Lees ook
Driehonderdvijftigduizend Franse burgers gingen gisteren in verschillende steden de straat op om hun regering en de wereld te vragen maatregelen te nemen om klimaatverandering tegen te gaan. Vijfenveertigduizend mannen, vrouwen, adolescenten en kinderen onder hen kozen Parijs als plek om zich te laten zien en horen.


Kwalijke alliantie
Eveneens in Parijs ravageerden vernielzuchtige gele hesjes en geheel zwart geklede black blocks menige luxe winkel, dure auto's, politiewagens, het bekende restaurant-voor-de-rijken Le Fouquet en krantenkiosken aan de Champs Elysées; een bank ging in vlammen op, bewoners erboven moesten worden ontzet.

In totaal waren de hesjes gisteren in heel Frankrijk met 32.000 man op straat te vinden. In Parijs waren ze agressief; ze vielen de politie aan. Het waren geen hesjes, maar 1.500 voornamelijk criminele raddraaiers en vandalen (naast zo’n 5.000 echte hesjes), zei eerste minister Edouard Philippe. Hij toonde zich beheerst maar 'buitengewoon boos' door het geweld. De gearresteerde daders worden berecht. Wie het zijn? Anarchistische radicalen die hun kans schoon zien om een bende te trappen. Onder hen bijvoorbeeld ook zeven Belgen; zij behoorden tot de stroom arrestanten die de politie maakte.

President Macron brak zijn ski-vakantie in de Pyreneeën af en liet gisteravond weten dat het afgelopen moet zijn met het gelazer omdat het de republiek uit elkaar laat vallen en er doden zullen vallen als het zo doorgaat. De beelden tonen stuk voor stuk geweld en beloven inderdaad weinig goeds. Eén van de getroffen krantenverkopers zei te geloven dat de vandalen geen gele hesjes zijn, maar kwaad te zijn op de hesjes die het geweld tolereren om zelf in het nieuws te blijven. Vandalen en hesjes zouden een kwalijk soort alliantie vormen die hen tot elkaar veroordeelt om te kunnen opereren.


Volgens de organisatoren van de klimaatmars elders in de stad vroegen niet 45.000, maar ruim 100.000 klimaatmarcheerders vredig om meer maatregelen teneinde de temperatuur op aarde binnen de perken van het voor mensen leefbare te houden.


Ook in andere steden kwamen mensenmassa's in beweging voor het klimaat. Zoals in Lyon waar volgens de organisatoren 40.000 mensen de straat op gingen.


Wat betekent dat Parijse geweld naast die grote vredige groene golf van protest waar bovendien vele gele hesjes aan meededen die zeggen dat het aan elkaar knopen van de eindjes aan het aan het einde van de maand hetzelfde is als de strijd om het voortbestaan op aarde?

'Gewone' mensen zijn bang dat hun inkomen en banenkansen verder achteruit gaan en dat de lasten die maatregelen tegen klimaatverandering hen nog veel verder op achterstand zetten
Politiek faalt
In de aanloop naar de 18e gele zaterdag had onder meer gele hesjes-regisseur Eric Drouet gezegd dat de beweging de Franse regering een poepie zou laten ruiken. De regering sloot op vrijdag 15 maart het nationale Grand Débat af, het antwoord van de Franse regering op de hesjes-crisis.

De Drouet-stroming binnen het gevarieerde hesjes-mozaïek aan eisen en ambities wil meer. Wat precies is onduidelijk. Dat geldt voor alle hesjes. Toch verduidelijkte een bijeenkomst afgelopen week hun centrale gevoelens. Le Figaro bezocht een gezamenlijk gesprek van verschillende, maar gematigder proteststromingen tegen de Franse regering. Daar sprak ook een vakbondsleider.

De inzet bleek te corresponderen met de uitkomsten van het Grand Débat: 'gewone' mensen zijn bang dat hun inkomen en banenkansen verder achteruit gaan en dat de lasten die maatregelen tegen klimaatverandering hen nog veel verder op achterstand zetten. Daar moet iets aan gedaan worden door een betere fiscale lastenverdeling en het dwingt tot een nieuwe samenleving die alleen in samenwerking kan worden uitgevonden.

De bestaande politiek faalt en zou vooral eigen belangen en privileges dienen, wat een belangrijk deel van het publiek betreft.

Dat gevoel bleek alomtegenwoordig in vele klachten die dankzij het Grand Débat geuit konden worden.


Zulke maatregelen moeten ook, antwoordde president Macron recent een scholier die hem vroeg of een beter klimaat te koop is, cq. kan wachten tot onze financiële belangen er eindelijk klaar voor zijn. Maar toch, voegde Macron toe, kun je die belangen niet van de ene op andere dag totaal aan de kant schuiven.

Frankrijk kan dienen als voorbeeld voor politici die alvast willen leren hoe ze met anti-politieke gevoelens om kunnen gaan
Te veel bestaande belangen
Met andere woorden: daar is politiek - het bepalen van wilsovereenstemming tussen mensen en hun belangen, door afgevaardigden daar over te laten onderhandelen - voor nodig.

De Fransen zijn het met Macron eens en vinden dat zijn Grand Débat een goede zaak was om de politiek opnieuw te voeden; maar amper meer dan de helft denkt dat hij er de sociale crisis die in Frankrijk tot uitbarsting is gekomen mee kan bezweren. Dat kan erop duiden dat de politiek een spel is dat een meerderheid van het volk niet meer accepteert omdat het weet dat het de sluitpost is.

President Macron verklaarde eerder deze week in Afrika dat de energievoorziening in de wereld heel anders georganiseerd moet worden en dat het zich ontwikkelende Afrika het dus anders moet regelen dan wij het hebben gedaan, maar weet dat hij dat als regering niet eventjes fixen kan voor zijn eigen Frankrijk. Daar moeten te veel bestaande belangen voor op de schop.


Voorzitter Laurent Berger van vakbond CFDT, zeg maar de baas van de Franse FNV, maakte precies dat duidelijk in gesprek met Le Figaro: om het toch te regelen zijn 'mensen met (nieuwe) ideeën (en een nieuwe wil) nodig'. Hij lanceerde samen met ex-minister van ecologische transitie Nicolas Hulot een toolkit voor een sociaal-ecologische transitie van de samenleving. Die zet echter wel de hele boel op zijn kop, maar dat moet je willen en - besloot Hulot vorig jaar toen hij zijn ministerschap aan de wilgen hing - dat lukt niet vanuit een regeringsfunctie waarin je de hele bestaande wereld aan je kar hebt hangen.

Precies op dat punt komen de energieën van de groene en gematigde gele beweging bij elkaar: hoe breek je door de belangen van de spelers die het politieke spel beheersen heen en kom je tot een nieuw idee van een gezamenlijk belang
Nieuw sociaal contract vs politieke worstmakerij
Precies op dat punt komen de energieën van de groene en gematigde gele beweging bij elkaar: hoe breek je door de belangen van de spelers die het politieke spel beheersen heen en kom je tot een nieuw idee van een gezamenlijk belang? Er is een nieuw maatschappelijk contract nodig, klinkt het in de Franse pers. De woorden verwijzen naar het contrat social van de (zoals we nu zouden zeggen) 'linkse' Verlichtingsfilosoof Jean-Jacques Rousseau.


Het Zweedse schoolmeisje met het syndroom van Asperger, Greta Thunberg, wist afgelopen week in de hele wereld kinderen de straat op te krijgen. Ik sprak de afgelopen maand verschillende 'grote mensen' in verantwoordelijke posities die haar bewonderen en als een leider beschouwen. Niet voor niets is ze inmiddels genomineerd voor een Nobelprijs. Haar oplossing is niet anders dan die van de Franse volwassen mannen Berger en Hulot.

Maar dat kan binnen de bestaande orde dus niet van de ene op de andere dag. Ook dat zou, zo maakt Macron keer op keer duidelijk, tot een puinhoop leiden.

Onoplosbaar dilemma
Zie daar het sociale en inmiddels ook met het klimaat verbonden dilemma dat het Grand Débat niet kan oplossen. Hoe krijg je - in een tijd waarin de wereld geopolitiek juist uit elkaar drijft - voor elkaar wat moet gebeuren: een wereldregering of een wereld van samenwerkende regeringen en burgers aller landen die samen hetzelfde doel hebben en de lasten eerlijk verdelen? Dat het laatste moet, kan ieder kind begrijpen. Voor volwassen politici die het nog steeds niet verstaan, formuleerde Thunberg het nog even:

Voor wie ook dit nog wil horen: ook in Nederland verstaan VVD en GroenLinks haar heel duidelijk niet, zo bleek afgelopen week uit het Haagse klimaatworsttheater. Ik durf te vermoeden dat ook ons nog heel wat te wachten staat aan anti-politieke gevoelens. Frankrijk kan dienen als voorbeeld voor politici die alvast willen leren hoe daarmee om te gaan.

De Amerikaanse president Trump liet naar aanleiding van het vandalisme in Parijs van gisteren, weten dat hij compleet lak heeft aan het Klimaatakkoord van Parijs; zeker nu hij ziet wat het Parijs heeft gebracht. Zijn land doet het veel beter en gaat ecologisch op kop, pocht hij. Dat laatste heeft hij te danken aan maatregelen van zijn voorgangers; onder Trump stijgt de extra CO2
Dit artikel afdrukken