2 min
De wereld en de maatschappij veranderen sneller dan ooit. Toch gebeurt het nog altijd zo sluipend dat het tijdens een mensenleven nauwelijks opvalt.
Tussen 1960 en 2000 is het aantal mensen op aarde verdubbeld van 3 naar 6 miljard. Tegelijk ging de levensstandaard flink omhoog. Het gebeurde alsof het niets bijzonders was en we vonden het ook heel gewoon. Inmiddels zijn we met 7,5 miljard en vinden we het gewoon dat we iedere dag in alle winkels eten kunnen kopen en een stedentripje kunnen maken als we daar zin in hebben. Gaat dat net zo verder? Nee, want even sluipend zijn ook tegenkrachten ontstaan.
Om voldoende voedsel te produceren hebben we de natuurlijke kringlopen van stikstof en koolstof enorm versneld. Daarbij hebben we de snelheidsgrens van biodiversiteitsverlies met ruim een factor 10 overschreden en die van klimaatverandering met een factor 1,1-1,5 (Rockström et al., 2009). Ook de veilige grenzen voor de kringlopen van water en fosfaat zijn in zicht. Daarbij komt nog eens dat zo rond 2030 de productie van olie en fosfaat - beide essentieel voor de landbouw - zullen afnemen. We eten en vliegen er nog zorgeloos op los, maar we hebben het over slechts 13 jaar vanaf nu. Velen die dit lezen, zullen nog meemaken dat we dan niet meer kunnen eten zoals we nu nog doen: veel te veel dierlijk voedsel. Het is niet ondenkbaar dat dan al voedseltekorten zullen ontstaan die ook de rijke landen raken. In ieder geval gaan voedselprijzen sterk stijgen en volgens sommigen zelfs bijna verdubbelen tussen nu en 2030 (KPMG, 2012).
Erg dichtbij
Daarom is nu starten met een dieet dat bestaat uit minder vlees en zuivel verstandig. Ook het stabiliseren van de wereldbevolking op een niveau ruim beneden de 10 miljard (Sachs 2009) die de VN voorzien in 2050 is aan te bevelen. Die twee maatregelen helpen de biodiversiteit, de menselijke gezondheid en de voedselzekerheid een eind vooruit. Maar waarom moet ik het daar nu nog over hebben? Alle natuurlijke cycli zijn versneld en uit het lood getrokken. De (beleids)cycli waarmee we ons gedrag reguleren zijn echter traag gebleven en zorgen voor de steeds gevaarlijker geworden onbalans. Met name de internationale besluitvorming laat het afweten (Aiking, 2014). Hoe dat kan? Ingrijpen in iets dat mensen aangenaam vinden en economisch zo lekker gaat, is niet populair onder kiezers. Bovendien denken ook beleidsmakers iedere ochtend weer dat die nog steeds op de vorige lijkt. Dat is ook wel zo, maar niet op die van zelfs nog maar 5 jaar geleden, laat staan op die van over 10 jaar. Toch is dat erg dichtbij.
Stop promotie BBQ
Dat neemt niet weg dat we ook in eigen land meer kunnen doen. Net als reclame voor roken, zou de overheid bijvoorbeeld de promotie van barbecueën kunnen verbieden. Volle kracht vooruit voor een dieettransitie richting minder dierlijke en meer plantaardige voeding. Naast alle voordelen voor de planeet is dat ook veel beter voor onze eigen gezondheid.
- Aiking, H., 2014. Protein production: planet, profit, plus people? American Journal of Clinical Nutrition 100 (suppl), 483S-489S.
KPMG, 2012. Expect the Unexpected: Building business value in a changing world.
- Rockström, J., Steffen, W., Noone, K., Persson, A., Chapin, F.S., Lambin, E.F. et al., 2009. A safe operating space for humanity. Nature 461 (7263), 472-475.
Sachs, J.D., 2009. Transgressing Planetary Boundaries. Scientific American 301 (6), 36.
- Zalasiewicz, J., 2016. A history of layers: What mark will we leave on the planet? Scientific American 315 (3), 31-37.
Dit artikel afdrukken
Als je alle gewervelde landdieren op een weegschaal zet, dan vormen de in het wild levende dieren nog maar 5% van het totale gewicht, mensen 30%, en onze landbouwhuisdieren 65%Alleen al om onszelf te voeden gebruiken we steeds meer land, water, energie en kunstmest. Deze intensivering heeft onder meer gevolgen voor biodiversiteit, gezondheid en klimaat. Een voorbeeldje over biodiversiteit. Als je alle gewervelde landdieren op een weegschaal zet, dan vormen de in het wild levende dieren nog maar 5% van het totale gewicht, mensen 30%, en onze landbouwhuisdieren 65% (Zalasiewicz, 2016). Wijzelf plus de kippen, varkens en runderen die wij opeten verdringen dus bijna geheel de natuurlijke fauna. Bedenk ook dat voedergewassen (een derde van het wereldlandbouwareaal) de natuurlijke flora ook nog eens flink verdringen.
Om voldoende voedsel te produceren hebben we de natuurlijke kringlopen van stikstof en koolstof enorm versneld. Daarbij hebben we de snelheidsgrens van biodiversiteitsverlies met ruim een factor 10 overschreden en die van klimaatverandering met een factor 1,1-1,5 (Rockström et al., 2009). Ook de veilige grenzen voor de kringlopen van water en fosfaat zijn in zicht. Daarbij komt nog eens dat zo rond 2030 de productie van olie en fosfaat - beide essentieel voor de landbouw - zullen afnemen. We eten en vliegen er nog zorgeloos op los, maar we hebben het over slechts 13 jaar vanaf nu. Velen die dit lezen, zullen nog meemaken dat we dan niet meer kunnen eten zoals we nu nog doen: veel te veel dierlijk voedsel. Het is niet ondenkbaar dat dan al voedseltekorten zullen ontstaan die ook de rijke landen raken. In ieder geval gaan voedselprijzen sterk stijgen en volgens sommigen zelfs bijna verdubbelen tussen nu en 2030 (KPMG, 2012).
Erg dichtbij
Daarom is nu starten met een dieet dat bestaat uit minder vlees en zuivel verstandig. Ook het stabiliseren van de wereldbevolking op een niveau ruim beneden de 10 miljard (Sachs 2009) die de VN voorzien in 2050 is aan te bevelen. Die twee maatregelen helpen de biodiversiteit, de menselijke gezondheid en de voedselzekerheid een eind vooruit. Maar waarom moet ik het daar nu nog over hebben? Alle natuurlijke cycli zijn versneld en uit het lood getrokken. De (beleids)cycli waarmee we ons gedrag reguleren zijn echter traag gebleven en zorgen voor de steeds gevaarlijker geworden onbalans. Met name de internationale besluitvorming laat het afweten (Aiking, 2014). Hoe dat kan? Ingrijpen in iets dat mensen aangenaam vinden en economisch zo lekker gaat, is niet populair onder kiezers. Bovendien denken ook beleidsmakers iedere ochtend weer dat die nog steeds op de vorige lijkt. Dat is ook wel zo, maar niet op die van zelfs nog maar 5 jaar geleden, laat staan op die van over 10 jaar. Toch is dat erg dichtbij.
Stop promotie BBQ
Dat neemt niet weg dat we ook in eigen land meer kunnen doen. Net als reclame voor roken, zou de overheid bijvoorbeeld de promotie van barbecueën kunnen verbieden. Volle kracht vooruit voor een dieettransitie richting minder dierlijke en meer plantaardige voeding. Naast alle voordelen voor de planeet is dat ook veel beter voor onze eigen gezondheid.
- Aiking, H., 2014. Protein production: planet, profit, plus people? American Journal of Clinical Nutrition 100 (suppl), 483S-489S.
KPMG, 2012. Expect the Unexpected: Building business value in a changing world.
- Rockström, J., Steffen, W., Noone, K., Persson, A., Chapin, F.S., Lambin, E.F. et al., 2009. A safe operating space for humanity. Nature 461 (7263), 472-475.
Sachs, J.D., 2009. Transgressing Planetary Boundaries. Scientific American 301 (6), 36.
- Zalasiewicz, J., 2016. A history of layers: What mark will we leave on the planet? Scientific American 315 (3), 31-37.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 29 januari krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 29 januari krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Thx Jos, hoop op reactie van Carien. In hun context kunnen dingen er heel anders uitzien.
Herman, jammer dat we maar 1 duimpje pp mogen geven voor je #54. Anders had je er van mij 10 gekregen.
Carien, zie je in deze discussie aanleiding je webteksten aan te passen? Dan heb ik de volgende suggestie voor je.
Minder vlees eten helpt. Maar maakt het verschil?
"Minder vlees eten helpt. Maar maakt het verschil? Dat is de vraag. Om die te beantwoorden moeten we eerst kijken naar de ecologische staat van onze planeet. En die is zeer zorgwekkend. We verbrassen in nauwelijks anderhalve eeuw de fossiele voorraden die zich gedurende miljoenen jaren hebben gevormd. De broeikasgassen die we uitstoten zorgen in snel tempo voor opwarming van de aarde.
Is dat erg? Klimaatveranderingen zijn toch van alle tijden? Dat is waar, maar die voltrokken zich altijd gedurende tienduizenden jaren. Anderhalve eeuw is dan een knip met de vingers en er zijn signalen dat dit tempo moordend is voor de mondiale ecosystemen. Het herstelvermogen van het Amazonegebied neemt zienderogen af, oceanen vervuilen en verzuren, oneindige vlaktes permafrost dreigen te smelten, steeds grotere gebieden krijgen te maken met verdroging of vernatting, bodemgezondheid en bodemvruchtbaarheid hollen hard achteruit. Het is maar een greep uit de belangrijkste ontwikkelingen, op microniveau zien we de biodiversiteit vrijwel overal afnemen. En die ecologische draagkracht komt door de explosieve bevolkingsgroei nog verder onder druk te staan.
Daarbij worden we steeds gezonder, rijker en veeleisender. Opkomende landen grijpen hun aandeel in de welvaart en wie kan zeggen dat dit onterecht is. We gaan de komende decennia met ons allen tot wel 60 procent meer vlees eten.
En dan zijn we dus bij de vleesproductie aanbeland. Goed om te weten, dat alles bij elkaar opgeteld onze vleesconsumptie maximaal tien procent van de milieu-ellende veroorzaakt. En ook goed om te weten, dat plantaardige voeding alleen kan bestaan bij voldoende dierlijke bemesting. Dat maakt een herbivore transitie, zoals sommigen bepleiten, volstrekt onmogelijk.
Conclusie? Wie minder vlees eet draagt zijn steentje bij, maar het zijn niet meer dan een paar korreltjes zand op het strand. Laat ons geen rad voor de ogen dragen door te denken dat we daarmee de wereld redden. Er is veel en veel meer nodig, namelijk een dramatische welvaartsdaling, een substantiële vermindering over de hele linie van ons consumptiepatroon. Veel minder mensen zou ook helpen natuurlijk...
Een nare boodschap? Ach, met de helft minder welvaart valt best te leven, toch? Misschien weer wat meer tijd voor elkaar.
Of we het daarmee redden is trouwens nog maar de vraag.
Carien #50, CO2 is in alle LCA's de rekenmethode. Dat noemen we kooldioxide-equivalent of CO2-eq. Alle broeikasgassen worden omgezet naar CO2-eq zodat een zinvolle vergelijking plaats kan vinden.
Ik deel de mening van Jos in #51 dat je probeert een allegaartje aan argumenten bijeen te schrapen. Dat proef ik ook op je site. Stalbranden hebben niets van doen met de opwarming van de aarde of het waterbeslag.
De meeste vragen die je hebt zijn in het verleden op FL voorbij gekomen. Soms met een vrij eenduidig antwoord maar vaker nog met open eindes. Niettemin kun je veel terugzoeken. Probeer het eens met je vraag over Amazone-kap en de sojabehoefte. Je zult je verbazen.
Hendrik #49 , in relatie tot de mestbehoefte. Er is ergens een optimale balans tussen veeteelt en akkerbouw. Dat sluit de kringlopen natuurlijk niet, maar ik zoek dat verband. En Jos heeft gelijk, het gaat ook om het type veeteelt.
Dat Volkskrant verhaal over groen is typerend. Bard de Weijer (Vk-journalist) ging met veel koolstofverbruik over de grote plas om de introductie van de arbeidersvariant van Tesla te aanschouwen. Inmiddels heb ik hem zozeer geindoctrineerd dat hij via Prof Turkenburg tot de conclusie komt dat er in dit land geen onderzoek is naar de vraag of groen de huidige energievraag kan dekken. Ondertussen weet Wim Sinke dat een PV oppervlak van de grote van de provincie Utrecht (wat een ramp) dit wel kan. Sinke is ook annex met het ECN, een club die denkt gratis energie voor eenieder te kunnen regelen. Alsof er niet zoiets als een EROI kwestie bestaat. Thermodynamische principes schuiven we ook zomaar even aan de kant. Laten we de vraag die prof. Turkenburg zich terecht stelt nu eerst maar eens beantwoorden. Het kan niet zo zijn dat heel Nederland onder de PV (V. Smil) en dan nog niet genoeg, zich laat rijmen met alleen Utrecht (Zoals gezegd ook al een ramp van ongekend formaat). Inmiddels zwijgen de EV adepten als het over deze serieuze vraag gaat. Schaamt u zich niet prof. Steinbuch en co?