4 min
Wim Köhler, senior wetenschapsredacteur van NRC, schreef in de krant van zaterdag een artikel over verzadigd vet dat even stellig als onjuist is.
“Hoe is eind 2018 de situatie aan het wetenschappelijk front, in de strijd tussen verzadigd en onverzadigd vet?” Die vraag stelt Wim Köhler, wetenschapsredacteur van NRC, in zijn stuk ‘Pas op voor verzadigd vet in het Pioppi dieet’. Die kop alleen al geeft te denken. Want wat raadt het Pioppi-dieet aan, qua verzadigd vet? “Ook kun je kleine hoeveelheden kaas eten of andere volle zuivelproducten met een goede voedingswaarde. Dit past prima in een gezond dieet” (zie Het Pioppidieet, p.60).
Is dat “onzin, want de wetenschap houdt het er op dat verzadigd vet wél riskant is”, zoals Köhler beweert? Natuurlijk niet. Köhler slaat de plank volledig mis in zijn met enige bombarie aangekondigde artikel en blijkt niet op de hoogte te zijn van de nieuwste inzichten. Niet alleen gooit hij alle soorten verzadigd vet op één hoop en negeert hij alle nuanceringen die het verzadigd vet-dogma het afgelopen decennium heeft doorgemaakt, ook bedient hij zich van lelijke drogredeneringen.
Gebaseerd op theorieën
Hoe het zit met ‘de strijd tussen verzadigd en onverzadigd vet’ (en dan in het bijzonder uit zuivel) horen we van epidemioloog en cardioloog Dariush Mozaffarian van Tufts University, voorheen verbonden aan Harvard. Hij behoort tot de toptien voedingswetenschappers wereldwijd, en dat al vele jaren. Hij was ook van de school die verzadigd vet als boosdoener zag, maar is tot andere inzichten gekomen, zoals vrijwel al zijn collega’s.
Mozaffarian zegt in een interview met JAMA: “Ik denk niet dat er genoeg bewijs is om zuivel met weinig vet aan te bevelen” en voegt daaraan toe: “Ik denk ook niet dat er genoeg bewijs is om volle zuivel aan te bevelen.” De aanbevelingen die er gedaan worden zijn “gebaseerd op theorieën,” zegt hij verder nog.
Van alle theorieën over hoe slecht verzadigd vet voor hart en vaten is, is maar heel weinig bevestigd. Zo weinig, dat er in feite geen enkele aanbeveling voor de hoeveelheid verzadigd vet, niet alleen uit zuivel, gedaan kan worden. In een normaal, gevarieerd voedingspatroon, met gewone porties, bijvoorbeeld op basis van de schijf van vijf, is verzadigd vet geen factor om rekening mee te houden of iets om je druk over te maken.
Dat is niet veel nieuws misschien, maar wel waar de wetenschap op uitgekomen is na 40 jaar misleiding. Wie meer wil weten over hoe het low fat-fabeltje in de wereld is gekomen en hoe de industriële voeding met weinig vet de mondiale obesitasepidemie heeft aangejaagd, moet het artikel ’How the Ideology of Low Fat Conquered America’ van medisch historica Ann F. La Berge er eens op naslaan. In dat stuk had Wim Köhler in 2008 al kunnen lezen dat bewijs voor de ‘diet-heart hypothesis’ altijd ontbroken heeft.
Credit Suisse research
Köhler is niet de eerste die het Pioppi-dieet afserveert. Het is geen goed boek en als behandeling is het dieet naar alle waarschijnlijkheid ineffectief, zeker op de lange duur. Maar dat betekent niet dat de belangrijkste auteur Aseem Malhotra onzin beweert over vet. Ook baseert hij zich niet op onzin-literatuur, zoals Köhler het doet voorkomen. Alinea’s besteedt hij in zijn artikel aan het diskwalificeren van een publicatie van de researchafdeling van Credit Suisse, Fat:// The New Health Paradigm uit 2015. In werkelijkheid is dit een zeer goed gedocumenteerde en leerzame uitgave, gebaseerd op eigen onderzoek en de beste bronnen van alle kanten van de discussie.
Met een vergelijkbare kromme redenering doet Köhler de Britse obesitas-onderzoeker Zoë Harcombe af. Een artikel van haar hand is verschenen bij wat hij een ‘roofuitgever’ noemt en daarom deugt er helemaal niets van het werk van deze wetenschapper, die een uitgesproken, doch goed onderbouwde mening over vet heeft.
Specifieke nutriënten
Uit een artikel in Science citeert Köhler wel het tweede punt van de consensus, maar niet het eerste. Dat zegt: ‘Met aandacht voor de kwaliteit van voedingsstoffen kan voor veel mensen een goede gezondheid en weinig chronische ziekte behaald worden op voedingspatronen met een breed scala van de verhouding tussen koolhydraten en vet.’ (‘With a focus on nutrient quality, good health and low chronic disease risk can be achieved for many people on diets with a broad range of carbohydrate-to-fat ratios.)
Dat is niet voor niets het eerste punt waar de auteurs het over eens zijn. Dat is namelijk waar de wetenschap op uitgekomen is. Er zijn grote individuele verschillen tussen mensen in hoe ze voedsel verwerken. Dat maakt het doen van algemene aanbevelingen over specifieke nutriënten praktisch onmogelijk, hetgeen de basis onder het verzadigd vet-dogma van Köhler geheel wegslaat.
Köhler noemt de aanstaande publicatie van een rapport van de WHO over verzadigd vet. Daar wordt met belangstelling naar uitgekeken, omdat er vermoedelijk een waarschuwing en een norm in genoemd gaan worden. De concepttekst was eerder dit jaar al beschikbaar gesteld voor commentaar. Een deel van het advies zal erop neerkomen niet meer dan 10% van de energie uit verzadigd vet te halen. Dat is gebaseerd op onderzoek dat een kwantitatief verband (geen causaal verband) laat zien tussen verzadigd vet en hartziekten.
Tien procent verzadigd vet in de doorsnee dagelijkse voeding voor een man van 2500 kcal komt neer op 28 gram. Dat is al best veel. En dan is nog de vraag welke soort vetzuren dat verzadigde vet bevat, want die worden ook allemaal weer anders verwerkt door het lichaam. Niet alle vetzuren verhogen het cholesterol of zijn even atherogeen ('aderverkalkend'). Verzadigd vet uit zuivel blijkt (door andere stoffen in de zuivel) neutraal te zijn.
Maar daar schrijft Köhler niet over. Misschien is dat ook wel nepnieuws voor hem, net als de recent weer opgelaaide discussie over de vraag of er verschil is tussen calorieën, met andere woorden of de herkomst ervan ertoe doet. Erg goed heeft Köhler zijn huiswerk niet gedaan voor dit prominente artikel. Anders was hij ook wel tegengekomen dat Ancel Keys, de vader van de 'verzadigd vet is slecht'-hypothese, niet in Pioppi, maar in Minneapolis is overleden.
Dit artikel afdrukken
Is dat “onzin, want de wetenschap houdt het er op dat verzadigd vet wél riskant is”, zoals Köhler beweert? Natuurlijk niet. Köhler slaat de plank volledig mis in zijn met enige bombarie aangekondigde artikel en blijkt niet op de hoogte te zijn van de nieuwste inzichten. Niet alleen gooit hij alle soorten verzadigd vet op één hoop en negeert hij alle nuanceringen die het verzadigd vet-dogma het afgelopen decennium heeft doorgemaakt, ook bedient hij zich van lelijke drogredeneringen.
Niet alleen gooit hij alle soorten verzadigd vet op één hoop en negeert hij alle nuanceringen die het verzadigd vet-dogma het afgelopen decennium heeft doorgemaakt, ook bedient hij zich van lelijke drogredeneringenNet nu Martine Kamsma en Geertje Tuenter de feitelijkheid van de NRC in de verslaggeving over voeding en gezondheid op een hoger niveau brengen, verpest Köhler het weer met een slecht geïnformeerd verhaal dat tendentieus uitwerkt.
Gebaseerd op theorieën
Hoe het zit met ‘de strijd tussen verzadigd en onverzadigd vet’ (en dan in het bijzonder uit zuivel) horen we van epidemioloog en cardioloog Dariush Mozaffarian van Tufts University, voorheen verbonden aan Harvard. Hij behoort tot de toptien voedingswetenschappers wereldwijd, en dat al vele jaren. Hij was ook van de school die verzadigd vet als boosdoener zag, maar is tot andere inzichten gekomen, zoals vrijwel al zijn collega’s.
Mozaffarian zegt in een interview met JAMA: “Ik denk niet dat er genoeg bewijs is om zuivel met weinig vet aan te bevelen” en voegt daaraan toe: “Ik denk ook niet dat er genoeg bewijs is om volle zuivel aan te bevelen.” De aanbevelingen die er gedaan worden zijn “gebaseerd op theorieën,” zegt hij verder nog.
Van alle theorieën over hoe slecht verzadigd vet voor hart en vaten is, is maar heel weinig bevestigd. Zo weinig, dat er in feite geen enkele aanbeveling voor de hoeveelheid verzadigd vet, niet alleen uit zuivel, gedaan kan worden. In een normaal, gevarieerd voedingspatroon, met gewone porties, bijvoorbeeld op basis van de schijf van vijf, is verzadigd vet geen factor om rekening mee te houden of iets om je druk over te maken.
Dat is niet veel nieuws misschien, maar wel waar de wetenschap op uitgekomen is na 40 jaar misleiding. Wie meer wil weten over hoe het low fat-fabeltje in de wereld is gekomen en hoe de industriële voeding met weinig vet de mondiale obesitasepidemie heeft aangejaagd, moet het artikel ’How the Ideology of Low Fat Conquered America’ van medisch historica Ann F. La Berge er eens op naslaan. In dat stuk had Wim Köhler in 2008 al kunnen lezen dat bewijs voor de ‘diet-heart hypothesis’ altijd ontbroken heeft.
Credit Suisse research
Köhler is niet de eerste die het Pioppi-dieet afserveert. Het is geen goed boek en als behandeling is het dieet naar alle waarschijnlijkheid ineffectief, zeker op de lange duur. Maar dat betekent niet dat de belangrijkste auteur Aseem Malhotra onzin beweert over vet. Ook baseert hij zich niet op onzin-literatuur, zoals Köhler het doet voorkomen. Alinea’s besteedt hij in zijn artikel aan het diskwalificeren van een publicatie van de researchafdeling van Credit Suisse, Fat:// The New Health Paradigm uit 2015. In werkelijkheid is dit een zeer goed gedocumenteerde en leerzame uitgave, gebaseerd op eigen onderzoek en de beste bronnen van alle kanten van de discussie.
Met een vergelijkbare kromme redenering doet Köhler de Britse obesitas-onderzoeker Zoë Harcombe af. Een artikel van haar hand is verschenen bij wat hij een ‘roofuitgever’ noemt en daarom deugt er helemaal niets van het werk van deze wetenschapper, die een uitgesproken, doch goed onderbouwde mening over vet heeft.
Specifieke nutriënten
Uit een artikel in Science citeert Köhler wel het tweede punt van de consensus, maar niet het eerste. Dat zegt: ‘Met aandacht voor de kwaliteit van voedingsstoffen kan voor veel mensen een goede gezondheid en weinig chronische ziekte behaald worden op voedingspatronen met een breed scala van de verhouding tussen koolhydraten en vet.’ (‘With a focus on nutrient quality, good health and low chronic disease risk can be achieved for many people on diets with a broad range of carbohydrate-to-fat ratios.)
Dat is niet voor niets het eerste punt waar de auteurs het over eens zijn. Dat is namelijk waar de wetenschap op uitgekomen is. Er zijn grote individuele verschillen tussen mensen in hoe ze voedsel verwerken. Dat maakt het doen van algemene aanbevelingen over specifieke nutriënten praktisch onmogelijk, hetgeen de basis onder het verzadigd vet-dogma van Köhler geheel wegslaat.
De WHO adviseert straks mogelijk 10% verzadigd vet in de doorsnee dagelijkse voeding voor een man van 2500 kcal; dat komt neer op 28 gram. Dat is al best veel.Tien procent verzadigd vet
Köhler noemt de aanstaande publicatie van een rapport van de WHO over verzadigd vet. Daar wordt met belangstelling naar uitgekeken, omdat er vermoedelijk een waarschuwing en een norm in genoemd gaan worden. De concepttekst was eerder dit jaar al beschikbaar gesteld voor commentaar. Een deel van het advies zal erop neerkomen niet meer dan 10% van de energie uit verzadigd vet te halen. Dat is gebaseerd op onderzoek dat een kwantitatief verband (geen causaal verband) laat zien tussen verzadigd vet en hartziekten.
Tien procent verzadigd vet in de doorsnee dagelijkse voeding voor een man van 2500 kcal komt neer op 28 gram. Dat is al best veel. En dan is nog de vraag welke soort vetzuren dat verzadigde vet bevat, want die worden ook allemaal weer anders verwerkt door het lichaam. Niet alle vetzuren verhogen het cholesterol of zijn even atherogeen ('aderverkalkend'). Verzadigd vet uit zuivel blijkt (door andere stoffen in de zuivel) neutraal te zijn.
Maar daar schrijft Köhler niet over. Misschien is dat ook wel nepnieuws voor hem, net als de recent weer opgelaaide discussie over de vraag of er verschil is tussen calorieën, met andere woorden of de herkomst ervan ertoe doet. Erg goed heeft Köhler zijn huiswerk niet gedaan voor dit prominente artikel. Anders was hij ook wel tegengekomen dat Ancel Keys, de vader van de 'verzadigd vet is slecht'-hypothese, niet in Pioppi, maar in Minneapolis is overleden.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 6 december krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 6 december krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
#47 Zeer serieus wel na nog een tweede studie Folkert.
Zo is het met al die gebieden waar verhoudingsgewijs veel mensen gezond ouder worden.
Ze leven meestal heel relaxed en koken met verse ingrediënten.
En wat zie je vervolgens gebeuren? Iemand benoemt 'iets' tot superfood, de voedingsindustrie gaat er mee aan de haal en wat er dan hier te koop wordt aangeboden heeft weinig meer te maken met het oorspronkelijke product.
Dank je wel voor je reactie Wicher.
Ja, olijfolie, dat blijft lastig. Er wordt van alles gemengd, incl. oude zooi, de squaleen wordt gestolen, vervuiling met koolwaterstoffen. Goede product informatie is moeilijk te vinden, kies dan maar eens een goede olie uit. De supermarkten hebben weinig goeds te bieden denk ik. Er blijft niets anders over dan een "adresje" op te zoeken met korte lijnen naar producenten en het beste er van hopen.
Folkert: het probleem met beschrijvingen van gemeenschappen is dat deze beschrijvingen meestal enorm subjectief en onvolledig zijn.
Zo was er vorig jaar wat ophef rondom de Tsimané in Bolivia. Die zouden een voedselpatroon hebben hoog in de koolhydraten en laag in eiwit. Mede door hun actieve levensstijl zijn/waren ze super gezond. Het bleek dat de onderzoekers iets hadden weggelaten: de Tsimané gebruik(t)en dagelijks reuzel en geen plantaardige vetten.
PS: prachtige profielfoto!
"Het Roseto-effect is het fenomeen waarmee een hechte gemeenschap een verminderde hartaandoening ervaart. Het effect is genoemd naar Roseto, Pennsylvania . Het Roseto-effect werd voor het eerst opgemerkt in 1961 toen de plaatselijke Roseto-arts Dr. Stewart Wolf tegenkwam , toen hoofd van de geneeskunde van de Universiteit van Oklahoma , en zij bespraken, tijdens een paar bieren, het ongewoon lage percentage hartinfarct in de Italiaanse Amerikaan gemeenschap van Roseto in vergelijking met andere locaties. Veel studies volgden, waaronder een 50-jarige studie waarin Roseto werd vergeleken met het nabijgelegen Bangor. Zoals de oorspronkelijke auteurs voorspeld hadden, toen het Roseto-cohort hun Italiaanse sociale structuur verloor en in de jaren na de eerste studie meer Amerikaans werd, namen de hartziekten toe, vergelijkbaar met die van naburige steden.
Van 1954 tot 1961 had Roseto bijna geen hartaanvallen voor de anders hoogrisicogroep van 55-64 mannen en 65-plussers hadden een sterftecijfer van 1% terwijl het nationale gemiddelde 2% bedroeg. Weduwen waren ook minder dan de weduwen. [
Deze statistieken stonden op gespannen voet met een aantal andere factoren die in de gemeenschap werden waargenomen. Ze rookten ongefilterde stogies , dronken wijn "met schijnbare verwaarlozing " in plaats van melk en frisdranken , sloeg het mediterrane dieet over ten gunste van gehaktballen en worsten gebakken in reuzel met harde en zachte kazen. De mannen werkten in de leisteengroeven waar ze ziekten opliepen van gassen en stof. Roseto had ook geen misdaad en er waren maar heel weinig verzoeken om overheidssteun.
Wolf schreef de lagere hartziekte van Rosetans toe aan minder stress. "De gemeenschap," zegt Wolf, "was heel samenhangend, er was geen gelijke bij de buren, huizen stonden heel dicht bij elkaar en iedereen leefde min of meer hetzelfde." Ouderlingen werden vereerd en opgenomen in het gemeenschapsleven. Huisvrouwen werden gerespecteerd en vaders runden de families. " Romantisch verhaaltje ! Waarom zijn die plaatsen altijd zo ver weg ? Kaukasie, Zwitserse Alpen en ergens in Pennsylvania, etc. Ik trek nog maar eens een fles rode wijn open. Hoe serieus kan je dit verhaal nemen ?
Gert #45 , mijn kennis/ervaring, ik ben een voormalig sectie leider R&D van het Unilever Research Laboratorium in Vlaardingen, is dat je helemaal goed bezig bent. Echter ik zal je nog een aantal tips geven.
Dat verzadigd vet mogelijk niet ongezond is, werd mij verteld in 1963 in het 4e-jaars college chemische technologie, afdeling scheikunde aan de TH-Delft. De hoogleraar was een voormalig adjunct directeur van Shell: KSLA. Hij vertelde ons waarom hij een lab eetbare oliën en vetten was gestart:
er loopt in de VS een discussie dat je meer meervoudig onverzadigde vetten moet eten wil je gezond blijven. Echter de mensen met de minste hart- en vaatziekten wonen in het dorpje Roseto.
Het was in 1960 de huisarts opgevallen dat in Roseto 50% minder hart- en vaatziekten voorkwamen. En wat aten zijn patiënten: Lard (reuzel) en heel veel van dit verzadigde vet (45% verzadigd, 45% mono-onverzadigd en slecht 10% meervoudig onverzadigd).
Deze kennis is zeer snel onder het tapijt geveegd en in 1985 heeft men gezien dat na het gebruik van te veel meervoudig onverzadigde vetten ook in Roseto net zoveel hart en vaatziekten voorkwamen asls in de rest van de VS.
Recent zijn er twee uitstekende boeken verschenen:
1. DEEP NUTRTION van de interniste Catherine Shanahan met 20 jaar ervaring. Lees dit boek maar eens.
2. The Big fat surprise van Nina Teicholz. Een buitengewoon goed boek.
Beide zien cocosvet, olijfolie en reuzel als de gezondste vetten.
In Nederland zijn de hoogleraren in Wageningen van het tegendeel overtuigd. Zij zijn van mening dat cocosvet ongezond is. Je moet ook zeker niet meer dan 10 tot 15 gram per dag eten. En je moet ook weten dat cocosvet veel van het mineraal seleen bevat, nl tussen de 200 en 800 microgram per 100 gram vet. Dus niet nog eens 5 paranoten per dag eten!!
Ook voor olijfolie geldt een duidelijke waarschuwing. De Stiftung Warentest in Berlijn heeft gemeten dat 20% van de in Duitsland verkochte extra vergin olijfolie alifatisch en aromatsche verbindingen, zoals tolueen, xylenen, ethylbenzeen en trimethyl-benzenen bevatten.
Op de EXXON raffinaderij waar ik ook gewerkt heb, noemden we dat superbenzine RON 98.
Laatste waarschuwing: Gebruik nooit Becel goed voor hart en bloedvaten.
Succes, dr. ir. Wicher T. Koetsier