Lees ook
Wereldwijd zal die brand vermoedelijk tot een aantal miljoenen doden leiden; voor de mens als soort niet veel, maar voor individuën en hun naasten een drama waar we - vooral in het Westen - nauwelijks meer mee om kunnen gaan.

Via riolen heeft het virus inmiddels het milieu om ons heen bereikt. We zullen er resistentie tegen moeten opbouwen en onderwijl oppassen dat we er niet vóór er een vaccin is, onnodig mee in aanraking komen. Het lijkt realistisch ervan uit te gaan dat die periode nog wel een jaar kan duren. Daarna zal het waarschijnlijk nog verschillende jaren duren voor de laatste doden geen nieuws meer zijn, zoals ook de Spaanse griep na de uitbraak in 1918 tot zeker in 1921 nieuwswaardige sterfgevallen opleverde.

We zijn nog deels verrast en deels in shock maar denken ook al na over wat hierna komt.

Dat moment waarop we ons geraakt voelen in ons bestaan, is heel geschikt om te bedenken wat we geleerd hebben en hoe de samenleving zich minder kwetsbaar kan organiseren voor dergelijke gevaren. Die zijn van alle tijden. Maar in de moderne wereld - waarin alles met alles verbonden is - zijn ze door ons mondiale gedrag en de exploitatie van de wereld een omvangrijk en dodelijk risico geworden.
We wisten allang dat ze in die omvang bestonden, maar waanden ons immuun. Hetzelfde geldt voor de klimaat- en biodioversiteitsopgave waar de mensheid voor staat als ze tenminste geen zelfmoord wil plegen.

Als een lokalere en minder verbonden fysieke wereld een verstandig uitgangspunt is, wat zijn dan de eisen die gesteld moeten worden aan de bedrijven en doelen waarin overheden vele Keynesiaanse biljoenen gaan investeren in de wereld na corona?
De belangrijkste redenen voor de toenemende gevaarlijke virussen die van dieren naar mensen springen zijn het snelle verlies aan biodiversiteit en de stille ineenstorting van natuurlijke ecosystemen. Binnen grote, robuuste en intacte ecosystemen is de kans op virusoversprong van dieren naar mensen veel kleiner. De door de mens veroorzaakte ecologische vernietiging brengt de wilde dieren en dus hun dierlijke ziekteverwekkers steeds meer en in nauw contact met de menselijke bevolking, waardoor de kans op het overspringen van virussen enorm vergroot. Door onze massale intermenselijke contacten reizen en verspreiden we vervolgens deze virussen in een mum van tijd over de wereld.

Eén ding wordt nu erg duidelijk: er is geen economie en geen samenleving mogelijk als wij niet in balans zijn met de draagkracht van onze planeet. Laten we slim zijn en weer ruimte maken voor natuurlijke en wilde ecosystemen om ruimte te maken voor onszelf.

Dat schreef gisteren Ignace Schops in De Morgen. Schops is voorzitter van Europarc Federation, directeur Regionaal Landschap Kempen en Maasland en ambassadeur van Al Gores Climate Reality Corps. In het Nederlandse TV-programma Buitenhof zeiden voormalig hoofd infectieziekten van het RIVM Roel Coutinho en professor Dick Heederik, milieu-epidemioloog en voorzitter van Netherlands Centre for One Health minder stellig dat mondialisering en het verbinden van alle biotopen met elkaar een belangrijk aspect van het probleem zou kunnen zijn. Toch beschouwden ze het niet als ondenkbaar.


Als een lokalere en minder verbonden fysieke wereld een verstandig uitgangspunt is, wat zijn dan de eisen die gesteld moeten worden aan de bedrijven en doelen waarin overheden vele Keynesiaanse biljoenen gaan investeren in de wereld na corona? Hoe zal de Post Corona Society eruit zien? Op Freedom Lab, een Amsterdams adviesbedrijf, zijn al wat elementen te vinden die gebaseerd zijn op scenario-denken. Op de Vlaamse VRT deed viroloog Marc van Ranst gisteravond de nodige uitspraken die de pers in België vandaag haalden. Hij zei onder meer dat we zieke kinderen waarschijnlijk niet meer naar opa en oma zullen brengen.

Tot slot zou ik graag een bestuurlijke vraag willen stellen: wie mogen de gedachten voor die samenleving helpen ontwikkelen? Uiteraard moet parlementen beslissen wat het wordt, maar het is niet ondenkbaar dat ze hulp nodig hebben om de politieke keuzen helder voor ogen te krijgen en niet gepolariseerd te maken.

Wat zou het mooi zijn als de denkkracht van deze community een start zou kunnen maken met het beantwoorden en aanvullen van de gestelde vragen.


Dit artikel afdrukken