Boek Kokende Vrouwen

Afgelopen donderdag was de presentatie van het boek Kokende Vrouwen, met 52 openhartige gesprekken over koken en carrière. En dan ook nog eens 200 recepten van de kokende vrouwen. Drie groepen vrouwen: BN-ners die koken, vrouwen die koken als beroep hebben en vrouwen die over koken schrijven. Ja, inderdaad onze eigen foodlog-Diny Schouten komt er ook in voor. Wie staan er zo al in? Van de bekende Nederlanders noem ik beeldend kunstenaar Marte Röling, cabaratière Sanne Wallis de Vries, schrijfster Mensje van Keulen, ballerina Alexandra Radius, de meiden van Halal, mezzosopraan Tanya Kross. Professionals: chef-kok Jean Beddington, Mavis Hofwijk van het Surinaams Buffet, Margo Reuten, patron cuisinier van restaurant Da Vinci, Denise Mooy, patron cuisinier van restaurant Quartier Sud. De journalistieke kant: Janneke Vreugdenhil, Sylvia Witteman, Marjoleine de Vos.
Schrijft Hedy d'Ancona in de inleiding: De relatie tussen vrouwen en het bereiden van voedsel lijkt een goede illustratie van de positie van vrouwen in het algemeen. Dat enkele uitzonderlijke vrouwen het bij uitstek mannelijke domein van chef-kok hebben veroverd, komt overeen met vrouwen die op andere plekken topposities bekleden: in de politiek, de wetenschap, het bedrijfsleven. Dat heeft niet alleen te maken met talent, maar bovenal met beschikbaarheid. Het naadloos combineren van een topjob met een privéleven lukt mannen beter dan vrouwen, waarschijnlijk ook omdat ze een vrouw thuis hebben. Vandaar dat het schrijven over koken grotendeels in handen van vrouwen is beland. Het valt immers te combineren met een paar dartelende koters over de vloer.'
Het boek gaat echter niet over emancipatie, het zijn geëmancipeerde vrouwen die aan het woord komen en die vertellen over hun favoriete gerechten, kookboeken en hoe ze over voedsel, koken en eten denken en welke rol dat in hun leven speelt.

De top vijf van favoriete kookboeken:
alles van Elisabeht David
alles van Claudia Roden
alles van Sam & Sam Clark (Moro)
Wannée of een ander oud huishoudschoolkookboek
allerlei van Jamie Oliver
verder vaker genoemde namen; Florine Boucher, Julia Child, Gordon Ramsay, Alain Ducasse, Raymond Blanc, Berthe Meijer, Paul Bocuse, Johannes van Dam, Escoffier. En opmerkelijk veel boeken over Raw Food.
Deze vrouwen - volgens één van de schrijfsters Henriette Klautz - koken veel bewuster dan de kokende mannen, ze voelen zich schuldig ten opzichte van moeder Aarde, die je niet berooft van haar schatten, waar je zorgvuldig mee omgaat. Voor mannen verandert de keuken al gauw in een laboratorium voor experimenten, waarna applaus verwacht wordt voor het technische hoogstandje. Dat vind ik wat gechargeerd, maar er zitten wel opmerkelijk veel vegetarische, vegetarisch met vis, sla, praktische en ouderwetse recepten van oma bij. En ze kopen ook heel bewust in: biologisch, scharrel, gezond, Eko.
De verhalen zijn overigens lekker leesvoer en geven een mooi inzicht over de recente culinaire geschiedenis. Veel vrouwen vertellen dat ze op gevoel koken, uit ervaring, met het oog op een gezonde maaltijd of juist eens lekker smullen. En ze vertellen vooral ook met veel humor, en die merkwaardige mix van relativeringsvermogen en gedrevenheid. Moleculair eten vinden ze wel interessant voor een keertje, en de kennis erachter ook wel spannend, maar dan weet je het wel en ga je over tot de orde van de dag.
Even wat citaten:
Janneke Vreugdenhil: 'Eten is te kostbaar om mee te stunten.'
Harmke Pijpers: 'Als ik mensen te eten krijg, kook ik iets wat ik qua timing goed in de vingers heb. (...) Ik ben geen nette kok, ik kan er een puinzooi van maken, maar qua timing klopt het allemaal.'
Yvonne Kroonenberg: 'Koken vind ik een vorm van kunst die bij voorkeur niet aan de muur terechtkomt. '
Diewertje Blok: 'Ik houd van ouderwets eten, niet van die kleine fliebertjes, maar een mooie gebakken kalfslever, grote stukken vlees, die lang moeten sudderen.'
Mensje van Keulen: 'Ga je benoemen wat er allemaal met dieren gebeurt ten behoeve van de consumptie, dan is het niet te bevatten, zo massaal en vreselijk. Zou iedereen nou maar eens besluiten minder, bijvoorbeeld een dag in de week, geen vlees te eten, dan zou dat al heel veel dieren sparen.'
Angélique Schmeinck:'Een van de dingen die ik tegenwoordig doe, is mensen bewustmaken van wat zij kopen en eten. Ik laat ze zien wat de natuur ons heeft gegeven en hoeveel respect je daarvoor moet hebben. Zodat ze gaan voor kwaliteit en bereid zijn daar iets meer voor te betalen.'

Kortom: het is denk ik vooral een boek waarin een 'soll' situatie wordt zichtbaar gemaakt, en helaas nog maar heel beperkt een 'ist'. Misschien kan het een voorbeeldfunctie hebben. Wat ik als commentaar gisteren in een boekenwinkel hoorde: 'het zijn dus wel echte recepten, want die hebben ze allemaal zelf gemaakt.' En 'wat een spannende verhalen en wat een prachtige foto's.' Dat laatste is dan ook weer niet zo'n vreemd commentaar, de foto's zijn gemaakt door Eddy Posthuma de Boer.
Ik sta er dus ook in en daarom is het moeilijk een objectieve analyse te maken van dit boek. Tijdens het interview en de fotosessie merkte ik hoe Henriette op zoek was naar het 'echte' verhaal, niet het politiek correcte verhaal, niet het 'zo zou ik het eigenlijk wíllen doen'-verhaal, maar gewoon de praktijk. Daar is ze goed in geslaagd. Het is een boek geworden voor nieuwsgierige kokers, die wel eens even onder de deksel van andere vrouwen willen gluren en aanschuiven aan de keukentafel. En het is prachtig vormgegeven.

Kokende Vrouwen, Henriette Klautz & Erna van den Berg. Foto's Eddy Posthuma de Boer, Inmerc, 24 euro 95.