Het moest over de toekomst van de supermarkt en de boer gaan, in de tweede aflevering van It's the food, my friend. Het ging echter vooral over de toekomst van de boer. Die moet zoveel mogelijk los komen van de supermarkt, was de eensgezinde boodschap van de drie sprekers, om de macht over het voedselsysteem terug te geven aan boeren en consumenten. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan, want twee van de drie sprekers bleken voor hun inkomen afhankelijk van de supermarkt. David Klingen, die met verve de stelling verdedigde dat boeren de supermarkt zo lang mogelijk buiten de deur moeten houden, gaf desgevraagd toe dat hij zelf na twee maanden in ghee was gegaan met Albert Heijn. "Ik moest de huur ook betalen".
Klingen handelt in Ghee en is eigenaar van het merk GheeEasy.

Tegen neoliberaal, pro agro-ecology
In de nieuwe debatreeks van "It's the food, my friend" wordt aan alle sprekers gevraagd om een stelling te poneren, die de kern van hun betoog samenvat. Hanny van Geel, woordvoerder van de wereldwijde boerenorganisatie Via Campesina, hield een pleidooi voor de rechten van kleine boeren en tegen de neoliberale landbouwpolitiek. Haar stelling luidde, samengevat: "Kies voor agro-ecology in de hele voedselproductieketen, dat leidt tot meer voedselsoevereiniteit."

Playing hard to get
David Klingen, voorheen duurzaamheidsmanager bij supermarkten, nu producent van Indiase ghee en Hollandse cider, pleitte voor meer identiteit in de voedselmarkt. Zijn stelling was tweeledig: "Producenten moeten zich focussen op NIET aan de supermarkt verkopen" en "Supermarkten moeten werken met producenten die niet gefocust zijn op de verkoop aan supermarkten."
De jonge boer Corneel van Rijn, die met zijn vader en broer een multifunctionele biologische melkveehouderij runt in het Groene Hart, vertelde dat hij droomt van een supermarkt die door een boerencoöperatie wordt gerund. Hij bezong de voordelen van directe verkoop, maar is voor volume evengoed afhankelijk van de supermarkt. Zijn stelling: "Boeren verdienen een eerlijke prijs."

In de zaal zat een complete vertegenwoordiging van alle geledingen van de voedselproductieketen, inclusief landbouwwetenschappers, banken en consultants. Marc Jansen, directeur van het CBL (de Nederlandse koepel van levensmiddelenverkopers, waaonder supermarkten), zat ook in de zaal. Tijdens de einddiscussie meldt hij dat hij de stelling van David Klingen wel uitdagend vond. "Playing hard to get kan een goede strategie zijn, ook in relaties. Jos Looije wilde zijn kleine cherry tomaatjes jarenlang niet aan retail verkopen. Nu verkoopt hij ze bij AH onder zijn eigen merk."

'Het beeld klopt niet'
Tijdens de naborrel voegt Jansen toe: "Ik had gehoopt dat het meer over de verbinding tussen boeren en supermarkten zou gaan. Het ideaalbeeld dat sprekers schetsten, is niet de werkelijkheid. Het zou een milieuramp zijn als heel Amsterdam het Groene Hart in reed om boodschappen bij de boer te doen. Bovendien heeft de aandacht voor duurzaamheid en de discussie over voedselveiligheid in de afgelopen jaren geholpen om boeren en supermarkten sterker met elkaar te verbinden."

Dick Veerman (Foodlog) vroeg Hanny van Geel in de zaal hoeveel keuze ze consumenten nog wilde bieden in een wereld waarin boeren voor de buurt produceren en de buurt alles zoveel mogelijk bij hen koopt. Wereldomspannende handels- en distributiesystemen zijn efficiënt en kunnen iedereen precies brengen wat hij wil. Wat is daar mis mee of bedoelde ze misschien dat er iets heel anders mis is, wilde hij weten. Zij antwoordde dat ze niet tegen handel is, maar wel tegen de economisch onhoudbare prijsvorming die er het gevolg van is. Het leverde schurende tweets op:

foodfriendwag


Een man van middelbare leeftijd, consultant in de agronomie, miste de verdieping: "Ik heb tien jaar gewerkt in de agro-ecologie, maar dan in wetenschappelijke zin. Het verhaal van Hanny van Geel vond ik prima, maar de twee andere verhalen hadden een te hoog hallelujagehalte naar mijn zin. Landbouw wordt ook geregeerd door economische feiten. Die zijn vaak hard. In West-Afrika is Striga een grote plaag; dat is een parasitaire plant die alle granen en bonen aantast. Het kost 15 miljard euro per jaar om het oogstverlies te compenseren met import. De oorzaak is al lang wetenschappelijk bekend: een verarmde bodem. Maar alle NGO's en ontwikkelingsgelden richten zich op veredeling als remedie. Dat is de realiteit van landbouw. Meer agro-ecology is hard nodig."

'Gehyped beeld'
Marjolein Hoogendoorn, marktonderzoeker en boerendochter uit Limburg: "Ik vond het beeld van de wip-wap van David Klingen wel verhelderend. Dat liet duidelijk zien dat een nichemarkt geen grote maatschappelijk omslag kan bewerkstelligen als de grote masse niet meebeweegt richting meer duurzaamheid. Maar nicheconcepten zoals Marqt zijn soms zo hip en gehyped dat het bij veel Nederlanders weerzin opwekt. Volgens mij kan dat de duurzame beweging van de massa afremmen. Mijn ouders halen wel appels bij de boer, maar zouden nooit naar Marqt gaan."

wip-wap
wip-wap David Klingen


NB: Een compleet verslag van de drie lezingen en discussies zal maandag worden gepubliceerd op de website van Stichting CLM. De avond werd op WUR-TV opgenomen en is hier te bekijken.

(Toegevoegd 21/2, 00:15h) Over het hierboven gebruikte begrip agro-ecology: Miguel Altieri, die in er een definitie van geeft en het in een korte video toelicht:



Fotocredits: Ghee Easy, David Klingen
Dit artikel afdrukken