Wat is circulariteit? In een kringloop produceren betekent samen aan degrowth doen

We leven in een complexe wereld met onderling samenhangende uitdagingen. Denk aan vraagstukken met betrekking tot het ecosysteem, inkomensongelijkheid en een beperkt financieel-economisch denken. De meest kritieke uitdaging waarmee we nu worden geconfronteerd, is om in samenhang met sociale en ecologische vraagstukken te sturen naar een rechtvaardige, duurzame en welvarende samenleving. Een circulaire economie is hier onderdeel van.

De grondstoffen raken op
De afgelopen 100 jaar is de bevolking gegroeid van ongeveer 1,5 miljard naar 8 miljard. Zo’n grote hoeveelheid mensen voeden, kleden en huisvesten, legt een enorme druk op de beschikbare grondstoffen.

Het verbruik van natuurlijke hulpbronnen is sinds 1970 meer dan verdrievoudigd, waardoor deze onder druk komen te staan. Deze druk wordt veroorzaakt door een economisch systeem dat gericht is op groei, in plaats van efficiëntie door circulair grondstoffengebruik. Door deze financiële prikkel worden producten veel te laag geprijsd. Als je de verborgen kosten van de schade aan milieu, dier en mens meeneemt, zou de prijs voor veel producten flink hoger liggen.

Het onjuist beheren en het weggooien van afval leidt tot verontreiniging van lucht, water en bodem, schaarste aan hulpbronnen, verlies aan biodiversiteit, bodemerosie en gezondheidsrisico’s.

Afgezien van hun waarde voor de mens en economie, hebben hulpbronnen en de natuur hun eigen intrinsieke waarde in de context van systemen die het leven op de planeet ondersteunen. Als gevolg van de steeds groeiende vraag naar grondstoffen, deels veroorzaakt door overconsumptie en inefficiënt gebruik, is het huidige tempo van het verbruik van de hulpbronnen hoger dan het potentieel van de aarde voor het (her)genereren van hulpbronnen. De winning en verwerking van natuurlijke hulpbronnen zijn bovendien verantwoordelijk voor ongeveer 50% van de totale uitstoot van broeikasgassen. Dat draagt aanzienlijk bij aan de klimaatcrisis.

Prioriteiten in het terugdringen van het gebruik worden in wetgeving en beleid benoemd. Maar van handhaving is geen sprake. Technologieën en innovaties voor de circulatie van hulpbronnen worden niet gezien als hoofdstroom en niet volledig benut.

De grondstoffentransitie is een overgang van een verspillend lineair gebruik naar een economie die hulpbronnen echt waardeert en verstandig gebruikt.

Druk verlichten: de mogelijkheden
We kunnen de druk op hulpbronnen en natuurlijke systemen verlichten. Regeneratieve, op de natuur gebaseerde oplossingen, het minimaliseren van het gebruik van niet-hernieuwbare materialen, de inzet van hernieuwbare energiebronnen en secundaire materialen maken het mogelijk. Ook het verlengen van de levenscyclus, of het in omloophouden van materialen en producten biedt ruimte.

Vanuit het perspectief van productie, distributie en detailhandel is inzet op duurzaamheid, repareerbaarheid en modulariteit van belang. Vanuit het perspectief van de consument moet er een gedragsverandering komen in de manier waarop we materialen en producten gebruiken en weggooien.

Afvalpreventie en downcycling kunnen in elk deel van de levenscyclus plaatsvinden. Bij het ontwerp van productieprocessen kan op voorhand rekening worden gehouden met recycleerbaarheid, circulerende inzet van bijproducten, afvalstromen van de productie en het toepassen van een breed scala aan recycle-activiteiten in de toeleveringsketen.

Hoewel het niet mogelijk is om alle hulpbronnen voor onbepaalde tijd te laten circuleren, zorgt het circulaire economische model wel voor teruglevering in het productiesysteem.

Ook de financiële sector heeft een belangrijke taak in de transitie naar een regeneratieve en vernieuwende economie met een sociaal paradigma: het creëren van een welvarend leven voor alle mensen op een bloeiende planeet

Om dit te realiseren zal er een systeemverandering moeten plaatsvinden waarbij alle partijen in de ketens moeten bijdragen in de vorm van degrowth. Ook de financiële sector heeft een belangrijke taak in de transitie naar een regeneratieve en vernieuwende economie met een sociaal paradigma: het creëren van een welvarend leven voor alle mensen op een bloeiende planeet.

Samen naar een circulaire economie
Triodos Bank speelt als waardengedreven financiële instelling een actieve rol bij het versnellen van de invoering van regeneratieve praktijken in de levenscyclus van grondstoffen. Door het stimuleren van duurzaam bouwen, reparatie en recycling na consumptie, terugwinning van materialen, natuurherstelprojecten, enzovoorts. Dit doen we door weloverwogen leningen, investeringen en donaties te verstrekken aan producenten, verwerkers en detailhandelaren die bijdragen aan deze vraagstukken.

Vanuit het perspectief van Triodos Bank is circulaire economie niet alleen een gemanipuleerde economische benadering van hulpbronnen, maar meer een fundamenteel herontwerp van de samenleving. Een sociaal ingebedde circulaire economie, die in harmonie is met de transitiethema’s van Triodos Bank. Een van die thema’s is een succesvolle voedseltransitie die zich kenmerkt door een sociaal ingebedde circulaire economie die hulpbronnen op een duurzame manier beheert, bijdraagt aan natuurbehoud en uiteindelijk duurzame ontwikkeling op de lange termijn realiseert op ecologisch, economisch en sociaal gebied. Zie deze initiatieven in de voedingssector.

Zelf circulair bouwen
In overeenstemming met de aandachtspunten van deze transitie, heeft Triodos Bank bij het ontwerp en bouw van haar eigen kantoor op landgoed De Reehorst de natuur in stand gehouden en hersteld. Sterk vervuilende en energie-intensieve materialen als staal en beton zijn geminimaliseerd en de focus ligt op lokaal geproduceerde en secundaire bio-gebaseerde materialen. Denk aan hout uit de buurt, een parkeerplaats waar zonne-energie wordt opgewekt voor het opladen van voertuigen en het minimaliseren van negatieve effecten en regeneratie van omringende ecosystemen en biodiversiteit.
Bovendien is er een productenpaspoort voor alle gebruikte materialen, een systeem voor het terugwinnen van water, en, heel circulair: het gebouw is modulair. Daardoor kan het volledig uit elkaar worden gehaald en kunnen alle materialen worden hergebruikt.