Was een gemiddelde sardien zo'n 10 jaar geleden nog 15 centimeter lang, inmiddels zijn ze gekrompen tot 11 centimeter. En in plaats van 30 gram, weegt een gemiddelde mediterrane sardien nog maar 10 gram. Ook wordt een sardientje van onder de Franse Middellandse Zeekust zelden nog ouder dan 2 jaar, terwijl 5 à 6 jaar een gebruikelijke leeftijd is. De vissers uit de Zuid-Franse vishaven Sète trokken aan de bel, want alleen grote sardientjes zijn commercieel aantrekkelijk.

Wat is er met de sardines aan de hand? Verschillende theorieën deden de ronde. Het zou door overbevissing komen, of door natuurlijke predatoren zoals de tonijn of de dolfijn, of er zou een virus of bacterie in het spel zijn.

Niets van dat al: minder plankton is de reden. En dat is weer een gevolg van de klimaatverandering.

Sardientjes eten plankton. De afgelopen 15 jaar nam de hoeveelheid plankton in de Golfe du Lion, aan de noordwestelijke Middellandse Zeekust, met 15% af, blijkt uit satellietbeelden. Maar ook de grootte van het plankton nam af. En dat is slecht nieuws voor de sardines. Zij moeten harder werken voor hun eten, verder zwemmen, en krijgen er minder voedingsstoffen voor terug.

Dat ontdekten wetenschappers van Ifremer. Zij lieten gedurende 7 maanden 450 sardines in 4 aparte bassins zwemmen, schrijft franceinfo. Ze kregen respectievelijk groot of klein plankton gevoerd, in grote of kleine hoeveelheden. Wat blijkt: klein plankton filteren sardientjes via hun kieuwen uit het water. Dat houdt in dat ze intensiever moeten zwemmen, daarvoor meer energie verbruiken, dus "zichtbaar vermageren", aldus de onderzoekers, en uiteindelijk niet ouder worden dan 2 jaar. Groter plankton eten sardientjes hap voor hap; dat vraagt minder zwemactiviteit en levert de sardine dus meer op. Volgens de onderzoekers groeiden de sardines die groot plankton in grote hoeveelheden kregen, gewoon weer tot de 'oude' grootte van voor 2008 door.

De spannende vervolgvraag luidde natuurlijk: waarom krimpt het plankton? Dat blijkt samen te hangen met veranderingen in het milieu die van invloed zijn op de kwaliteit van het plankton, zoals de hoeveelheid voedingsstoffen die door de Rhone aangevoerd wordt. De stijging van de watertemperatuur, wijzigingen in de atmosfeer- en oceaancirculatie en de stijging van de luchttemperatuur met 0,5 graden Celsius over de afgelopen 30 jaar zijn veranderingen die verband houden met klimaatverandering - en dus niet eenvoudig terug te draaien.

Voor sardineliefhebbers is er een lichtpuntje. De sardines in de Atlantische Oceaan krimpen (nog) niet. Die groeien nog gewoon uit tot 20 centimeter en leven drie keer zo lang als hun mediterrane familieleden.
Dit artikel afdrukken