Cacaoproductie is kwetsbaar voor klimaatverandering. Daarbovenop kent de sector problemen zoals kinderarbeid en ontbossing. Cacaovervangende bedrijven zien er een kans in.

Cacaobomen stellen strikte eisen aan de temperatuur. Kleine veranderingen kunnen de productiviteit van de cacaoteelt al bedreigen. In 2050 zou cacaoproductie in West-Afrika onmogelijk kunnen maken door klimaatverandering.

Illegale kap
Uit West-Afrika (voornamelijk Ivoorkust en Ghana) komt twee derde van alle cacao ter wereld. Een onderzoeksrapport uit 2020, van het US Department of Labor, laat zien dat grofweg 1,56 miljoen kinderen in de cacaoteelt in deze regio werken. Dit ondanks een verdrag van 20 jaar geleden (het Harkin-Engel protocol) waarin grote chocolademakers beloofden de ergste vormen van kinderarbeid uit hun ketens te bannen.

In 2017 legde The Guardian in detail vast hoe regenwouden in Ivoorkust vernietigd worden om cacao te telen. Grote chocoladeproducenten ontkenden toen niet dat hun cacao deels uit illegale boskap kon zijn verkregen.

Ze beloofden verbetering. Niet iedereen had zin om daar op te wachten.

Gerst, johannesbroodboompitten en druivenpitten
De startup WNWN Food Labs uit het Verenigd Koninkrijk maakt ‘chocola’ van gerst en de zaden van de johannesbroodboom. Journalisten van Bloomberg Businessweek vonden de smaak, textuur en het uiterlijk van de chocola prima. Dit jaar bracht WNWN Food Labs hun eerste (en volgens henzelf ‘s werelds eerste) cacaovrije reep op de markt. Ook Voyage Foods, een bedrijf uit Californië, ontwikkelde een cacaovrije reep. Het gebruikt druivenpitten als voornaamste ingrediënt.

Bij het maken van normale chocola én bij nepchocola is de fermentatie cruciaal. Volgens Johnny Drain, medeoprichter en CTO van WNWN Food Labs, bepaalt fermentatie de smaak.

Cacaoboteralternatieven
Planet A Foods is een startup uit München. Om een cacaoboteralternatief te maken voert het bedrijf reststromen uit de levensmiddelenindustrie aan oliehoudende gisten, een vorm van precisiefermentatie. Cacaopoeder maakt het door haver te fermenteren.

Net als Planet A Foods richt Seminal Biosciences zich op de ontwikkeling van cacaoboter. Het bedrijf wil die in 2024 op de markt brengen. Ook dat bedrijf maakt gebruik van precisiefermentatie om de cacaosmaak na te bootsen.

Kweekchocola klinkt futuristisch en dat is het voorlopig ook nog
Nepchocola belooft veel en zou al snel in de schappen kunnen liggen. Maar waarom zou je tevreden zijn met imitatie, als je het echte spul kan maken in een bioreactor? Dat moeten de oprichters van California Cultured gedacht hebben. Hun proces start met cellen van de cacaoplant. Na toediening van planthormonen vermenigvuldigen die zich in een bioreactor tot een massa van cacaoplantcellen. Die massa kan vervolgens net als gewone cacao gefermenteerd, geroosterd en tot chocola gemaakt worden. Dat klinkt eenvoudig. Toch zegt Alan Perlstein, de CEO van California Cultured dat het nog zo’n 4 jaar gaat duren om een chocoladereep te maken die hem overtuigt.

Ook de Finse voedselproducent Fazer heeft geld gestoken in de ontwikkeling van kweekcacao. Het bedrijf zegt in samenwerking met het Finse VTT Technical Research Centre de eerste succesvolle resultaten hebben behaald.

Kweekcacao heeft net als kweekvlees de belofte van ‘echt’. Wel duurt het ontwikkelingsproces beduidend langer dan bij bedrijven als WNWN Food Labs die ‘gewoon’ een ander gewas pakken en dat fermenteren. Ook het opschalen kan lastig zijn. Adam Maxwell, CEO van Voyage Foods zegt over California Cultured: “Ik denk dat zij nog een hele weg te gaan hebben voor ze op enkele dollars per kilo zitten, dus ik denk dat wij het absoluut gaan winnen op kosten”.


Koetjesrepen
Een uitdaging voor de nepcacaomakers is dat ze dezelfde doelgroep aanspreken als ‘ethische’ chocolademerken zoals Tony’s Chocolonely. De vraag is of ze erin slagen de consument te overtuigen de cacao helemaal te laten staan. Volgens Cyrille Filott, strateeg bij de Rabobank, kunnen de cacaovrije bedrijven leren van producenten van vleesvervangers. “In het begin gaat het om aandacht creëren, wat een hoop geld kost, daarna moet je ervoor zorgen dat het product een goede smaak en textuur heeft”.

Paradoxaal genoeg kan juist het goedkopere segment chocola een interessante markt zijn voor nepchocola. Denk bijvoorbeeld aan producten met relatief weinig cacao zoals Koetjesrepen. Vervanging is gemakkelijker omdat zelfs een geoefend proever het verschil niet merkt. Bovendien is de markt voor dit soort chocola veel groter dan de markt voor fijnproeverschocola.
Dit artikel afdrukken