Lees ook
De media stonden afgelopen week vol met het bericht dat vrouwen minder rimpels zouden krijgen door gezonde voeding. Deze artikelen waren gebaseerd op een persbericht van het Erasmus MC naar aanleiding van een onderzoek onder 2.753 50-plussers uit Rotterdam. Wim Köhler van de NRC vraagt zich af of het klopt.

Foto's
De deelnemers aan het onderzoek maakten deel uit van The Rotterdam Elderly Study, een prospectieve cohort studie die al sinds 1990 loopt. Door middel van vragenlijsten over voedselconsumptie werd bepaald hoe goed de deelnemers zich hielden aan de Nederlandse richtlijnen Gezonde Voeding. Getrainde artsen maakten foto’s van de gezichten van de deelnemers, waarna een computerprogamma bepaalde hoeveel procent van het totale gezicht rimpels bevatte.

Enkele risicofactoren voor rimpels, zoals leeftijd, geslacht, BMI en roken, waren al bekend van eerdere onderzoeken. Ook in dit onderzoek kwam de relatie tussen deze factoren en rimpels naar voren. Ook enkele nieuwe factoren werden bekeken. Zo bleek dat dagelijkse energie-inname géén effect heeft op rimpels, en dat veel sporten bij zowel mannen als vrouwen juist wel zorgt voor meer rimpels. Een betere naleving van de Nederlandse richtlijnen gezonde voeding zou bij vrouwen zorgen voor minder rimpels; bij mannen werd deze associatie niet gevonden.

Toe maar, want door de opzet van de studie kan geen enkele oorzakelijkheid worden vastgesteld
Stress of een andere confounder
Vrouwen die hoog scoren op de Nederlandse index gezonde voeding hadden 4% minder rimpels. Ook mensen die veel fruit, aangevuld met yoghurt, melk en groente eten, hadden voor 3% minder rimpels. Een dieet met veel vlees, snacks, frisdrank, koffie en alcohol bleek te associëren met 3% méér rimpels. Een mediterraan dieet, met dagelijks een glas wijn, zorgde niet voor minder rimpels. Hoofdonderzoekster Selma Mekić liet zich op nu.nl ontvallen: “Het lijkt erop dat alcohol het effect van gezonde voeding teniet doet als het gaat om rimpelvorming.” Toe maar, want door de opzet van de studie kan geen enkele oorzakelijkheid worden vastgesteld. Dat geven de onderzoekers ook toe. Ze sluiten niet uit dat er verborgen invloeden (zogenoemde 'confounders') de uitkomst van de studie beïnvloeden. Zo kan het zijn dat niet sporten zelf zorgt voor meer rimpels, maar dat sporten vaak buiten gebeurt en de rimpels eigenlijk het gevolg zijn van een hogere blootstelling aan UV-straling. Mensen die bewust bezig zijn met gezond eten zouden ook weer meer zonnebrandcrème kunnen gebruiken en daardoor minder rimpels hebben. Hoger opgeleide mensen eten doorgaans meer groenten en fruit én hebben minder stress. Ook dat laatste zou best een verklarende factor kunnen zijn.

1 op 25
Köhler vraagt zich af of iemand de 4% minder rimpels zou opmerken; op 25 rimpels scheelt het er immers maar eentje. Niet roken scheelt 30% rimpels en ook een lage blootstelling aan UV-straling heeft al een groter effect dan gezond eten. Wie op latere leeftijd nog steeds een perzikhuidje wil hebben zal dus meer moeten doen dan enkel gezond eten. Het gaat goed beschouwd nergens over en is bedoeld om een media-effect te hebben.

Valse hoop en angst
Op Radio 1 was voedingsdeskundige en hoogleraar volksgezondheid Jaap Seidell (Vrije Universiteit) afgelopen vrijdag (vanaf minuut 11:25) duidelijk over dit soort rimpel-onderzoek: 'mij zegt het niets'. Hij hield een pleidooi voor het weglaten uit de media van nieuwe onderzoeksresultaten tot die echt ergens over gaan en er iets zinvols over te zeggen valt. Tot die tijd kunnen onderzoekers en media beter hun mond houden omdat ze het publiek alleen maar verwarren en valse hoop of angsten geven, zegt Seidell.
Dit artikel afdrukken