Er lijkt sprake te zijn van een 'terugkerend patroon', zegt hoogleraar plantenecologie en natuurbeheer David Kleijn. "De Europese Commissie komt met ambitieuze plannen, vervolgens gaan de lidstaten zich ermee bemoeien en verwatert alles. Uiteindelijk hou je iets over dat niets oplevert."

In de praktijk kwam het er op neer dat boeren, om in aanmerking te komen voor vergroeningssubsidies, aan 3 voorwaarden moesten voldoen: gewasrotatie, permanent grasland onderhouden en de inrichting van zogenoemde 'ecologische focusgebieden' (EFA's). De eerste twee maatregelen zijn al gangbare praktijk voor Nederlandse boeren.

Toen duidelijk werd dat de derde maatregel inhield dat boeren 5% van hun grond zouden moeten inleveren, kwam een lobby op gang. Die wist deze voorwaarde zo te matigen dat alleen al inzaaien van vanggewassen of groenbemesters volstond om voor de subsidie in aanmerking te komen.

Volgens de Volkskrant komen de subsidies bij de verkeerde beneficianten terecht, namelijk daar waar de milieudruk toch al hoog is en de biodiversiteit slecht scoort: bij intensieve (en vaak grote) productiebedrijven. Maar niet alleen bij boeren. Door de gehanteerde systematiek blijken ook 'grondbezittende niet-boeren' zoals waterschappen en natuurbeheerders landbouwsubsidie te incasseren. "Juridisch zal dat vast kloppen," zegt WUR-onderzoeker Petra Berkhout, kenner van het Europese subsidiesysteem. "Maar toen de landbouwministers deze wetgeving maakten, zullen ze deze constructie vast niet voor ogen hebben gehad. De steun is bedoeld voor boeren."

De Europese Rekenkamer constateerde in 2017 al dat de vergroeningsmaatregelen te kort schoten. Volgens Alex Brenninkmeijer, de Nederlandse vertegenwoordiger in de Europese Rekenkamer, stuurt de EU te weinig op resultaat en zijn de doelen oncontroleerbaar. "Er wordt wel fors geïnvesteerd in maatregelen. ‘Maar of de patrijzen daardoor terugkeren, is onduidelijk. De criteria zijn niet goed ontwikkeld, de controle is onvoldoende. Dan steken wij als rekenmeesters onze handen in de lucht en zeggen: help, dit systeem werkt niet."

De Tweede Kamer wil een reactie van landbouwminister Carola Schouten op de geconstateerde ondoelmatige besteding van publieke middelen.
de Volkskrant - Hoe de groene landbouwambities van de EU verwaterden
  • Deel
Druk af