In 2035 moeten alle pesticiden Europa uit, vindt PAN

Het Europese burgerinitiatief Red Bijen en Boeren van PAN wil:

80% van het gebruik van synthetische pesticiden tegen 2030 uitfaseren; 2035 moeten ze helemaal verdwenen zijn
de biodiversiteit op landbouwgrond herstellen
financiële steun voor boeren om over te schakelen op agro-ecologische praktijken.

Eigenlijk is dat wat hen betreft één grote maatregel: geen gebruik van pesticiden op basis van in fabrieken gemaakte chemie en samengestelde kunstmest meer.

Martin Dermine, directeur van PAN Europe, noemt dit al "het zevende succesvolle" Europese Burgerinitiatief tegen pesticiden. Hij vindt het "een sterk democratisch signaal aan de EU en nationale beleidsmakers om naar de burgers te luisteren en af te stappen van giftige pesticiden." Boeren en de wetenschap zouden hebben aangetoond dat agro-ecologie de wereld kan voeden zonder chemicaliën. "Het is", volgens Dermine, "hoog tijd dat onze politici ophouden te luisteren naar de agro-industrie en zich gaan inzetten voor de toekomst van onze kinderen."

Helmut Burtscher-Schaden van Friends of the Earth (Milieudefensie) Oostenrijk vindt dat de landbouwministeries van EU-landen doorgaans een ongezond vertrouwen hebben in de agro-industrie dat het juist goed komt. Daarom proberen ook regeringen veranderingen tegen te houden die het voedselsysteem bevrijden van zijn afhankelijkheid van chemicaliën. Volgens Burtscher-Schaden is "het verzamelen van 1 miljoen geldige handtekeningen tijdens de Covid-pandemie echter een sterk signaal voor een overgang naar klimaat- en bijenvriendelijke landbouw."

Sinds de jaren zestig zou de groene revolutie landbouwers ertoe hebben aangezet "gepatenteerde zaden, hoge doses kunstmest en een steeds grotere hoeveelheid synthetische bestrijdingsmiddelen te gebruiken".

PAN vindt dat die ontwikkeling de intensieve landbouw heeft gecreëerd en die volledig afhankelijk heeft gemaakt van landbouwchemicaliën en fossiele brandstoffen. "De boeren doen het werk, maar het zijn de handelaren en de industrie en hun aandeelhouders die de winst opstrijken", schrijft PAN in een persbericht. Daarom wil de organisatie verandering.

'Silent Spring'
Het nieuwe landbouwmodel moet industrieel gemaakt gif en kunstmest opgeven. Zestig jaar geleden publiceerde Rachel Carson haar beroemde boek Silent Spring. Zij gaf de wereld een belangrijke waarschuwing: het gebruik van pesticiden zal leiden tot een dode wereld. Bestrijdingsmiddelen als DDT werden verboden, maar de wereld miste de kans om 'de andere weg' te nemen.

Carson beschreef in het laatste hoofdstuk van haar boek een alternatief naar een minder kwalijke landbouw. Door gebruik te maken van natuurlijke vijanden en processen - 'biocontrol' - kunnen dodende stoffen met een risico voor het milieu en ons lichaam vervangen . Maar, schrijft PAN, "in plaats daarvan werden pesticiden vervangen door nieuwe, vaak nog giftiger voor insecten en het milieu dan DDT", daarmee vermoedelijk doelend op middelen waar weinig van nodig is met een steeds gerichter effect.

De wereld heeft nog nooit zoveel pesticiden gebruikt, zegt PAN. Zestig jaar later kunnen we de Silent Spring duidelijk zien aankomen met een sterke afname van insecten- en vogelpopulaties in veel gebieden. "We willen geen Silent Spring. We willen leven, bloemen en insecten terugbrengen op de velden. De toekomst van de landbouw ligt in de samenwerking met de natuur, niet in de vernietiging ervan."

Toelating
Ontwikkelaars van natuurlijke plaagbestrijders - zoals insecten, wormen, bacteriën, virussen en andere micro-organismen - ontwikkelen zeggen al sinds een decennium dat het moeilijk is om overheden en regulerende instanties hun nieuwe oplossingen te laten accepteren. Dat zou onder meer een gevolg zijn van wetgeving die nou juist op het gebruik van chemische middelen gebaseerd is. Foodlog organiseerde er een drietal congressen over onder de naam 'Landbouw zonder chemie - hoe dan?'. Tijdens het laatste legde de Groene Europarlementariër Bas Eickhout uit dat de toelating van natuurlijke middelen niet vergemakkelijk kan worden omdat daarmee ook de toelating van nieuwe chemische middelen wordt versoepeld.

De Europese Commissie wil het gebruik van chemische middelen halveren per 2030. De Commissie meet het middelengebruik in kilo's en constateert een nadrukkelijk afnemend gebruik. Kilo's zeggen echter weinig over de toxiciteit van middelen. Over afnemende aantallen insecten wijst een aantal experts op de weinig populaire maar wel reële gedachte dat weinig bloemrijke monoculturen een ongeschikte omgeving voor insecten zijn. Met andere woorden: ze zouden niet zozeer verdwijnen door het middelengebruk, maar kunnen niet leven door gebrek aan voeding. Dat zou een goede reden kunnen zijn om te pleiten voor bloemrijkere teelten.