Op 7 juli besluit Brabant over wetgeving die de ontwikkeling van de veehouderij in Brabant moet beteugelen. In het kort komt het totale Brabantse pakket maatregelen er straks op neer dat er niet meer stallen bij mogen komen en dat er strengere milieu- en hindereisen gaan gelden. Daarmee zal Brabant afwijken van wetgeving die elders in Nederland geldt.

Boeren vinden dat oneerlijk omdat het zorgt voor rechtsongelijkheid. Een Brabantse varkensboer die in de Peel naast een Limburgse woont die 2 kilometer verderop zit, heeft opeens een enorm kostennadeel. Varkensboeren maakten hun ongenoegen gisteren professioneel duidelijk door middel van een zogeheten Zienswijze die is opgesteld door advocaat Franca Damen. Damen demonstreert juridisch dat de overheid mogelijk een fout maakt. De overheid veroorzaakt een sterke waardedaling van investeringen en eigendom van boeren door het veranderen van de spelregels tijdens de wedstrijd. Boeren ondernamen op basis van destijds gerechtvaardigde beslissingen, die pas na hun besluit onwettig werden. Als dat problemen oplevert, is de overheid en niet de boer aansprakelijk. De logica van Damens argumentatie lijkt als twee druppels water op de nasleep van het nationale melkveehouderij-dossier. In het geval van de koeienboeren oordeelde de Haagse rechtbank dat de overheid hen onterecht gedwongen desinvesteringen heeft opgelegd. Damen probeert vooraf te bewijzen wat de advocaten van de melkveehouders achteraf voor elkaar kregen bij de rechtbank.

Daarom gaat het nu uiteindelijk over de schuldverdelingsvraag. Heel wat boerenkapitaal moet worden afgeschreven. De overheid wil boeren en hun banken dat laten betalen. De boeren kijken wel link uit, want ze hebben geen cash. Ze zullen dus doorvechten tot ze bij de Raad van State gelijk danwel ongelijk krijgen. Als ze niet winnen wordt het verder een strijd tussen bank en overheid
Weinig lol van victorie
Of de zaak van de melkveehouders in hoger beroep stand gaat houden, is een spannende vraag. De 1e Kamer gaf de rechter misschien alvast een beetje ongelijk. Hoewel de Kamer de fosfaatrechten voor 2018 goedkeurde en de rechtbank in Den Haag oordeelde over het fosfaatreductieplan 2017, gaat het in beide gevallen over maatregelen die de overheid rijkelijk laat, zoniet volkomen achteraf nam tegen de ongebreidelde uitbreiding die in de melkveehouderij heeft plaatsgevonden.
De regering ging in beroep tegen het oordeel van de rechter en gaat dus tot het uiterste om de schuld bij de boeren neer te leggen. Tegelijk laat ze de winnaars bij de Haagse rechtbank weinig lol van hun victorie door hen te dreigen met mogelijk hoge boetes als ze niet aan de regeling van 2017 voldoen. Juristen beoordelen het dreigement juridisch als reëel.

Schuld verdelen
Het gaat hard tegen hard op dit moment. In de melkveehouderij heeft de overheid de regeling voor 2018 binnen in de 1e Kamer. Over 2017 wordt nog gestreden voor de rechter. Als de overheid in hoger beroep de 2017-regeling verliest hangt er potentieel een ongedekt geïnvesteerd kapitaal van €1 miljard boven de markt. Die som gaat doorzeuren in de financiële gezondheid van de sector als geheel.

De varkenshouderij is inmiddels aan de finale van de strijd tussen boer en staat begonnen. Op 7 juli kan een besluit van de Provinciale Staten van Noord-Brabant zorgen voor een gedwongen uitstoot van vele honderden varkensboeren ineens. Daarnaast raakt, zeggen de boeren, een flink deel aan de bedelstaf en gaat dus ook rechtstreeks op weg naar de uitgang. Iemand moet voor die bedrijfsexecuties betalen.

Voor het brede publiek is lastig te begrijpen wat er precies aan de hand is. Toch is het in de grond van de zaak niet zo ingewikkeld als het lijkt. Nederlandse boeren hebben sinds 1960 moeten intensiveren. Dat was overheids-, onderzoeks- en onderwijsbeleid. Toen dat over de randen van de milieumogelijkheden en Europese afspraken daarover was gelopen, keek iedereen verbaasd naar de ander. "Heb jij niet opgelet ofzo?" Nee dus.

Daarom gaat het nu uiteindelijk over de schuldverdelingsvraag. Heel wat boerenkapitaal moet worden afgeschreven. De overheid wil boeren en hun banken dat laten betalen. De boeren kijken wel link uit, want ze hebben geen cash. Ze zullen dus doorvechten tot ze bij de Raad van State gelijk danwel ongelijk krijgen. Als ze niet winnen wordt het verder een strijd tussen bank en overheid.
Om hoeveel geld het precies gaat? Dat heeft nog nooit iemand durven uitrekenen maar het wordt zonder meer geschreven met 9 nullen. Of daar een drie, een vijf, een zeven of misschien nog wat meer voorstaat weet op dit moment - bij mijn weten - nog niemand.
Dit artikel afdrukken