is hoe ik het uitleg:
Publiekelijk belang gaat om alles vanuit oogpunt van burger, de bewoners. Vanuit het oogpunt van democratisch stemrecht en zeggenschap over alles met elkaar. Met elkaar de randvoorwaarden afspreken en afwegen. Zoals de club van Rome in gang heeft gezet als je het mij vraagt. De club van Rome is in mijn beleving de basis is geweest van milieuwetgeving voor alles en iedereen: industrie, landbouw en wij bewoners zelf. Dat is hoe ik publiekelijk belang zou omschrijven: De ander niet hinderen en niet (onnodig) je omgeving (teveel) vervuilen/belasten. Kijken vanuit het samen oogpunt.
Private belang komt inderdaad heel erg sterk uit geld belang, het rendementsbelang van de bedrijfseigenaar(en) (het ik belang?).
Hopelijk realiseer je je wel dat producenten in de landbouw heel matig in presteren in private geld belang puur vanuit productie gezien (het is meer beleggen in bijv. grond voor melkveebedrijven tot op heden). Alsook mee bezig zijn periodiek / 5jaarlijks door rendement op geïnvesteerd vermogen uit te rekenen en/of op herwaarderingswaarde. Die discussie loopt al heel lang reeds, langer dan dat Foodlog bestaat ;-). Geld ondernemers halen geld uit het bedrijf i.p.v. alle geld in het bedrijf te laten. Of ze laten het geld erin (leggen zelfs bij) om er in de toekomst (nog) meer geld uit te halen.
Wat ik hiermee wil zeggen is dat je als boer (producent) op je kippen moet passen. De verwerkende industrie en ketenpartners zijn heer en meester in Private.
Boeren grondgebonden familiebedrijven passen/vallen mijn inziens veel meer onder publiekelijk dan onder private. Waarom, omdat het geen geld ik belang is wat ze in de praktijk brengen. En al helemaal niet als ik ze hoor praten. Dan is het:
- wij als sector(en) met elkaar
- leren van elkaar
Het komt ook in het Rli gesprek voorbij alsof het doodnormaal is om je concurrent in je keuken te laten kijken....¿?
Vragen om een eerlijke prijs van de consument heeft in mijn ogen weinig met private te maken in deze uitleg/relatie/context. Het private antwoord is dan:
- je maakt teveel
- product is niet goed genoeg voor die prijs blijkbaar
- je maakt het op de verkeerde plek (te dure kostprijs en daarom te duur)
- je weet het niet goed te positioneren > lees marketing > lees beïnvloeden. Het hele merken spel.
Van die laatste heeft landbouw > voedsel erg veel last omdat het basic is en o zo moeilijk sexy te maken is t.o.v. bijvoorbeeld een bepaald merk smartphone wat een status weergeeft.
Private zou van voedsel een statussymbool maken zoals Coca cola en Lays (PepsiCo) dat gelukt is voor snacks.
Vragen om een eerlijke prijs maakt het in mijn ogen dus publiekelijk wat sector landbouw in Nederland nu doet door die vraag zo te stellen. En dan knelt de huidige hoeveelheid van productie heel snel als je publieke invloed niet net zo breed gaat als je afzet. Lees de export over de zeggenschapsgrens. Nederlandse overheid versus afzet in EU (EU overheid?) en afzet op wereldmarkt. CBL bij monde van Marc Jansen hoor je dit goed uitspreken in het Rli gesprek.
Die golfbanen kunnen ook omgeploegd worden en er graan op gaan telen. Wel zo actueel op dit moment. Landschapsgrond mag ook wel eens vanuit akkerbouw oogpunt bekeken worden. Rond landschapsgrond wel allerlei melkveehouderijvisies. Waar blijven de akkerbouwvisies?
Op die golfbanen kunnen prima koeien grazen.
Welk effect heeft landschapsgrond op de akkerbouw? Ook akkerland kan landschapsgrond worden.
Bij een akkoord kan akkerland net zo goed landschapsgrond worden. Het lijkt me niet dat bij een akkoord rond landschapsgrond alleen akkerbouwers dat voor de kiezen krijgen en melkveehouders daarvan gevrijwaard blijven.