Gisteren en vandaag reageerden boerenkoepels LTO, NMV, NAJK en zuivelwerkerskoepel NZO positief op de fosfaatrechtenregeling als aanvulling op de nieuwe Melkveewet. De politiek reageert sceptisch tot negatief. Boerderij noteert vanmiddag de meningen van CDA, VVD, PvdA en SGP. "Dit is waanzin. We maken boeren het werk onmogelijk en laten de kans om juist grondstoffen terug te winnen uit dierlijke mest liggen. Ik snap niet waarom de staatssecretaris voor deze koers kiest", zegt VVD-Kamerlid Helma Lodders.
De details ontbreken nog en de duivel zit 'm bij dit soort regels juist in de details.
"In korte tijd zijn er meer melkkoeien bij gekomen. Dit veroorzaakt problemen omdat de mest die zij produceren niet kan worden verwerkt. Dat zorgt voor stankoverlast en schade aan het milieu. Ik ben daarom tevreden dat de staatssecretaris het aantal koeien wettelijk aan banden gaat leggen. Tegelijkertijd moeten we verdere intensivering van de landbouw tegengaan door de ruimte die er nog is om te groeien ten goede te late komen van die boeren die hun koeien in de wei hebben", zegt Sjoera Dikkers van de PvdA. "In de brief staat eigenlijk maar één ding: we gaan de melkveehouderij beperken. De details ontbreken nog en de duivel zit 'm bij dit soort regels juist in de details. Ik ben erg benieuwd hoe de extensieve bedrijven worden behandeld ten opzichte van intensieve grootschalige bedrijven", zegt Jaco Geurts van het CDA. "Bedrijven die voldoende grond hebben en uit willen breiden, worden nu de dupe. Hier moet wat aan gebeuren", vindt SGP'er Elbert Dijkgraaf.

NGO's: van optimistisch tot zeer negatief
NGO Milieudefensie reageert sterk negatief en schrijft dat staatssecretaris Dijksma de kans mist om de melkveehouderij uit de stront te trekken.

De enige NGO die zich positief toont is Natuur & Milieu. Bij monde van Sijas Akkerman laat de organisatie op Boerderij weten: "Een mestquotum zorgt voor minder koeien in Nederland. Dat is beter voor de natuur en voor het milieu. Nu moet het wetsvoorstel nog verder worden uitgewerkt om ervoor te zorgen dat de mestproductie voldoende wordt begrensd."

Reeds jaren geleden wees Wouter van der Weijden, oprichter van CLM en thans vrijdenker daarbuiten, op de noodzaak van een visie op de melkveehouderij na het wegvallen van het melkquotum. Hij vertelt ons het volgende:

Dat Dijksma ingrijpt was onvermijdelijk, maar van de manier waarop ze dat doet word ik niet vrolijk.

Dijksma had hier één van haar laatste kansen om het verschil te maken, maar die heeft ze niet gegrepen. Ze gaat gewoon door met het beleid van haar voorgangers: geen duidelijke visie op de sector, louter stoplappen en brandblussers. De nieuwste stoplap: verhandelbare fosfaatrechten.

Vooral met die verhandelbaarheid zet Dijksma de deur verder open naar intensivering en industrialisering van de melkveehouderij. Weliswaar gaat ook de door de Kamer afgedwongen AMvB grondgebonden groei melkveehouderij in januari in, maar dat was een halve maatregel die nog altijd ruimte biedt voor een forse intensivering. Naast de varkens- en de pluimveehouderij dreigen we er een derde bio-industrie bij te krijgen: de intensieve melkveehouderij.

Wat me daarnaast opvalt is de smalle basis van Dijksma’s besluit
Voor de extensieve bedrijven doet Dijksma weinig. Dat zijn de bedrijven die geen mestoverschot hebben en meestal wel de koeien in de wei. Ook de biologische bedrijven behoren hier toe en de bedrijven die bezig zijn met agrarisch natuurbeheer, vooral weidevogelbeheer. Kortom, de bedrijven die maatschappelijk het hoogst worden gewaardeerd. Ook zij moeten rechten opkopen als ze willen groeien, en ook zij moeten de Kringloopwijzer gaan bijhouden. Dat zorgt voor extra financiële en administratieve lasten.
Mogelijk wil Dijksma hen ontzien als ze straks rechten gaat afromen bij verhandeling van rechten, maar dat is nog allerminst duidelijk.

Dit kan de doodsteek zijn voor de meerderheid van deze bedrijven. Het kan ook leiden tot een tweedeling in de sector tussen extensief/grondgebonden en intensief/industrieel. Maar ook bij een tweedeling gaat het imago van de hele sector onvermijdelijk afbladderen. En ik sluit ook niet uit dat de hele zuivel daar op de markt last van gaat krijgen.

Wat me daarnaast opvalt is de smalle basis van Dijksma’s besluit:
- Ze presenteert geen enkel onderzoeksrapport waarop ze haar maatregelen baseert, laat staan zoiets als een milieu-effectrapportage.
- De brief is niet mede ondertekend door de staatssecretaris van Milieu.
- Ze heeft weinig gedaan met de inbreng van de milieubeweging.
- Ook negeert ze grotendeels de brandbrieven waarin de drie Noordelijke en drie Westelijke provincies vroegen om extensieve bedrijven te ontzien.
Dijksma wekt de indruk dat ze de stem van de zuivelindustrie veruit het zwaarst heeft laten wegen. Kortom: 2 juli was niet alleen een hete, maar ook een bloedlinke dag voor de melkveehouderij.

Er zijn nog enkele open einden, en Natuur en Milieu denkt die te kunnen benutten. We zullen zien. De Tweede Kamer is op reces, reparatie zal op z’n vroegst in september plaatsvinden.

Tenslotte: ik schreef in april al dat het groene poldermodel heeft gefaald, en dat lijkt nu weer het geval. Ik krijg niet de indruk dat de milieubeweging serieuze punten heeft binnengehaald. Milieudefensie heeft dan ook zware kritiek op het besluit. Het veel kleinere Natuur en Milieu houdt weliswaar meer afstand dan de vorige keer, maar blijft wel aan tafel zitten. Als dat opnieuw weinig oplevert, is het hoog tijd voor een ander model.


Fotocredits: Koeien, Roel van Deursen
Dit artikel afdrukken