De regeringen van de armste landen hebben geen geld om hun landbouw te steunen. Dat bleek bij een bezoek als PUMmer (uitzending als vrijwilliger door www.pum.nl) aan een groot tuinbouwbedrijf in Haïti dit voorjaar. Het land wordt overspoeld met voedselimporten uit landen die wél steun geven aan hun boeren. Het vormt één van de vervelende uitwassen van ons krakende voedselsysteem.

Goedkope importen
Met name de Verenigde Staten levert goedkope rijst en granen. De markt staat vol zakken met 50 kg witte rijst uit de VS. Voor boeren in Haïti is dit extra sneu, omdat hun prijzen daardoor onder druk staan. Maar vanwege de ondervoeding in het land en omdat de lokale productie onvoldoende is, wil de regering de goedkope importen zoveel mogelijk handhaven.

De verwachting is dat zelfs met de nieuwe president Jovenel Moïse, die sinds februari in functie is en een landbouwachtergrond heeft, er niet echt veel zal veranderen. Ik sprak een Nederlandse directeur die graan importeert en zorgt dat dit graan gemalen wordt voor de bakkerijfabrieken. Hij heeft daarvoor een eigen haven zodat grote schepen kunnen zorgen voor voldoende aanvoer.

Door de lage opbrengstprijzen zijn investeringen niet te betalen, terwijl de landbouw in de rest van de wereld zich wel ontwikkelt
Geen geld voor investeringen
Kom daar maar eens tussen als relatief kleine Haïtiaanse boer. Door de lage opbrengstprijzen zijn investeringen niet te betalen, kredietverlening en bedrijfsontwikkeling lastig of niet haalbaar, terwijl de landbouw in de rest van de wereld zich wel ontwikkelt. Met uitzondering van de rijstteelt is er bij de boeren in Haïti geen geld om kunstmest of bestrijdingsmiddelen te gebruiken.

Volksgezondheid
Het geïmporteerde graan wordt grotendeels tot wit brood bewerkt en de ingevoerde witte rijst is van zijn vezels ontdaan. Dat is jammer vanuit het oogpunt van volksgezondheid. Voedsel zonder vezels geeft een grotere kans op obesitas. Die ziekte is niet langer alleen een probleem van ontwikkelde landen, maar maakt ook zijn opmars in ontwikkelingslanden.

De laatste avond komt er bij het tuindersgezin waar ik verblijf een grote Amerikaanse pizza op tafel. Op de voorplaat van de pizzadoos staan vijf Amerikaanse koeien die suggereren voor lekkere kaas te zorgen. Ook fastfood rukt op in Haïti.

pizzadoos haiti rechtop


We krijgen maar beperkte middelen en het geïmporteerde voedsel is goedkoper. Schrijnend vind ik het dan ook op de markt appelen te zien uit de VS, terwijl Haïti zo ontzettend veel lekker fruit heeft
Schoolmaaltijden
De aanpak van voldoende en gezond voedsel begint uiteraard met gezond eten voor de schoolkinderen. Maar een gesprek met Rob Padberg maakt me minder optimistisch. Hij is een Nederlander die al 35 jaar in Haïti woont. Hij is directeur van het ‘Bureau Nutrition et Dévéloppement’. Dit bureau is verantwoordelijk voor de schoolmaaltijden voor meer dan 200.000 schoolkinderen in Haïti. De kinderen krijgen elke dag een snack van 1200 kcal. Het bureau krijgt geld van het WFP (World Food Programme) en de Wereldbank om dit te organiseren.
Omdat het om zeer grote hoeveelheden gaat, die ze niet zo makkelijk op de lokale markt kunnen kopen, gebruikt het bureau veel geïmporteerd voedsel. Geraffineerde producten die houdbaar zijn, want de scholen moeten een paar maanden voorraad kunnen bergen. Dus weinig groenten en weinig lokale producten. Op mijn vraag of er niet veel meer lokale producten ingekocht zouden kunnen worden, zegt Rob Padberg: "We krijgen maar beperkte middelen en het geïmporteerde voedsel is goedkoper". Schrijnend vind ik het dan ook op de markt appelen te zien uit de VS, terwijl Haïti zo ontzettend veel lekker fruit heeft.

Oneerlijk
Zo lijkt de cirkel rond. Door de afspraken van de WTO (de Wereldhandelsorganisatie) wordt van ontwikkelingslanden verwacht dat ze importheffingen hanteren om hun eigen landbouw te beschermen, maar hoe eerlijk zijn die verhoudingen als de armste landen geen geld hebben om hun landbouw te steunen? En de eigen boeren weggeconcurreerd worden?

Het lijkt een ver van mijn bed show als je in Nederland woont. Maar is er bekend hoeveel Nederlandse uien de afgelopen jaren in Afrika gedumpt zijn toen de prijzen in Nederland laag waren? Weliswaar niet meer met exportsubsidies, maar de Nederlandse boeren krijgen wel €300 per hectare als inkomenssteun.

Gemeenschappelijk Landbouw Beleid
In Europa begint binnenkort weer de discussie over het nieuwe GLB, het Gemeenschappelijk Landbouw Beleid. Marc Calon, de nieuwe voorzitter van de Nederlandse boerenkoepel LTO, vindt dat er niet aan het GLB-budget getornd mag worden. Het Europees Parlement heeft ook al aangekondigd dat de landbouwsubsidies niet omlaag mogen. Echte veranderingen zijn niet van hen te verwachten.

Wat is er wel nodig om veranderingen in het mondiale en Europese voedselsysteem te krijgen?
Dit artikel afdrukken