Het riool als energiebron: riothermie

Iedere keer als je het toilet, de douche de vaatwasser of de wasmachine gebruikt, spoelt er (warm) water het riool in. Ook industriële processen en de horeca lozen warm water op het riool. Dat riool zien we tot op heden eigenlijk als een leidingennetwerk waar afvalwater doorheen loopt. Omdat een behoorlijk deel van dat afvalwater warm is als het het riool instroomt, is het riool gemiddeld zo'n 12 tot 20 graden Celsius. Warm genoeg om er met een warmtewisselaar warmte aan te onttrekken, die je weer kunt gebruiken om huizen en gebouwen te verwarmen. In de zomer kun je het omgekeerde doen: warmte afgeven aan het rioolwater en zo gebouwen koelen.

De techniek is vrij nieuw, zegt Barry Meddeler van advies- en ingenieursbureau Tauw dat zich al jaren met riothermie bezighoudt. De eerste installatie dateert uit 2013. Inmiddels zijn er in Nederland 14 systemen in gebruik, al dan niet gerealiseerd met subsidies van de overheid. In België staat binnenkort het eerste met riothermie verwarmde gebouw: het hoofdkantoor van de Vlaamse waterzuiveraar Aquafin in Aartselaar.

Volgens Meddeler is het theoretisch mogelijk om met riothermie in 15% van de totale Nederlandse warmtevraag te voorzien

Riothermie is een welkome aanvulling in de waaier aan alternatieve energiebronnen. "We willen met z'n allen van 't gas en de hoge gasprijzen helpen nu ook mee", zegt Meddeler. Bovendien heeft het riool het voordeel dat het er nu eenmaal al ligt en kost het plaatsen van een warmtewisselaar weinig ruimte. Recupereren van de restwarmte van het publieke afvalwater is duurzaam en ecologisch verantwoord. Volgens Meddeler is het theoretisch mogelijk om met riothermie in 15% van de totale Nederlandse warmtevraag te voorzien.

Debiet
Zijn er dan geen nadelen? Jawel, er moet voldoende 'debiet' door het riool stromen. Riothermie is dan ook bij uitstek geschikt voor stedelijke gebieden, of dicht bij grotere collectoren, waar veel rioolwater samenkomt. Een andere risicofactor is sneeuw. Als er (heel koud) smeltwater de riolering inloopt, blijft er geen restwarmte meer over. Maar ja, zo vaak sneeuwt het niet in ons land.

De warmtewisselaar, geleidervloeistof (glycol) en aansluitingen zijn niet goedkoop. De terugverdientijd is 12-14 jaar bij een grotere gebruikers zoals een kantoor, appartementencomplex, publiek gebouw of zwembad. Voor kleine gebruikers is het systeem niet rendabel. Het Bilthovense Brandenburg-zwembad wordt al 2,5 jaar met riothermie verwarmd.

Gebruikers hoeven niet bang te zijn, dat er aan de rioverwarming (of het zwembadwater) een luchtje zit. Alleen de geleidervloeistof stroomt naar het te verwarmen gebouw en die geleidervloeistof komt nooit in aanraking met het rioolwater. Dat blijft netjes in de riolering.