"Het kabinet neemt maatregelen om de uitstoot en neerslag van stikstof te verminderen, de natuur te herstellen en de vergunningverlening verder op gang te brengen", schrijft coördinerend minister Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) in een brief van het kabinet aan de Tweede Kamer.

Gisteren spoorde Johan Remkes het kabinet aan vaart te maken met concrete maatregelen. De formuleringen van de minister zijn nog heel algemeen. Wel zijn de voorstellen in de brief zijn in lijn met de gewekte verwachtingen: het kabinet wil zo beheerst mogelijk van stapel lopen.

'Slimme en warme sanering'
"Makkelijke en snelle oplossingen zijn er niet, maar duidelijk is dat de uitstoot van stikstof omlaag moet. Het kabinet heeft en pakt de verantwoordelijkheid om hiervoor de juiste maatregelen te nemen.” Die verantwoordelijkheid komt tot uiting in een gebiedsgerichte aanpak, in lijn met de voorstellen in het adviesrapport van het Adviescollege Stikstofproblematiek (de commissie-Remkes). Het kabinet wijkt daar op een aantal punten van af.

Zo schrijft Nieuwe Oogst: "Veehouderijbedrijven die te veel stikstof uitstoten en gelegen zijn nabij Natura 2000-gebieden worden niet gedwongen gesaneerd. Ook wordt salderen mogelijk gemaakt waarbij wel wordt afgeroomd. Latente ruimte in vergunningen wordt niet ingenomen." Dat betekent dat bedrijven binnen een regio hun stikstofruimte weer mogen uitwisselen met andere. Als dat gebeurt, wordt 30% afgeroomd. Door deze maatregel moet op korte termijn de vergunningverlening weer vlot getrokken kunnen worden. Ook het onteigenen van veehouders in de buurt van natuurgebieden is van de baan. Wel geeft de overheid aan dat 'piekbelasters' in de omgeving van Natura2000-gebieden "het eerst in aanmerking komen voor deze slimme en warme sanering."

Toestemmingsverlening
Om de toestemmingsverlening te versnellen is bij projecten zonder stikstofdepositie geen vergunning nodig in het kader van de Wet Natuurbescherming. "De AERIUS-calculator maakt dit inzichtelijk," schrijft de minister. "Aanvullend bieden aanpassingen binnen of buiten een project of locatie (intern en extern salderen) of de zogenaamde ADC-toets mogelijkheden om een vergunningaanvraag te onderbouwen. Om die toets succesvol te doorlopen moet er sprake zijn van het ontbreken van alternatieven, een dwingende reden van openbaar belang en moet de schade aan de natuur gecompenseerd worden." Ook de zogeheten 'ecologische toets' kan genoeg zijn om toestemming te krijgen. Uit zo'n toets moet blijken dat de emissies van een voorgenomen project de natuurgebieden niet aantasten. Dat is vooral van belang bij (bouw)projecten die slechts tijdelijk een beperkte emissie veroorzaken en relatief ver van Natura 2000-gebieden liggen. Ook duurzaam bouwen vergroot de kans op een succesvol traject om toestemming te krijgen, zegt Schouten.

Provincies
De provincies krijgen een cruciale rol te vervullen. Zij moeten de activiteiten en bedrijven met de meeste stikstofuitstoot in kaart gaan brengen. Dat gaat vermoedelijk nog enkele maanden duren, schrijft het Financieele Dagblad. "Er is nog steeds een gebrek aan informatie op basis waarvan je concrete maatregelen kunt nemen," zegt een ingewijde. Zijn de stikstofbronnen in kaart gebracht, dan wil het kabinet met een "warme en vrijwillige saneringsregeling deze bedrijven kunnen overhalen te stoppen," aldus Nieuwe Oogst. Zo krijgen boeren die blijven, "steun bij het investeren in nieuwe emissiearme stallen", maatregelen om urine en mest te scheiden en voeraanpassingen. Dat komt ook het dierenwelzijn en de omslag naar kringlooplandbouw ten goede.

Het kabinet wil bovendien "fors investeren in direct natuurherstel, zoals de aanleg van bufferzones, extra ruimte voor natuurinclusieve landbouw en de aanleg van ‘klimaatbossen’. Ook verkent het kabinet met de provincies opties om 1.200 geplande herstelmaatregelen versneld uit te voeren, waaronder hydrologische herstelmaatregelen."

Op het gebied van mobiliteit en bouw zet het kabinet in op innovaties (elektrificering van bouwmachines en voertuigen, modulaire bouwtechnieken, stikstoffilters), fiscale stimulering en versnelling van de afspraken in het kader van het Klimaatakkoord.

Miljoenen of miljarden?
Hoeveel geld daarvoor nodig is, hangt onder meer af van de provinciale gebiedsplannen. "Nog honderden miljoenen euro's", zegt een coalitiebron in het FD. Volgens Nieuwe Oogst zouden de regeringspartijen voornemens zijn er "miljarden euro's" voor uit te trekken. De minister spreekt van een 'lange adem' en gefaseerde structurele aanpak. "In het Klimaatakkoord is reeds €100 miljoen gereserveerd voor veehouderij rondom Natura 2000-gebieden en €100 miljoen voor de veenweideaanpak. Deze middelen dragen niet alleen bij aan de klimaatdoelen, maar ook aan de vermindering van de stikstofproblematiek. Ook kunnen de extra middelen voor de woningmarkt uit de Miljoenennota 2020 (€1 miljard) onder meer gebruikt worden om de potentiële gevolgen van de stikstofproblematiek voor de woningbouw op te vangen. Voor de saneringsregeling van de varkenshouderij heeft het kabinet €180 miljoen vrijgemaakt en voor het Jonge Boerenfonds €75 miljoen. Binnen bestaand beleid op aanpalende terreinen kan ook worden bezien hoe een bijdrage kan worden geleverd aan de vermindering van de stikstofdepositie. Indien nodig is het kabinet bereid om voor de financiering van extra maatregelen die op korte termijn genomen kunnen worden een begrotingsreserve in te stellen bij Najaarsnota. Ook van de provincies wordt een extra inspanning gevraagd."

Een korte samenvatting? Het kabinet biedt boeren die willen stoppen de kans om uit te stappen. Boeren die eigenlijk zouden moeten verkassen, mogen blijven zitten. Dat levert twee vragen op in de polderoplossing waar het kabinet voor blijkt te kiezen. Eén: is er genoeg geld om de boeren te overtuigen om zich uit te laten kopen? Twee: wat doet het kabinet straks met boeren die toch in de weg blijken te zitten en niet van plan zijn om vrijwillig te verkassen?
Die laatste vraag zal ooit ook duidelijk beantwoord moeten worden omdat het uitkoopbeleid anders zijn legitimatie verliest. Als je als kabinet wilt uitkopen en warm saneren, begin er dan snel mee. Als je het beleid nu niet op de rails zet, zijn de komende maanden verloren tijd. De urgentie is groot en het zijn gecompliceerde processen”, zei Remkes kabinet en Kamer gisteren tijdens een technische briefing.

UPDATE, 20:15 uur
Agractie, de organisator van het boerenprotest op 1 oktober, vindt dat het kabinet te ver gaat. Mobilisation, een van de NGO's die het stikstofbeleid van de Nederlandse overheid met succes onderuit wisten te halen, gaat het lang niet ver genoeg. GroenLinks leider Jesse Klaver vindt de voorstellen boterzacht. LTO toont zich matig niet enthousiast.

Agractie schrijft vanavond in een persbericht:
In het rapport van de commissie Remkes wordt gezegd dat er grote onzekerheid is over de modellen, en over de effecten van ingrepen, op Natura 2000 gebieden.
Begin dus eerst met meten, waar komt de stikstof vandaan, en waar daalt deze neer.
Neem geen maatregelen als je niet eens weet of het gaat helpen in de gebieden.
Dan extra salderen. Dit betekend in feite het opofferen (opkopen) van het platteland
(boeren) ten gunste van de stad, projectontwikkeling en industrie.
Boeren weg, platteland versneld laten leeglopen, industrie en projectontwikkelaars door laten vervuilen.
Terwijl de luchtvaart, scheepvaart en zware industrie niet eens genoemd worden in deze plannen, dit wordt vooruit geschoven.
Ook zullen deze plannen kostprijsverhogend werken voor de boeren.
In feite gaan de boerderijen in de omgeving van Natura 2000 gebieden op slot.
Ze kunnen niet ontwikkelen of uitbreiden en zijn daarom sowieso binnen 10 jaar ten dode opgeschreven.
Ja, ze kunnen zich laten uitkopen, de bank aflossen, en dan?
Een grote vraag is ook in welke straal rondom Natura 2000 gebieden dit gaat gelden.
Gaat het om 2 kilometer, 5 kilometer, dat is een open vraag.
Dan heeft het ministerie de oude rekenmachine geupdated zodat hij andere uitkomsten geeft, de AERIUS calculator.
Het is nu nog vrij onduidelijk wat deze rekenmachine concreet betekent.
Concreet: geen positieve boodschap voor de boeren van Nederland.




Mobilisation laat weten:
1. Duidelijk een zwak compromis waarbij partijen niet in staat zijn gebleken om over hun schaduw heen te springen; opnieuw geen keuzes;

2. Duidelijk dat LTO (CDA) nog steeds in het kabinet zit. Idem ANWB (VVD);

3. Onvoldoende lering getrokken uit de uitspraken; uitspraken zijn nog steeds niet goed doorgedrongen: eerst depositie reductie en herstel daarna pas weer projecten;

4. Stikstof trekt zich niets aan van gemeente en provincie grenzen; problemen grotendeels over de schutting van lagere overheden gegooid; basale weeffout

5. Snelheid maar beperkt omlaag, gemiste kans om snelle depositiereductie te bereiken; gemiste kans om SLA te betrekken;

6. Wegen bijbouwen? Juridisch nauwelijks/niet haalbaar;

7. Gebiedsgerichte aanpak veehouderij: oude wijn in nieuwe zakken: vroegere reconstructieplannen;

8. Geen moratorium op nieuwe stallen of biomassacentrales; honderden biomassacentrales met veel stikstof en fijnstofuitstoot komen erbij: 11,4 miljard subsidie voor toename van stikstofemissie;

9. Er mogen zelfs weer (mega)stallen worden gebouwd; die heffen de maatregelen deels of geheel op;

10. 2% ammoniak emissie reductie sanering varkenshouderij druppel bekende gloeiende plaat;

11. Hervorming van veehouderij nodig, pv investeren in stallen;

12. Drempelwaarde, intern salderen en extern salderen grote juridische risico’s; Er moet eerst op gebiedsniveau verzekerd gaan worden dat instandhoudingsdoelstellingen gehaald kunnen gaan worden. Dat realiseren van die doelen zelf hoeft niet direct, maar zekerheid over het gaan halen van die doelen is vereist. Pas dan wanneer dus de naleving van artikel 6, lid 1 en 2 Habitatrichtlijn is verzekerd ontstaat ruimte voor salderen en vrijstellingen onder drempelwaarden. Saldering met afroming van 30% is zoals nu het plan is, is in strijd met de Habitatrichtlijn:

13. Legalisatie van 3300 meldingen met een “generieke maatregel”?

14. In de huidige economische context is het voor de boer onmogelijk om over te gaan naar circulaire landbouw;

15. Maatregelen leiden niet tot onvoldoende stikstofdepositiereductie;

16. Industrie/energiesector/luchtvaart kan achterover leunen;

17. Een hausse aan juridische procedures te verwachten, zonder ferm programma met 50% emissiereductie in 10 jaar zijn we in 2-3 jaar weer terug bij af;

18. Klimaatbossen: goed idee, maar lange termijn; robuuste verbindingszones wegbezuinigd door Bleker en niet meer teruggekomen; geen geld voor;

19. Alles bij elkaar te weinig om bouwprojecten echt goed vlot te trekken.


Ook boerenkoepel LTO Nederland reageert kritisch bij monde van directeur Hans van den Heuvel. Hij wil 'veilige drempelwaarden' om wat gemakkelijker stikstofemissies te kunnen toelaten dan het onzekere rekenmodel van de minister.



Dit artikel afdrukken