Is Nederland te vies, te klein of wonen er te weinig mensen?

Onze brede welvaart in het “Hier en Nu” is relatief hoog. Nederland teert echter wel in op natuurlijk en menselijk kapitaal en legt druk op het milieu en de niet-hernieuwbare grondstoffen in andere landen. Met die woorden legt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) kort uit hoe Nederlands Brede Welvaart, een begrip dat de Tweede Kamer geanalyseerd en verbeeld wilde zien door het Bureau, samengevat kan worden.

Wie de eerste versie van de Monitor leest, kan niet echt verbaasd zijn. Nederland is niet alleen dichtbevolkt, maar ook een land vol bedrijvigheid dat grondstoffen en halffabrikaten invoert, doorvoert, verwerkt en herexporteert. Daar trekken we gezamenlijk een prima inkomen uit en dus moeten alle milieukosten omgeslagen worden over iedere burger die in ons land woont.

Juist tegen de energiesector lopen dan weer acties van NGO's. Cijfers betekenis geven is geen eenvoudige taak

De keerzijde van die fysieke im- en exporteconomie is dat we op een beperkte en dichtbevolkte oppervlakte nogal wat onduurzaam geproduceerde spullen vanuit het buitenland hierheen halen; daarom staan we er qua druk die we per hoofd van de bevolking op ons eigen en het internationale milieu uitoefenen minder gunstig op. Dat is de keerzijde van industriële rijkdom die we produceren in een land van postzegel-formaat. Daar valt verder op af te dingen dat die welvaart wat minder gelijk verdeeld is dan de achterblijvers zouden wensen, al vindt Volkskrant-columnist Bert Wagendorp dat geknies. "Van alle mensen is 85,4 procent tevreden met zijn leven. Zelfs van de laagopgeleiden is dat percentage ruim 81 procent. We zijn de gelukkigste mensen van de EU", ontdekte Wagendorp in de Monitor. Het milieu laat hij even voor wat het is en hij vergeet Luxemburg. Dat land doet het veel verstandiger dan wij. Het nog veel kleinere landje heeft veel minder inwoners per km² en laat die bijna 2 maal zoveel verdienen aan het schuiven met geld, een activiteit die weinig vervuilend is.

Op basis van de eerste Monitor Brede Welvaart zou je kunnen denken in drie opties: ons land is óf te klein is, óf te dun bevolkt óf het heeft een te vieze economie.

De vraag is of we onze rijkdom gaan verminderen, nu alleen nog 'duurzame' spullen uit het buitenland gaan verwerken of kiezen voor een andere economie. Het eerste zullen we niet willen. Hoe het tweede moet, is onduidelijk nu steeds duidelijker wordt dat goede Life Cycle Analyses (LCA's) ook duurzame spullen nogal eens minder duurzaam maken dan we aanvankelijk dachten. Een mooi voorbeeld is vervoer per trein versus vliegen. Een nieuwe economie dan maar?
Hoe dat ook uitpakt, minister van Klimaat Eric Wiebes was er in het NOS-journaal duidelijk over: Nederland moet gewoon zijn eigen rommel opruimen.

Betekenis van de cijfers
"Nederland is rijk, maar scoort superslecht op duurzame ranglijsten" kopt Trouw. De NOS bleef ingetogener: CBS presenteert voor het eerst cijfers over kwaliteit van leven. Wat die cijfers precies betekenen, is een vraag die de komende jaren in Nederland voortaan jaarlijks besproken zal worden. Gelukkig heeft het CBS de goede inval gehad om een historische speech te gebruiken bij de introductie van de eerste Monitor Brede Welvaart waarin Bobby Kennedy precies die vraag stelt.


Een lichtpuntje. De CO₂ uitstoot van Nederland steeg in het eerste kwartaal met 2,5%; daar waren alle zakelijke sectoren en de particuliere sector debet aan, maar de energiesector bleek als enige een positieve uitzondering. De energiesector, die verantwoordelijk is voor een kwart van alle CO₂ uitstoot in Nederland, ging met 4% terug. Juist tegen de energiesector lopen dan weer acties van NGO's.
Cijfers betekenis geven is geen eenvoudige taak.