2 min
De vraag naar vis groeit wereldwijd, maar de zeeën raken leeg. Kwekerijen leveren nu al de helft van de behoefte aan vis; dat aandeel neemt snel toe. Helaas kampt de aquacultuur nog altijd met problemen op het terrein van milieu en duurzaamheid. Belangrijkste vraag: wat geven we de kweekvis te eten?
Op 16 mei j.l. sprak prof. dr. ir. Geert Wiegertjes zijn inauguratierede uit als hoogleraar Aquacultuur en Visserij aan Wageningen University & Research. Zijn boodschap is dat de aquacultuur moet leren van de ontwikkeling die de landbouw heeft doorgemaakt. Net als de landbouw moet de aquacultuur circulair worden, vindt Wiegertjes. Dat zal de enige duurzame optie zijn voor kwekerijen als straks in 2050 9,5 miljard wereldbewoners toch hun eiwitten moeten krijgen. Wiegertjes is niet de enige met grote verwachtingen van de aquacultuur.
De vraag naar visserijproducten op de wereldmarkt groeit sterk, daardoor is de druk op de visbestanden in de wereldzeeën sterk toegenomen. Overbevissing is een mondiaal probleem, marien biologen zien een ecologische ramp zich voltrekken. Kweekvis moet de oplossing bieden. En doet dat al flink, want het aandeel kweekvis in de wereldhandel van visserijproducten is al ongeveer de helft.
Mangrovebos
De zwakke plekken van het kweken van grote hoeveelheden vissen in kleine besloten ruimtes, in drijfnetten op zee of in bassins op land, zijn legio. Aquacultuur veroorzaakt milieuvervuiling door mest en medicijnen (antibiotica en chemische residuen). Ziekten en ziekteverwekkers verspreiden zich gemakkelijk vanuit kweekvijvers en -netten naar de wilde natuur.
Ontsnapte kweekvissen kruisen met wilde exemplaren en dat kan rampzalig voor de wilde soort zijn. Voor de aanleg van kweekvijvers voor garnalen (in Azië vooral) worden grote stukken mangrovebos en ander natuurgebied verwoest.
Geregeld halen calamiteiten uit de sector het nieuws. Dan gaat het niet over de traditie van de mosselen en de oesters, allemaal kweek en redelijk probleemloos, maar over het in gevangenschap opkweken van vissoorten die normaal gesproken vrij rondzwemmen. Recent kwam het nieuws naar buiten over de massale sterfte van zalmen door een algenplaag in Noorse kwekerijen.
Feed-foodcompetitie
En dan is er het grote probleem van wat in een rapport (uit 2010) van Greenpeace het ‘nettoverlies van eiwitten’ heet. Bijna alle soorten kweekvis, vooral de soorten die in de grote drijfnetten van de fishfarms gehouden worden, krijgen voer waarin wilde vissen als sardines en haring zijn verwerkt.
Carnivore kweekvissen, roofvissen zoals de zalm en de zeebaars, kunnen wel groeien op voer dat deels plantaardig is, maar hebben toch echt eiwitten en omega-3 vetten van hun prooidieren nodig. Voor kweekvis moet je dus eerst wilde vis vangen om aan de kweekvissen te voeren. Omdat twee kilo voervis maar een kilo kweekvis oplevert, is sprake van een verlies.
De ‘feed-foodcompetitie’ - eet je de kleine vissen die visvoer worden of de zalm die kleine vis gevoerd krijgt? - is een speerpunt in de ontwikkeling van de aquacultuur en in de aanpak van Wiegertjes.
Ruim een kwart (27%) van alle commercieel gevangen vis wordt verwerkt tot vissenvoer, constateerden Canadese wetenschappers een paar jaar geleden. Zo'n 90% daarvan is gewoon geschikt voor menselijke consumptie. Zo zwemmen voor de kust van Peru en Chili in de Stille Oceaan enorme populaties ansjovis. Voorheen was dat voedsel voor de lokale bevolking. Inmiddels is er een grote industrie waarin die visjes tot vismeel en visolie verwerkt worden. Peru en Chili exporteren zalm die daarmee gevoerd is.
Microalgen
Maar er is een omslag te zien. In zalmkwekerijen wordt volop geëxperimenteerd met de samenstelling van het voer. Het doel is het bestanddeel wilde vis te beperken en het liefst te vervangen door eiwitrijke plantaardige producten, zoals soja. Ook wordt afval uit de visverwerkende industrie gebruikt. In Wageningen wordt gewerkt aan vegetarisch visvoer.
De omega-3 vetten van vis zijn afkomstig van plantaardig plankton. Het lijkt dus voor de hand te liggen om de tussenpersonen - planktoneters als ansjovis, sardines en haringen - in de keten over te slaan en visvoer direct te verrijken met plankton, krill, zeewier en algen. The New Food Economy schrijft over innovaties in de visvoersector, waarbij hoogwaardige omega-3 vetten uit microalgen worden gewonnen. Als het zou lukken om zulke vetten grootschalig te produceren, kan er een markt ontstaan voor premium visproducten, met veel omega-3 vetten, voor de bewuste en verwende consument.
Dit artikel afdrukken
De vraag naar visserijproducten op de wereldmarkt groeit sterk, daardoor is de druk op de visbestanden in de wereldzeeën sterk toegenomen. Overbevissing is een mondiaal probleem, marien biologen zien een ecologische ramp zich voltrekken. Kweekvis moet de oplossing bieden. En doet dat al flink, want het aandeel kweekvis in de wereldhandel van visserijproducten is al ongeveer de helft.
Mangrovebos
De zwakke plekken van het kweken van grote hoeveelheden vissen in kleine besloten ruimtes, in drijfnetten op zee of in bassins op land, zijn legio. Aquacultuur veroorzaakt milieuvervuiling door mest en medicijnen (antibiotica en chemische residuen). Ziekten en ziekteverwekkers verspreiden zich gemakkelijk vanuit kweekvijvers en -netten naar de wilde natuur.
Ontsnapte kweekvissen kruisen met wilde exemplaren en dat kan rampzalig voor de wilde soort zijn. Voor de aanleg van kweekvijvers voor garnalen (in Azië vooral) worden grote stukken mangrovebos en ander natuurgebied verwoest.
Geregeld halen calamiteiten uit de sector het nieuws. Dan gaat het niet over de traditie van de mosselen en de oesters, allemaal kweek en redelijk probleemloos, maar over het in gevangenschap opkweken van vissoorten die normaal gesproken vrij rondzwemmen. Recent kwam het nieuws naar buiten over de massale sterfte van zalmen door een algenplaag in Noorse kwekerijen.
Feed-foodcompetitie
En dan is er het grote probleem van wat in een rapport (uit 2010) van Greenpeace het ‘nettoverlies van eiwitten’ heet. Bijna alle soorten kweekvis, vooral de soorten die in de grote drijfnetten van de fishfarms gehouden worden, krijgen voer waarin wilde vissen als sardines en haring zijn verwerkt.
Carnivore kweekvissen, roofvissen zoals de zalm en de zeebaars, kunnen wel groeien op voer dat deels plantaardig is, maar hebben toch echt eiwitten en omega-3 vetten van hun prooidieren nodig. Voor kweekvis moet je dus eerst wilde vis vangen om aan de kweekvissen te voeren. Omdat twee kilo voervis maar een kilo kweekvis oplevert, is sprake van een verlies.
De ‘feed-foodcompetitie’ - eet je de kleine vissen die visvoer worden of de zalm die kleine vis gevoerd krijgt? - is een speerpunt in de ontwikkeling van de aquacultuur en in de aanpak van Wiegertjes.
Ruim een kwart (27%) van alle commercieel gevangen vis wordt verwerkt tot vissenvoer, constateerden Canadese wetenschappers een paar jaar geleden. Zo'n 90% daarvan is gewoon geschikt voor menselijke consumptie. Zo zwemmen voor de kust van Peru en Chili in de Stille Oceaan enorme populaties ansjovis. Voorheen was dat voedsel voor de lokale bevolking. Inmiddels is er een grote industrie waarin die visjes tot vismeel en visolie verwerkt worden. Peru en Chili exporteren zalm die daarmee gevoerd is.
Microalgen
Maar er is een omslag te zien. In zalmkwekerijen wordt volop geëxperimenteerd met de samenstelling van het voer. Het doel is het bestanddeel wilde vis te beperken en het liefst te vervangen door eiwitrijke plantaardige producten, zoals soja. Ook wordt afval uit de visverwerkende industrie gebruikt. In Wageningen wordt gewerkt aan vegetarisch visvoer.
De omega-3 vetten van vis zijn afkomstig van plantaardig plankton. Het lijkt dus voor de hand te liggen om de tussenpersonen - planktoneters als ansjovis, sardines en haringen - in de keten over te slaan en visvoer direct te verrijken met plankton, krill, zeewier en algen. The New Food Economy schrijft over innovaties in de visvoersector, waarbij hoogwaardige omega-3 vetten uit microalgen worden gewonnen. Als het zou lukken om zulke vetten grootschalig te produceren, kan er een markt ontstaan voor premium visproducten, met veel omega-3 vetten, voor de bewuste en verwende consument.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Algen zijn rijk aan EPA/DHA. De een wat meer dan de ander. Prima geschikt als voer voor omnivoren. Komt bij dat zalm roze (rood) wordt door Astaxanthine. De meest waardevolle carotenoïde die er is. Tenminste als die (direct) van algen afkomstig is. En niet als chemisch product van DSM. Astaxanthine is niet alleen voor de mens supergezond, maar ook voor de zalm zelf! waardoor die beter resistent is tegen aantastingen.
Een beetje understatement overigens om haring en sardines 'kleine vis' te noemen. Ik heb rond de Middellandse Zee regelmatig grotere sardines gegrild gegeten. Heerlijk! Ik weet niet of ik zalm wel lekkerder vind.... forel en dorade vind ik vaak beter smaken, variatie moet er zijn. En echt kleine vissen (ansjovis) kun je met graat en al eten... graten bevatten ook waardevolle stofjes.
Mijn moeder kocht vroeger vaak bakharing op de markt. Ook heerlijk. Bakharing lijkt vergeten te zijn hier.... Haring is een vette vis, net als makreel (die ook gebakken kan worden). Rijk aan Omega 3. Makreel is na runderhersenen het product met het meeste waardevolle phosphatidylserine . Zéér gezond! Al helemaal in combinatie met curcuma en zwarte peper ;)
Deze documentaire over de kweek van Noorse zalm is bekend? https://www.youtube.com/watch?v=RYYf8cLUV5E.
#6 Geen expert hier, maar het lijkt mij een redelijk vermoeden.
Gert #5, Op de meeste margarine's staat 'Rijk aan Omega 3'. De ingrediëntenlijst vermeldt echter geen dierlijke bestanddelen anders dan karnemelkpoeder. Mag ik dan aannemen dat het voornamelijk ALA betreft, dus eigenlijk 'Arm aan Omega 3' is?
"Er zijn genoeg plantaardige omega 3 bronnen o.a. lijnzaadolie, koolzaadolie, walnoten".
Wat ik begrijp - ik laat me graag corrigeren - is dat omega 3 een verzamelnaam is van een aantal vetzuren, met name DHA, EPA en ALA. Voor mensen is vooral van belang DHA en EPA ( te vinden in o.a. vette koudwater vis en in voedsel van dierlijke oorsprong). Planten en noten bevatten vooral ALA, daar heb je als mens niet heel veel aan. In theorie kun je ALA als mens omzetten in DHA/EPA, maar dat is zeer beperkt.
Algen en gras - niet verteerbaar voor mensen - bevatten EPA/DHA, daarom leveren dieren die algen of gras eten interessant voedsel op uit oogpunt van DHA/EPA. Vlees, melk, eieren van dieren die níet graan gevoerd zijn, bevatten veel meer "goede" omega 3 vetzuren en een betere omega 6 / omega 3 verhouding.
Voor vegans zijn supplementen uit algen ontwikkeld, die bevatten als het goed is ook DHA/EPA.
Inderdaad word je niet goed van alle verhalen over hoe kweekvis geproduceerd wordt. Er lijkt hier nog heel veel te verbeteren. Die Franse methode kende ik niet, dat lijkt heel interessant. Karpers moet je inderdaad leren eten.