Waarom geloven we dat het ontbijt de belangrijkste maaltijd van de dag is, zoals goeroe's, artsen en gezondheidsautoriteiten ons voorhouden? Tim Spector heeft er een kort en bondig antwoord op. "Simpel gezegd: indoctrinatie en lobbywerk door de ontbijtgranenproducenten, nog eens versterkt door een hele stapel onderzoek van lage kwaliteit."

'Start van de dag'
Ontbijten 'moet', horen we overal om ons heen. Scholen richten programma's in om kinderen niet met een lege maag aan de schooldag te laten beginnen. Onderzoeken zouden uitwijzen dat mensen die het ontbijt overslaan, dikker worden. Wie niet ontbijt zou meer gaan snacken, last krijgen van hongerflauwtes en hoofdpijn.

Het zou beter zijn om na iedere paar uur iets te eten om bloedsuikerpieken en -dalen te vermijden. Volgens Spector is dat onzin. Hij wijst op de 30% van de westerse bevolking die niet of nauwelijks ontbijt. Zetten die allemaal hun gezondheid op het spel? Nee hoor. Urenlange periodes zonder eten? Dat doe je iedere dag, na het avondeten tot het ontbijt of nog later. Bovendien, zegt Spector, is vasten historisch gezien onderdeel van veel culturen.

Nauwelijks klinisch onderzoek
Spector stelt fijntjes vast dat in al die onderzoeken met al de media-aandacht erom heen, nog nooit een causaal verband is aangetoond tussen het overslaan van het ontbijt en overgewicht of obesitas. "Jammer genoeg is dit weer een voorbeeld van onderzoeken op het gebied van voeding die er toe neigen dogma's te versterken", zegt hij. Voor echt bewijs moet je klinische onderzoeken uitvoeren. En die zijn er nog maar weinig geweest. Van de 6 klinische studies die hij kent naar de effecten van wel of niet ontbijten, dateren er 5 uit de afgelopen 2 jaar.

Uit die onderzoeken komt geen bewijs voor gewichtstoename of metabole problemen bij het overslaan van je ontbijt. Mensen die niet ontbeten bleken juist, tegen de verwachtingen in, een beetje af te vallen.

Zijn advies: laat je niets wijsmaken door artsen, experts, goeroe's of ontbijtgranenfabrikanten en luister gewoon naar je lichaam. Niet ontbijten schaadt je gezondheid niet
'Luister naar je lichaam'
Volgens Spector moet je je lichaam laten bepalen of je wel of niet ontbijt. Sommige mensen hebben echt een ontbijt nodig, anderen kunnen prima zonder. Dat is deels cultureel en deels genetisch bepaald. Het genetische deel regelt het circadiaanse ritme, ons dag- en nachtritme. Dat bepaalt of iemand liever 's ochtends of 's avonds eet. Zo simpel is het. Of je dan verder 1 keer per dag eet, of 3 keer, blijkt verder geen verschil te maken voor je hartconditie, lichaamstemperatuur, bloedsuikerniveaus of lichaamsgewicht, vertelt Spector.

Verder is het goed je te realiseren dat 'drie maaltijden per dag' een moderne uitvinding is die vooral in het Westen verankerd is.

Van 1 eetmoment naar continu 'grazen'
De historie leert ons dat de oude Grieken, Perzen en Romeinen gewend waren aan één flink maal per dag. In Engeland werden 2 maaltijdmomenten pas in de 16e eeuw gebruikelijk. Er is zelfs een spreekwoord met het 'recept' om 100 jaar oud te worden: "To rise at six, dine at ten, sup at six and go to bed at ten makes a man live ten times ten". Pas in de 19e eeuw zijn de 3 maaltijden per dag een westerse gewoonte geworden. Inmiddels worden maar liefst 6 of 7 'kleine eetmomenten' aanbevolen.

Vasten zet microbioom aan het werk
Spector is ervan overtuigd dat regelmatig langere perioden niet eten goed is. Uit recent onderzoek blijkt dat het darmmicrobioom vastenperiodes gebruikt om de darmwand te reinigen. Daarmee verbetert ons immuunsysteem en vermindert het risico op diabetes en obesitas.

Zijn advies: laat je niets wijsmaken door artsen, experts, goeroe's of ontbijtgranenfabrikanten en luister gewoon naar je lichaam en de wetenschappelijke feiten. Niet ontbijten schaadt je gezondheid niet. Voedingsjournalist Huib Stam beweerde dat hier al in 2014. Nu vindt ook een heuse professor het tijd om het van de daken te schreeuwen.

Tim Spector is hoogleraar genetische epidemiologie aan het King's College London. Hij schreef The Diet Myth: The Real Science Behind What We Eat.

Fotocredits: 'Continental breakfast', Itsbruce
Dit artikel afdrukken