Lees ook
In een uitverkochte collegezaal waren meer dan 400 mensen bijeen om de bekende en beruchte filosoof Peter Singer te horen spreken. Singer is een aanhanger van het utilitarisme, een stroming binnen de ethiek. Singer begon zijn lezing met een korte uitleg van wat utilitarisme precies is. Belangrijk voor hem is dat het mogelijk is om vanuit de rede over ethiek te praten. Ethiek is voor hem niet relatief aan onze maatschappij en niet subjectief. Het is mogelijk om tot objectieve ethische oordelen te komen.

Dit kan betekenen dat je het geluk van een individu opoffert voor het grotere geluk van heel veel individuen
Utilitarisme
Het utilitarisme kijkt vooral naar de consequenties van handelingen. Een handeling is volgens Singer juist als de consequenties ervan beter zijn of op zijn minst even goed als de consequenties van elke andere handeling waarvoor men had kunnen kiezen. Singers ethiek is dan ook op zoek naar een maximalisering van het goede. In zijn geval denkt hij dat het voorkomen van lijden het goede is waar we naar moeten streven. Voor Singer is het dan ook belangrijk om zo te handelen dat zoveel mogelijk mensen en dieren zo min mogelijke lijden. Dit kan betekenen dat je het geluk van een individu opoffert voor het grotere geluk van heel veel individuen.

Dieren
Opvallend hierbij is dat Singer het niet alleen over het tegengaan van het lijden van mensen heeft, maar ook van andere niet menselijke dieren. Met zijn dierenethiek is Singer wereldberoemd geworden. Zijn boek Animal Liberation is de bijbel van het Animal Liberation Front geworden, ook al distantieert hij zich van die beweging.

Voor Singer is een van de grote morele fouten die wij nog steeds maken dat we discrimineren ten opzichte van andere dieren. Hij noemt dit speciesisme en vindt dat hier verandering in moet komen. Voor Aristoteles en Thomas van Aquino bestonden dieren vooral om de mens te dienen. Kant zag een onderscheid tussen mens en dier op basis van zelfbewustzijn. Jeremy Bentham, de uitvinder van het utilitarisme, stelde dat het niet om de vraag gaat of dieren rede hebben of dat ze kunnen praten, maar of ze kunnen lijden.

Singer sluit zich hier bij aan. Pijn en lijden zijn even fout of het nu mensen zijn die ze ondergaan of dieren. Maar natuurlijk kunnen verschillende dieren wel verschillende belangen hebben.

Wereldwijde armoede
Singer is ooit beroemd geworden met zijn voorbeeld van een kind dat je in een vijver ziet verdrinken. In dat geval zul je in het water springen om het kind te redden, ook als dit betekent dat je je nieuwe dure schoenen verpest. Als we iets slechts kunnen voorkomen zonder dat we iets even belangrijks hoeven op te offeren dan behoren we dit te doen. Extreme armoede is slecht. Door geld te geven dat voor de donateur anders zou worden gebruikt voor luxe goederen kun je extreme armoede voorkomen, zonder iets op te offeren dat even belangrijk is. Singer roept dan ook iedereen op om te proberen minstens 5 procent van zijn of haar inkomen aan armoede bestrijding te geven. Hij heeft hiervoor de website en beweging 'the life you can save'' opgericht.

Hij ziet de beste oplossing in afspraken over hoeveel elk persoon op aarde mag uitstoten. Hiervoor moet je de totale hoeveelheid broeikasgas die zonder problemen geproduceerd kan worden berekenen. Vervolgens deel je dit door de wereldpopulatie en op basis daarvan krijgt elk land een quotum
Als je strikt naar het utilitarisme zou kijken zou je kunnen denken dat vanuit die ethiek mensen gevraagd zal worden om zoveel weg te geven tot de ander evenveel heeft als zij zelf. Dit schikt veel mensen af. Singer kijkt hier heel praktisch naar. Hij vindt het belangrijk om een maximalisatie van geluk na te streven. Dit betekent concreet dat je niet teveel geld aan mensen moet vragen. Ze zullen dan minder snel geneigd zijn geld te geven. Maar je moet natuurlijk ook niet te weinig vragen.

Klimaatverandering
Het doel van de Earth Summit in 1992 was om de hoeveelheid broeikasgassen te stabiliseren op een laag niveau om gevaarlijke door mensen teweeg gebrachte veranderingen aan het klimaat te voorkomen. We zijn onderhand 20 jaar verder en er is weinig ten goede veranderd. We kunnen de veranderingen waarnemen en dreigen de controle erover te verliezen.
Singer vraagt zich af wat we hieraan kunnen doen. Hij ziet de beste oplossing in afspraken over hoeveel elk persoon op aarde mag uitstoten. Hiervoor moet je de totale hoeveelheid broeikasgas die zonder problemen geproduceerd kan worden berekenen. Vervolgens deel je dit door de wereldpopulatie en op basis daarvan krijgt elk land een quotum. Als je dan de landen de mogelijkheid geeft om onderling quota te verhandelen, geef je de rijkere landen meer speelruimte en kunnen de armere landen erop verdienen. Op het moment bestaat er echter helaas niet de politieke wil hiervoor.

Het houden van dieren voor de (vlees)consumptie draagt overigens behoorlijk bij aan de uitstoot van broeikasgassen. Hierbij maakt het niet uit of het om de bio-industrie of de biologische sector gaat, de laatste stoot zelfs meer broeikasgassen uit. Het niet of minder eten van vlees draagt dus ook bij aan het milieu.

Deze tekst van Anouta de Groot verscheen op de Radboud Reflects-pagina van de Raboud Universiteit. De tekst is voor publicatie op Foodlog licht aangepast.

Voor Trouw maakte Marco Visscher een interview met Singer. Een citaat daaruit: "In landen als Burundi en Somalië is de CO2-uitstoot per hoofd van de bevolking zo klein dat hij wordt afgerond op 0,0. In de VS ligt dat getal op 16,5: ongeveer 10 ton meer dan het gemiddelde in de Europese Unie. En anders dan in Europa neemt de bevolking in de VS deze eeuw toe, met meer dan eenderde, ofwel zo'n 120 miljoen. Als we klimaatverandering willen bestrijden, zou het beter zijn als er minder Amerikanen zouden komen, want zij stoten veel meer broeikasgassen uit dan de 600 miljoen Nigerianen die er nog bij komen."
Dit artikel afdrukken