Het geheim van een goed dieet: maak het quasi-religieus

Het doel van een goed dieet is niet het afvallen, maar een blijvende gedragsverandering op eet- en drinkgebied. En dat is ontzettend moeilijk, zoals overbekend. Traditioneel zijn er eigenlijk maar twee methoden die echt goed werken: (dreiging met) geweld en (quasi)religie. De eerste optie is lastig als het gaat om het veranderen van het eetpatroon. Overheidsboetes op het kopen van energierijk eten worden wel voorgesteld, maar niemand gelooft er werkelijk in dat dat is waar we naartoe moeten. De religieuze weg wordt echter met veel succes toegepast. Een goed dieet presenteert zich net als godsdienst als een leer die je niet moet ondervragen, maar moet aanvaarden.

De meest populaire diëten zijn op rebelse, soms zeer wankel onderbouwde wetenschap gebaseerd, om bekering mogelijk te maken. Naar waarheden als een koe kun je je niet bekeren. Het meest aantrekkelijke van bijvoorbeeld het oerdieet is niet het rationele aspect (eet waar je voor gemaakt bent), maar het gevoel om terug te keren naar je oorspronkelijke staat. Het weightwatchersdieet neemt de vorm van een genootschap aan, met rituele weging en eigen spijswetten. Detox-diëten doen in alles sterk denken aan religieus vasten.

Nu dan het Voedingscentrum. Zij zijn met de Balansdag op de goede weg, want dat is een soort heilige dag in de week aan het worden. Maar ze missen nog een beetje heilige vuur. Ik citeer de balansdag-nieuwsbrief van deze week:

Gebruik je Balansdag om duurzame keuzes te maken. Zo spaar je niet alleen calorieën, maar ook het milieu. Lastig? Juist niet! Eigenlijk is de Balansdag automatisch al een dagje 'consuminderen'. Met deze tips geniet je gemakkelijk van je groene Balansdag:

(...)

Eet minder vlees. De productie van vlees kost relatief veel energie. Daarnaast leveren veel populaire vleessoorten als gehaktballen, speklappen en slavinken veel calorieën. Minderen is dus in alle opzichten een goed idee. Kies op normale dagen het liefst voor magere vleessoorten en beperk je sowieso tot 100 gram (vrouwen) of 125 gram (mannen) per dag. Op je groene Balansdag kies je natuurlijk voor een dagje zonder vlees.

Wat het Voedingcentrum hier goed doet, is het leggen van een taboe op alledaagse producten: gehaktbal, speklap, slavink. Maar het is m.i. nog te weinig resoluut. Een beetje spijswet verbiedt enkele tientallen voedselproducten en heeft meer bloemig taalgebruik: "Gij zult geen gehakt omhuld door plakjes spek eten". Dan nog een gemiste kans: bij religies horen profeten en andere leiders. Grote diëten zijn ook onlosmakelijk verbonden aan een goeroe. Bij het Voedingscentrum wordt een advies echter zelden door een persoon gegeven. En er wordt geen heilsbelofte gedaan. Het gaat erom dat je mensen een paradijs voorspiegelt, en hoe je daar komt, niet dat je de keuzes bij je volgelingen zelf neerlegt.

Ik zou het aan de ene kant slecht vinden als een door belastinggeld gefinancierd instituut de quasi-religieuze toer op zou gaan, maar aan de andere kant is het de enige manier.