‘Het is heel eenvoudig om een toxifobie te creëren’

“Van sommige stoffen is het gevaar al bewezen, zoals bij Bisfenol A,” zei gisteren toxicoloog Majorie van Duursen in Trouw. Bisfenol A (BPA) is één van de chemische stoffen die in alle deelnemers werd aangetroffen. Wat voor effect een combinatie van de schadelijke stoffen, ook wel het cocktaileffect genoemd, in het lichaam kan veroorzaken is volgens de toxicoloog niet bekend. “En onderzoek doen naar deze stoffen is uitzonderlijk lastig, omdat er geen proefpersonen bestaan die nog niet ‘aangetast’ zijn." Daarom is er geen zinvol vergelijkend onderzoek mogelijk, aldus van Duursen.


Volgens toxicoloog Tinka Murk (WUR) hoeven consumenten zich geen zorgen te maken over de schadelijkheid van voedingsmiddelen in de supermarkt. Ook niet over het cocktaileffect. Mensen moeten onwaarschijnlijk grote hoeveelheden van potentieel schadelijke stoffen als Bisfenol A en DEHP binnenkrijgen om daadwerkelijk van schade voor de gezondheid te kunnen spreken. “Die hoeveelheid halen consumenten niet met producten die ze in de winkel kopen,” aldus Murk.

Murk ziet bovendien goed nieuws in heit feit dat de stoffen het lichaam via de urine weer verlaten. Ze hopen zich niet op; daarom worden ze in de urine gevonden.

Kunstmatige omgeving
In Europa en Nederland gelden strenge regels voor de controle op de veiligheid van producten voor consumenten. De aangetroffen gehaltes blijven ruim onder de grenswaarden voor wat het lichaam aankan. Dat geldt vaak niet voor de consumptie van alcohol, het gebruik van drugs en de door open haarden veroorzaakte luchtvervuiling met onder meer PAKS, dioxines en fijnstof. Die zijn volgens Murk bewezen wel echt schadelijk voor de gezondheid, net als het natuurlijke Aflatoxine, de meest kankerverwekkende stof die we kennen en die ontstaat op niet goed droog bewaarde noten en granen.

Laat de consument zelf beslissen en zet 'BPA-vrij' op verpakkingen en producten

Ook toxicoloog Martin van den Berg (Universiteit Utrecht) is niet verbaasd dat zelfs bij mensen die zo duurzaam mogelijk proberen te leven gifstoffen zijn aangetroffen. "Neem maar eens een willekeurig grondmonster: je treft er allerlei residuen in aan. We leven in een kunstmatige omgeving," zegt hij. "Het is heel eenvoudig om een toxifobie te creëren, maar het wordt pas spannend als je gaat kijken naar de concentraties. Zolang het bij 'parts per trillion' (een miljardste gram per liter, red.) blijft, is er voor gewone volwassenen echt helemaal niets aan de hand, ook niet als stapel- of cocktaileffect."

Toch kan Van den Berg zich wel vinden in een deel van het verhaal van Tegengif. Stoffen als BPA en DEHP horen gewoon niet in de voedselketen thuis en de Nederlandse overheid zou er best harder op mogen toezien dat ze daaruit verdwijnen. "De Denen en Fransen zijn wat dat betreft verder dan wij. Daar zijn Bisfenol A en ftalaten niet toegestaan in consumentenproducten of verpakkingen." In Nederland, zegt Van den Berg, is de houding meer 'zolang het niet bewezen is dat het schadelijk is, gaan we de fabrikanten er niet mee lastig vallen'. "Laat de consument zelf beslissen en zet 'BPA-vrij' op verpakkingen en producten." En wil je gezond en duurzaam leven door biologisch te eten? Doe dat dan vooral. "Of je er de 100 door gaat halen is de vraag, maar het is in alle gevallen goed voor het milieu," zegt Van den Berg.