Lees ook
Twee artsen in het dorp zijn “begaan” met een hoog-vet, laag-koolhydraatdieet als zijnde goed voor de gezondheid. Het hele dorp lijkt gemobiliseerd en velen volgen. Gevolg het brood blijft in de schappen liggen, geen aardappelen, rijst en pasta meer. Daarentegen vooral veel vet en eiwit. De argumenten die daarvoor naar voren zijn gebracht hebben een link met wat Eskimo’s eten en de gedachte dat heel veel vet en heel weinig koolhydraat, zoals dat in hun voeding voorkomt goed is voor de gezondheid. Dat werd door een van de artsen opgemaakt na het zien van een populaire TV documentaire over vet eten, "my big fat diet" zoals een artikel in de Volkskrant vermelde.

De vraag is of een dergelijke documentaire wel een goede reflectie geeft van “de stand van de wetenschap”, dan wel gebaseerd is op wat in de wetenschap “cherry picking” heet, dat wil zeggen het bijeen rapen van argumenten die een bepaalde visie helpen te onderbouwen en het selectief weglaten van alle andere publicaties en argumenten die dat tegen spreken. Het gaat in 'my big fat diet' over celebrities en hun problemen met het lichaamsgewicht. Er zijn al zoveel onzinnige gezondheidsexperimenten op TV geweest die niets met goed onderzoek te doen hebben. Wat zeggen feiten die gebaseerd zijn op goed gecontroleerd onderzoek? En hoe gezond is het Eskimo-dieet?

Eskimo's
Mensen die in een gebied leven waar het grootste deel van het jaar vriest, hebben geen mogelijkheden voor landbouw en de teelt van groenten, fruit en knollen die zetmeel bevatten zoals aardappelen. In plaats daarvan zijn zij aangewezen op wat de natuur in de leefomgeving “aanbiedt”, vooral vis, vlees van robben en af en toe een walvis of potvis. Dat is eiwit, heel veel vet en inderdaad nauwelijks zetmeel en helemaal geen suiker. Het gevolg is dat er bij de Eskimo’s nauwelijks gaatjes in de tanden voorkomen. Dat is natuurlijk gunstig!

Maar hoe zit het dan met hart en vaatziekten, diabetes en de algehele gezondheid? Als wij dat in ogenschouw nemen is het resultaat ronduit zorgwekkend. De gemiddelde levensduur van de Eskimo’s is maar liefst 10-14 jaar korter dan die van ons in Nederland. Hart- en vaatziekten en diabetes blijken nauwelijks te verschillen en het aantal herseninfarcten per 1.000 mensen ligt bij deze bevolking aanzienlijk hoger.

Wie zich dat realiseert, is liever geen Eskimo en wil ook geen Eskimo-voedingspatroon.

Ja maar...., zult u denken in de krant kon ik toch lezen dat een patiënte met diabetes nu minder insuline moet spuiten, iets waar zij heel blij mee is…. Ja, dat klopt maar dat is het logische gevolg van minder koolhydraatconsumptie èn minder glucose-opname in het bloed èn dus minder behoefte aan insuline. Dit wil echter niet zeggen dan de diabetes nu over is of een stuk beter is. Dat is namelijk niet het geval.



Historisch bewijs
Een andere persoon vermeldde kilo’s te zijn afgevallen na het overgaan op een vetrijk eten. Dat is zeker een goede zaak als je teveel gewicht hebt en reden tot blijheid. Maar wordt je daardoor niet misleid? Zo is bekend dat altijd wanneer een persoon een speciaal dieet gaat volgen en daar veel aandacht aan geeft, het lichaamsgewicht vrijwel altijd afneemt. Dat komt dan niet door de samenstelling van het dieet (in dit geval door het vermijden van koolhydraten), maar vooral door het feit dat mensen in zulke gevallen minder eten en dus minder calorieën opnemen. Dit effect verdwijnt doorgaans weer na enkele maanden, zodat alle speciale “diëten” op langere termijn in het algemeen onwerkzaam blijken. Het volgen van een echt hoog-vet, dus laag-koolhydraatdieet blijkt overigens dermate lastig te zijn (monotoon, minder aantrekkelijk) dat er maar weinig personen zijn die dit langer dan een jaar volhouden, wat niet wil zeggen dat dit niet kan maar wel dat het erg belastend is. Dit is een van de redenen dat er nauwelijks data zijn van langeretermijneffecten van hoog-vet, laag-koolhydraat.

Hoog-vet, laag-koolhydraatvoeding lijkt het risico op een reeks van ziekten en aandoeningen te vergroten. Denk bijvoorbeeld aan negatieve effecten op de hersenen, cognitie, geheugen, mentaal welzijn, Alzheimer, autistisch gedrag, op risico’s voor obesitas, verstoorde stofwisseling, metabool syndroom, inflammatie, leverschade, hart en vaatziekten risico’s, vergroot risico op kanker en zelfs mogelijk op osteoporose
Geen koolhydraten meer? Maar waarom zou je dat willen...?

Beschikbaar historisch bewijs laat ons zien dat de mens al meer dan 50 duizend jaar voeding consumeert met relatief veel koolhydraten en koolhydraat-voedingsvezels en eiwitten. Het vetgehalte, zoals geschat bedroeg in die voeding ongeveer evenveel als nu, zo’n 40% van de dagelijkse energie-inname. Studies over het eten van onze zeer verre voorouders, tot zelfs 4 miljoen jaar geleden, laten zien dat de voeding van deze "mensaapsoorten" voornamelijk uit plantaardig voedsel bestond zoals, grassen, struikgewas en zaden, samen met een wel veronderstelde maar niet-kwantificeerbare consumptie van wat vlees en vis. Aan de hand van dergelijke bevindingen wordt geschat dat de door de voeding geleverde energie van oudsher afkomstig was uit ongeveer 40% vet, 30 - 40% koolhydraat en 20 - 30% eiwit

Ongezond en ongewenst
Recent werden nieuwe concepten en experimenteel bewijs geleverd dat zetmeel, als bron van glucose voor ons lichaam, en de verbeterde opname daarvan, na de uitvinding van “het koken”, mede verantwoordelijk zijn geweest voor de sterke ontwikkeling van onze hersenen. Dat sluit echter niet uit dat mensen kunnen adapteren aan een totaal andere voeding indien de omstandigheden daartoe noodzaken. In dat licht moet immers ook het dagelijks eten van de Eskimo’s der Inuït worden gezien. Dat houdt hen in leven, soms ook met directe ongewenste effecten op hun lichaam. Zo is bekend dat de Inuït in het Noordpoolgebied een veel grotere lever ontwikkelen en veel meer urine afscheiden, dan wij westerlingen. Dit komt omdat de in de lever plaatsvindende lichaamseigen synthese van glucose (gluconeogenese belasting) om glucose tekorten deels te kunnen compenseren, tot dermate veel afvalstoffen leidt dat voor de uitscheiding daarvan een aanpassing nodig is.

Maar er is meer. In onze dagelijkse voeding vormen koolhydraten ook de niet verteerbare koolhydraten, voedingsvezels, die een belangrijke rol spelen voor de gezondheid van onze darmen door hun effecten op de darmflorastofwisseling. Een hoog-vet voeding blijkt vaak een vezelarme voeding te worden. Dat is ongezond en ongewenst.

Wie alle wetenschap op een rijtje zet, vindt slechts bewijs voor het gegeven dat wanneer iemand lijdt aan diabetes, ten gevolge waarvan de glucoseregulatie in het bloed gestoord is, het overgaan op een laag-koolhydraatdieet op korte termijn gunstige effecten heeft. Duidelijk is dat langetermijneffecten hiervan onbekend zijn, reden waarom vele experts in vooraanstaande medische diabetes tijdschriften vermelden dat een hoog-vet, laag-koolhydraatdieet uitsluitend onder goede controle en voor beperkte tijd mag worden aanbevolen.

Terzijde maar niet minder belangrijk in deze discussie is dat iedere grote afwijking van wat wij als mensen normaal gezien eten vrijwel altijd tot negatieve effecten leidt.

Vergrote risico's
In dit kader dient vermeld te worden dat er twee dierexperimentele methoden zijn om diabetes bij proefdieren te veroorzaken: 1) een voeding met suikerdranken, 2) een hoog-vet voeding. Tevens dat een hele reeks van zeer recente humane- en dierstudies aantoont dat hoog-vet, laag-koolhydraatvoeding het risico op een reeks van ziekten en aandoeningen lijkt te vergroten. Denk bijvoorbeeld aan negatieve effecten op de hersenen, cognitie, geheugen, mentaal welzijn, Alzheimer, autistisch gedrag, op risico’s voor obesitas, verstoorde stofwisseling, metabool syndroom, inflammatie, leverschade, hart en vaatziekten risico’s, vergroot risico op kanker en zelfs mogelijk op osteoporose.

Een hoog-vet, laag-koolhydraatdieet kan in meer schade resulteren dan in enig echt voordeel. Wees wijzer.

Deze tekst verscheen afgelopen weekend op de LinkedIn-pagina van Fred Brouns
Dit artikel afdrukken