Kankeratlas Nederland aanleiding voor vragen en speculatie

In een bij de atlas behorende video legt IKNL-epidemioloog Valery Lemmens uit dat je niet hoeft te verhuizen als je in een rood gebied woont. Kanker krijgen is namelijk domme pech, vertelt hij. Niet iedereen die met een blote huid in de zon loopt, krijgt bijvoorbeeld huidkanker. Toch kun je de kans dat je het krijgt voorkomen door gezonder te leven. Aan de kust moet je dan ook een petje opzetten, is de lering die het Algemeen Dagblad uit de kankerkaart trekt.

Wennen
De boodschap die het kaartje wil overbrengen moet nog wennen. Waar je woont en hoe mensen daar doen - bijvoorbeeld minder genegen zijn om aan preventief baarmoederhalskanker meewerken - bepaalt je grotere kans op kanker. Toch blijft kanker domme pech en hoef je je geen extra zorgen te maken als je in rood gebied woont.

Ga naar een plek waar het risico veel lager dan gemiddeld is en je blijft weliswaar een vette pech kans houden, maar wel een kleinere omdat mensen je er scheef aankijken als je rookt

Bij die gedachte kunnen vraagtekens worden geplaatst. Gewoontes verander je immers niet gemakkelijk, terwijl een aantal resultaten van de kaartjes in de Atlas daar wel op lijken te hopen.

Vrouwen die wonen in een buurt waar vrouwen elkaar enthousiast maken voor preventief onderzoek, hebben een lagere kans op de kwaadaardige ontwikkeling van baarmoederhalskanker. Verhuizen heeft dus wel degelijk zin. Dat geldt mogelijk al helemaal voor de Noord-Groningse postcodes 9681, 9682, 9684, 9685, 9686, 9687, 9688. Daar hebben mannen een veel grotere kans op longkanker, met als hoofdverdachte roken. Omdat roken een sociale gewoonte is, moet je daar dus vooral niet naartoe verhuizen want 'iedereen' rookt daar. Ga naar een plek waar het risico veel lager dan gemiddeld is en je blijft weliswaar een vette pech kans houden, maar wel een kleinere omdat mensen je er scheef aankijken als je rookt. Dat helpt.

Check de kankerkaart van Nederland als je niet bang bent om jouw mogelijk grotere risico op kanker te ontdekken als gevolg van de plek waar je huis staat en waar je uitgaat en vrienden en vriendinnen hebt.

Vragen en (speculatieve) antwoorden en erkenning
Je kunt er ook even mee spelen om te toetsten of de gemeenplaatsen over kanker kloppen. Mij viel na een eerste inspectie van het kaartje het aantal longkankergevallen in de grote steden van ons land op. Steden heten vanwege fijnstof (auto's en bussen) een belangrijke bron van longkanker te zijn. Daarom werden oude diesels in de binnensteden verboden. Fijnstof zou in Nederland jaarlijks zo'n 7-8.000 doden eisen. In het kaartje is de invloed van steden aan de hand van de kleurindeling niet terug te vinden. Als het populair wordt, zal het vermoedelijk dan ook tot vele vragen én speculaties leiden.

Lemmens denkt dat de kaart de zorgen van mensen erkent en deels wegneemt. Een voorbeeld zijn mensen die lijden aan mesothelioom, asbestkanker. Wie zestig jaar contact had met asbest, kan nog steeds kanker ontwikkelen. Op de scheepswerven van Amsterdam en Rotterdam en in Zeeland werkten mannen die nu vaak asbestkankerpatiënt blijken. Dat geldt ook voor de oude fabriek van chemiebedrijf DSM in Sittard-Geleen en Eternit in Goor (Twente); daar werden tot eind vorige eeuw bouwmaterialen van asbestcement gemaakt. Lemmens zegt over het zichtbaar maken van hun lot: “Kunnen zien dat jij niet de enige bent in jouw regio die door het werk kanker heeft gekregen, leidt bij deze mensen tot erkenning. Hoewel mensen denken dat asbest iets uit het verleden is, laat deze kaart zien dat het nog altijd voelbaar is voor deze mensen.”