1 min
Al jaren onderhandelt de Europese Commissie over een nieuw Gemeenschappelijk Landbouwbeleid. Politiek links en rechts hebben jarenlang aan beide zijden van het touw getrokken, met als resultaat nu een akkoord waar ieder wel commentaar op heeft. Links vindt dat er niet snel genoeg stappen gezet worden naar meer vergroening en biodiversiteit, Rechts vindt dat er teveel gemorreld wordt aan de directe inkomenssteun.
Is het terecht dat boeren inkomensondersteuning krijgen?
Het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) is ontstaan rond 1962, al bijna 60 (!) jaar geleden. De voedselproductie werd snel opgeschroefd, de oorlog was immers net voorbij. De toenmalige politiek wilde de prijs van voedsel kunstmatig laag houden om verdere welvaart te kunnen opbouwen. Als compensatie om de boer toch een redelijk inkomen te laten verdienen kreeg hij directe inkomenssteun vanuit het GLB-fonds. Jarenlang heeft dit goed gefunctioneerd. Maar het werkte ook versnelde schaalvergroting en efficiëntie in de hand. Dat ging ten koste van landschappelijk schoon en biodiversiteit.
De afgelopen 25 jaar zijn die gevolgen steeds zichtbaarder geworden. Dat leidde tot een nieuwe politieke prioriteit: de GLB gelden moeten doelmatig besteed moeten worden. Niet ten koste, maar ten gunste van landschap en biodiversiteit. Niet om schaalvergroting te bevorderen terwijl kleinere boeren massaal stoppen. Maar nee, zeggen veel boeren, daar was het niet voor opgericht! We hebben recht op deze inkomenssteun.
Daarin hebben ze gelijk. Daar was het niet voor opgericht.. Maar, is het terecht daar 60 jaar later nóg een beroep op te doen?
In die 60 jaar is de globalisering doorgegaan. We exporteren volop naar de landen om ons heen, en een flink deel verder over de wereld. We ondernemen grotendeels op de wereldmarkt, ook al hebben we dat vaak uitbesteed aan onze coöperaties. Omgekeerd importeren we volop, ook veel grondstoffen voor onze exportproducten. Inmiddels ‘gebruiken’ we elders de hoeveelheid land van ruim 2x Nederland, en zijn we als het ons uitkomt maar wat blij met open grenzen.
Ik vind het in deze context niet terecht, na 60 jaar en de huidige omstandigheden, een blijvend beroep te doen op inkomenssteun. Het is maatschappelijk geld. Dat moet volgens mij een maatschappelijk doel dienen. En niet meer als ‘extra investeringsbudget’ waarvan ook nog eens de grootste boeren het meest profiteren. Daarom is de koers die ingezet is met het nieuwe GLB en het nationaal strategisch plan de juiste koers die maatschappelijke doelen als landschap, biodiversiteit en vastlegging van CO2 dient. Zodat ook ons platteland gevarieerd en vitaal blijft. Daarom zou van mij de hervorming van het GLB nog wel een stapje verder mogen gaan. Want, wat willen we? Zovéél mogelijk boeren toekomst proberen te geven, of zo snel mogelijk naar bijna allemaal héél grote boeren in Nederland?
Dit artikel afdrukken
Het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) is ontstaan rond 1962, al bijna 60 (!) jaar geleden. De voedselproductie werd snel opgeschroefd, de oorlog was immers net voorbij. De toenmalige politiek wilde de prijs van voedsel kunstmatig laag houden om verdere welvaart te kunnen opbouwen. Als compensatie om de boer toch een redelijk inkomen te laten verdienen kreeg hij directe inkomenssteun vanuit het GLB-fonds. Jarenlang heeft dit goed gefunctioneerd. Maar het werkte ook versnelde schaalvergroting en efficiëntie in de hand. Dat ging ten koste van landschappelijk schoon en biodiversiteit.
De afgelopen 25 jaar zijn die gevolgen steeds zichtbaarder geworden. Dat leidde tot een nieuwe politieke prioriteit: de GLB gelden moeten doelmatig besteed moeten worden. Niet ten koste, maar ten gunste van landschap en biodiversiteit. Niet om schaalvergroting te bevorderen terwijl kleinere boeren massaal stoppen. Maar nee, zeggen veel boeren, daar was het niet voor opgericht! We hebben recht op deze inkomenssteun.
Daarin hebben ze gelijk. Daar was het niet voor opgericht.. Maar, is het terecht daar 60 jaar later nóg een beroep op te doen?
In die 60 jaar is de globalisering doorgegaan. We exporteren volop naar de landen om ons heen, en een flink deel verder over de wereld. We ondernemen grotendeels op de wereldmarkt, ook al hebben we dat vaak uitbesteed aan onze coöperaties. Omgekeerd importeren we volop, ook veel grondstoffen voor onze exportproducten. Inmiddels ‘gebruiken’ we elders de hoeveelheid land van ruim 2x Nederland, en zijn we als het ons uitkomt maar wat blij met open grenzen.
Ik vind het in deze context niet terecht, na 60 jaar en de huidige omstandigheden, een blijvend beroep te doen op inkomenssteun. Het is maatschappelijk geld. Dat moet volgens mij een maatschappelijk doel dienen. En niet meer als ‘extra investeringsbudget’ waarvan ook nog eens de grootste boeren het meest profiteren. Daarom is de koers die ingezet is met het nieuwe GLB en het nationaal strategisch plan de juiste koers die maatschappelijke doelen als landschap, biodiversiteit en vastlegging van CO2 dient. Zodat ook ons platteland gevarieerd en vitaal blijft. Daarom zou van mij de hervorming van het GLB nog wel een stapje verder mogen gaan. Want, wat willen we? Zovéél mogelijk boeren toekomst proberen te geven, of zo snel mogelijk naar bijna allemaal héél grote boeren in Nederland?
Dit is weer typisch hoe de @volkskrant dit brengt. Lees even mee @lientje1967 . Als je het stukje leest zie je dat dus 2/3 van de statenleden dat NIET vinden. Waarom de titel dan net klinkt of een overgrote meerderheid het dus wel wilt is de "journalistiek" anno nu.
— Joep (@Joep68723925) December 8, 2021
Nog 5
Je hebt 0 van de 5 kado-artikelen gelezen.
Op 11 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 11 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Ok, geen inkomenssteun, maar Je hebt je je dan ook niet meer te bemoeien met onze bedrijfsvoering aub.
'Want, wat willen we? Zovéél mogelijk boeren toekomst proberen te geven, of zo snel mogelijk naar bijna allemaal héél grote boeren in Nederland?'
Vergaderboer wekt de suggestie dat de beweging van inkomensondersteuning naar maatschappelijk geld voor maatschappelijke doelen je deze beweging remt, en dat het GLB vooral schaalvergroting heeft aangejaagd. Dat denkt ook zo ongeveer de helft in de 2e kamer.
Het is echter niet zo moeilijk om te voorspellen wat het effect is van de afbouw van de inkomensondersteuning.
Want dan is het antwoord op de laatste stelling: het laatste.
Natuurlijk kan je de inkomenssteun weer een stukje afbouwen. Maar dan verlies je ook weer een stukje van de zekerheid waarom dit systeem op is getuigd. Een verzekeringspremie tegen honger. Boeren krijgen een extraatje om niet failliet te gaan als de markt dat eigenlijk zou willen. Dat levert een structurele overproductie op en daardoor is voedsel altijd voldoende en goedkoop beschikbaar.
Daarom halen de critici die beginnen te gooien met cijfers over welk percentage van het BNP de boeren nu opleveren het bloed onder mijn nagels vandaan. Ik walg er echt van. Het doel van al dat beleid is namelijk om dat zo laag mogelijk te maken en houden. Zodat iedereen voldoende overhoud om Schiphol aan haar 600.000 vliegbewegingen te helpen.
Even een kleine voorspelling van mijn kant. Kunstmest, diesel en gas zijn duur. Dat gaat volgend jaar de inzet daarvan verminderen. Boeren zullen daardoor eerder genoegen nemen met een iets lagere oogst. Er komt een jaar aan van wilde voedselprijzen. Combineer dat met boeren die de pijp aan Maarten geven.... We praten volgende winter weer mensen.
Het GLB geld is er alleen maar voor om data van boeren te verkrijgen. Met de gecombineerde opgave waar boeren allerlei data moeten invullen wordt berekend hoeveel GLB geld een individuele boer ontvangt, maar tegelijkertijd zorgen die data van alle boeren er ook voor hoe landbouwmarkten er bij liggen. En met die data van de gecombineerde opgave kunnen politici op hun beurt landbouwbeleid maken. En omdat die data openbaar zijn krijgen verwerkers, tussenhandelaren, supermarkten, journalisten en andere belanghebbenden via de gecombineerde opgave ook allerlei marktinformatie rond een verwacht aanbod van landbouwproductie waarmee ze boeren in een hoek kunnen duwen. Schaf de inkomenssteun maar af, dan hoeven boeren ook geen gecombineerde opgave meer in te leveren en komen politici, verwerkers, supermarkten, journalisten en andere belanghebbenden met de handen in het haar te zitten omdat data van boeren niet meer bekend zijn. 100 jaar geleden wist men niet hoeveel landbouwproductie er op veilingen en veemarkten zou worden aangeboden en waren er sterke prijsfluctuaties. Dankzij het GLB geld men weet nu wel wat het aanbod op landbouwmarkten is en komen er prijzen voor landbouwproductie op het bord die boeren net in leven houden. Met behulp van het GLB geld zijn de prijzen voor landbouwproductie al decennia lang hetzelfde gebleven. (= schaalvergroting in de hand werken.) GLB geld is er voor om data (= kennis) van boeren te kopen en dus in het belang van niet-boeren.
Het GLB geld is inderdaad vooral voor het algemeen belang, alleen weigeren velen dat te zien. Toch zou ik willen pleiten voor een stabiele markt en het behoud van een GLB liefst nog uitgebreid met markt en natuurbescherming. Maar vanaf nu wel één met een betere CAO.