In de kabinetsformatie wordt dat belangrijk. Als één partij iets wil om zijn gehechtheid aan natuur en klimaat te tonen, en de anderen durven er niet tegen te zijn, dan gaat het gebeuren. Dat zou echter een historische fout zijn. Niet alleen omdat onze boeren er groot onrecht mee wordt aangedaan, maar vooral omdat de argumentatie erachter van geen kant deugt. Inkrimpen van de veestapel en geforceerd terugdringen van het aantal boeren is zinloos en dom.
Het idee om koeien, varkens en boeren terug te dringen steunt op twee alarmerende overwegingen plus een bonusoverweging: klimaat, natuur en dierenwelzijn. Dat soort overwegingen is sowieso moeilijk te bestrijden want niemand wil graag te boek staan als degene die vindt dat de natuur of de aarde wel ten onder mogen gaan. Als je er dus niet al te veel verstand van hebt, ben je al gauw geneigd om voor de toekomst van de wereld achter degenen aan te lopen die zeggen haar te kunnen sparen. Zo is dat met vele kiezers en verkozenen, maar veehouderij en zuivel dreigen intussen wel desastreus te worden getroffen. En het ergste is nog dat de voorgestelde maatregelen weinig of niets bijdragen aan de doelen waarvoor ze bedoeld zijn. We lopen de drie overwegingen even langs.
Klimaat wordt er alleen maar slechter van
Eerst het klimaat. Vooral aan koeien wordt daarin een grote rol toegeschreven als uitstoters van het broeikasgas methaan. Die rol is jarenlang dramatisch overdreven met een soortgelijke redenering als die vaak voor vlees en water wordt gevolgd: de productie van een kilo vlees zou tot zelfs 15.000 liter water ‘kosten’. Zoals dat water bij de natuurlijke kringloop hoort en gewoon weer terugkomt op de grond, in de sloot en in het riool, zo geldt dat ook voor koeienmethaan.
Zo betekent ook het halveren van de veestapel of het aantal boeren in dit land niets meer of minder dan vrijwillig een stukje van de wereldproductie weggeven aan andere landen. Het klimaat wordt daar niet beter van maar zelfs slechterMaar laten we er hier vanuit gaan dat er toch nog een deel in de atmosfeer blijft, en dat we dat niet willen. Is het dan zinvol om koeien of bedrijven op te ruimen? Stel nu eens dat we erachter zouden komen dat vrachtauto’s een slechte invloed hebben op milieu en klimaat. Zouden we er dan mee geholpen zijn de DAF-fabrieken in Eindhoven te sluiten? Nee, want de DAF-fabrieken in België, Brazilië of Taiwan zouden de productie overnemen, in het beste geval, en anders zouden concurrenten als Mercedes of Scania dat wel doen. Verlies voor de Nederlandse werkgelegenheid: 6.500 arbeidsplaatsen. Winst voor het klimaat: nul, want vrachtauto’s zullen blijven rijden.
Zo betekent ook het halveren van de veestapel of het aantal boeren in dit land niets meer of minder dan vrijwillig een stukje van de wereldproductie weggeven aan andere landen. Het klimaat wordt daar niet beter van maar zelfs slechter: melkveehouderij is daar vrijwel altijd minder efficiënt en vergt meer koeien per kilo product dan hier. Doelloze zelfvernietiging is het, onder de vlag van een reddingsactie voor de aarde. En dat terwijl er goede maatregelen voorhanden zijn die het klimaat wèl helpen, zoals dezer dagen professor Rudi Rabbinge nog eens naar voren bracht.
Stikstof: schieten met een kanon op een mug
Dan de stikstofcrisis. Hier ligt het probleem net iets anders: bij natuur en klimaat staat volgens velen de toekomst van de aarde op het spel, bij milieu de leefbaarheid van onze directe omgeving, maar bij stikstof gaat het over het soort natuur dat we graag om ons heen zien. Dat is een belangrijke kwestie maar werkelijk van een totaal andere orde dan de andere twee. Meestal wordt gesproken over ‘de natuur’ die wordt bedreigd, achteruit kachelt of in een deplorabele toestand verkeert. Het is echter niet ‘de natuur’ waar net slecht mee gaat door stikstofdepositie maar een relatief klein aantal zeldzame plantjes, vooral omdat het dankzij stikstof juist weer goed gaat met andere, concurrerende plantjes. Ik zeg niet dat die plantjes niet belangrijk zijn, integendeel. Maar ik zeg wel dat daarvoor gericht, plaatselijk maatwerk nodig is in plaats van draconische maatregelen die als een verstikkende deken over het hele land worden gegooid.
En ik zeg ook, kortheidshalve, dat bij het beschermen van het laatste zeldzame plantje op deze plek de vraag heel redelijk is welke prijs daarvoor betaald moet worden als het op een andere plek nog goed gedijt. Als het zo ver komt dat het voortbestaan van hele sectoren – de veehouderij, de bouw – op het spel wordt gezet móét op die vraag een antwoord komen. Zolang dat er niet is, zou het onvergeeflijk schieten met een kanon op een mug zijn om maar alvast te beginnen met het ruimen van de veestapel en het opdoeken van bedrijven.
Halveren veestapel brengt niet meer vegetariërs
En tenslotte de bonusoverweging, het opkomend vegetarisme en de bestrijding van dierenleed. Wat het laatste betreft: Nederlandse koeien hebben het verreweg het beste van alle gehouden dieren, inclusief huisdieren die maar al te vaak hun dagen moeten slijten in een kooi of hok, of op een laminaatvloer van zoveel vierkante meter. En wat het eerste betreft: vegetarisme en veganisme zijn toch vooral denkstromingen die uitgaan van het individu dat ervoor kiest. Je kan dat stimuleren of niet, maar het gaat in elk geval niet helpen om de veestapel of het aantal boerenbedrijven te reduceren. Echt helemaal niet.
Help boeren om natuur en klimaat te helpen
Zo zijn dus de drie drijfveren achter het moderne leerstuk van de halvering van de veestapel eigenlijk alle drie ongeldig. Ze hebben ofwel in het geheel niet, ofwel bijna niet de beoogde uitwerking voor klimaat, natuur en dierwelzijn. Maar ze hebben wel een vernietigende uitwerking op de toekomst van de veehouderij en van de boeren die met dat bedrijf ons land al heel lang mede hebben gevormd en opgebouwd. Ook nu nog hebben boeren een bepalende invloed op het landschap en de groene ruimte die voor ons allemaal de plek zijn waar we van frisse lucht, vrij uitzicht en landschap in wisselende seizoenen kunnen genieten. Tegen lage kosten, ook nog.
Politici, doe het niet! Laat je niet meesleuren in deze ongefundeerde modegril! Doe iets dat helpt. Maak het voor boeren mogelijk hun bedrijven nog meer in dienst van natuur en klimaat te stellen in plaats van ze hun broodwinning te ontnemen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Doet me denken aan een interview in DeMorgen met T.C. Boyle.
en dan vooral dit gedeelte: "“We gaan met volle kracht vooruit, recht naar de catastrofe, en we nemen alle andere leven met ons mee. Maar er is ook goed nieuws, zoals Elizabeth Kolbert schrijft in “Under a White Sky”: wanneer je het op geologische schaal bekijkt, zal onze nalatenschap van oceanen vol plastic, klimaatwijziging en decimering van het dierenrijk slechts heel erg klein zijn, slechts een millimeter op een meterslange tijdlijn. Onze passage op aarde is gelukkig maar van korte duur.”
U gelooft dus niet dat het tij nog te keren is?
“Het is een onderwerp om depressief van te worden, maar anderzijds is het ook het enige onderwerp dat er vandaag toe doet. We zijn op zoveel vlakken destructief. Er komen harde tijden aan. Europa maakt zich zorgen over migratiestromen en Biden ziet met lede ogen hoe steeds meer Zuid-Amerikanen naar het Noorden willen. Dit is nog maar een voorbode. Er komen heuse golven aan, gestuwd door de klimaatwijziging, en ik durf er bijna niet aan te denken welke politieke gevolgen dit zal hebben. Wat gaat er gebeuren wanneer de oceanen stijgen en Bangladesh onder water komt te staan? Er wonen 160 miljoen mensen in Bangladesh. Die gaan echt niet blijven zitten tot het water aan hun lippen staat. En dus worden er muren opgetrokken. Ik zie echt geen uitweg. Noem me een escapist, maar op een bepaald moment wend ik wanhopig het hoofd af en put ik kracht uit mijn persoonlijke relatie met de natuur, uit mijn wandelingen en trektochten, en uit mijn werk. Wanneer ik schrijf kan ik alle miserie daarbuiten even vergeten.”
Is dat dan uw boodschap voor de wereld?
“God nee, het is nog veel erger. We willen het niet zien, maar we staan aan de rand van een catastrofe. We maken onszelf wijs dat we de overbevolking onder controle zullen krijgen en dat we met zijn allen op hernieuwbare energie gaan overschakelen, maar dat zijn gewoon fabeltjes”.
“Mijn persoonlijk plan om hiermee om te gaan is sterven, wat gezien mijn leeftijd van 72 niet eens zo’n lastige opgave is. In 2000 schreef ik “A Friend of the Earth”, een roman die in 2026 speelt en de gevolgen van de klimaatverandering beschrijft. O wat een negatief boek, zei iedereen toen, het laat ons geen enkele uitweg, we zijn gedoemd. Maar nee hoor, er is wel degelijk een uitweg. Als we ons allemaal honderd jaar onthouden van seks is alles opgelost.” (Sardonische lach).
Met het risico op 4 april de boot van dit lijntje te missen.
Het is een goede opinie Martijn, elk argument is waar. Maar niet alle argumenten worden genoemd.
Want als je als boer om mee te kunnen blijven doen in die efficiëntie slag om het zo geweldig op klimaat, dierenwelzijn en 'maatwerk op stikstof' zoals je het noemt je bijkans kapot moet investeren - al dan niet ondersteund met subsidie- met een level playing field aan de opbrengstenkant maar een nationale top-up aan kosten ( dierrechten, dure grond, dure arbeid, technieken om emissies te reduceren).
Waarbij de boerenstand elke 20 jaar halveert, wat zeg ik móet halveren om de andere helft te kunnen laten groeien om de kosten te drukken. De samenleving je niet waardeert maar dwarszit omdat je het landschap niet naar wens inricht ( biodiversiteit is niet alleen een juridische discussie) , water lucht en bodem niet schoon genoeg achterlaat ( EU regelgeving), de horizon vervuilt, het verkeer vertraagt, de bouw onmogelijk maakt, wat schiet de individuele boer dan met het behoud van de veestapel op?
He-Le-Maal niets.
Je slot oproep is prima.
En ik denk dat als je dat wilt realiseren, dat dit zal zijn met minder dieren.
#33 Nog iets om naar uit te kijken:
Jeremy Clarkson on his Diddly Squat Farm in vermoedelijk Juni.
De BBC toont wel meer realistischer boerderij verhalen en plattelandsissues (bv Countryfile).
Of dit effect heeft op het aanzien van de boer, geen idee.
Jopie, wat je mist, is dat je mij nu framed. Ik heb niet gezegd dat ik het slechte uitzendingen vind. Ik genoot zelfs van die koeien die van de beelden ook weer de stal in mochten. Dat laat de genuanceerde intenties van de makers zien.
Wat ik bedoelde te zeggen is dit: we hebben veel aandacht voor boeren in de pers, maar mogen de vraag waarom dat zo is veel explicieter stellen.
Dick Veerman , ik vond de uitzending van de Boerenrepubliek een uitgebalanceerd beeld geven. Er was uitgebreid aandacht voor de boerenfamilies die de MKZ en varkenspest aan den lijve ondervonden, er was een zeugenhouder die vertelde waarom hij doet wat hij doet, een dierenarts die betrokken was bij de ruimingen ten tijde van de verschillende veeziektes en Brinkhorst die uitleg gaf over bestuurlijke keuzes. In een tweede deel een verhaal van een burger (boerenzoon) uit Graspeel, die aangeeft hoe de situatie er in zijn ogen uitziet. Weinig commentaar, weinig frames, eigenlijk een fascinerend beeld van de landbouw in 2021. Maar misschien heb ik iets gemist?