Graaien in een bak met nootjes

‘Gaan we EHEC vergeten? Ons voedsel is nog nooit zo veilig is geweest als nu. Toch is ons voedselproductiesysteem kwetsbaarder dan ooit tevoren. Door de schaalvergroting zijn de effecten en dus de risico’s veel groter geworden. De controle en administratie door de keten heen, moeten tot in detail worden nageleefd om veiligheidscrises te kunnen managen. Europa heeft dat klaarblijkelijk niet voor elkaar. Daarom ging EHEC gepaard met een handelsoorlog en ruzie in Europa. Dat heeft grote gevolgen. De tuinbouw valt al om bij twee weken omzetuitval. Bancair is dat ontoelaatbaar. Zelfs onze high-tech agrisector blijkt uiterst kwetsbaar. Hetzelfde zagen we kortgeleden toen dioxine werd gevonden in Duits varkensvlees. We moeten ons afvragen hoeveel van dit soort klappen onze land- en tuinbouw nog kan hebben. De voedselveiligheidscrises zijn niet de oorzaak van de financiële problemen, maar maken de kwetsbaarheid van de sector niet meer langer te verbergen. Zonder staatssteun gaat het bijna niet meer, maar mét is ongewenst. Daar zijn dus wat keuzes te maken.’

Linolzuur en brandnieuw
‘De site startte eind 2005 en ontwikkelde zich snel tot keukentafel waar geïnteresseerde burgers, wetenschappers, slagers, groentetelers, boeren, bakkers en mensen uit andere bedrijven met elkaar in gesprek raakten over landbouw, voedselverwerking, gezondheid, marketing en macht. De doorbraak kwam al snel. Een half jaar na de oprichting toonden we aan waarom extra linolzuur in bijvoorbeeld margarine een slecht idee is: het is medeverantwoordelijk voor ons tekort aan omega-3. Inmiddels is foodlog.nl aan een totale formulevernieuwing toe. Het verdwijnt binnenkort en is op 1 september terug. Brandnieuw.’

Collectieve verantwoordelijkheid
‘We leven in een Luilekkerland. Overal en altijd schreeuwt iets “eet, drink en beweeg zo weinig mogelijk”. We hebben overal roltrappen en liften. Daar is een tegenkracht voor nodig en die heet niet “het individu”. Wist je dat bij kinderen die eenmaal te dik zijn, in de hersenen knopjes omgaan die niet meer teruggezet kunnen worden? Zij blijven eeuwig problemen houden met hun gewicht. Volgens het kabinet is de individuele burger zelf in staat om rationele keuzes te maken voor zijn eigen gezondheid. Ik heb een ander mensbeeld. Als iedereen in een bak met nootjes graait, ga je vanzelf meegraaien. Ons eet- en leefstijlgedrag is sterk groepsmatig in plaats van individueel bepaald. Die bak moet van tafel als ie tot problemen leidt. Echter, de overheid kan niet in ieder huishouden een politieman neerzetten om die nootjes en de bijbehorende frisdrank weg te halen. Toch vind ik dat de overheid de taak heeft om collectieve verantwoordelijkheid onder burgers te faciliteren. In Frankrijk is EPODE ontstaan, een netwerk van buurtinitiatieven om kinderobesitas terug te dringen door de buurt anders in te richten. Het scoort 15 tot 20% terugloop in obesitas. De overheid zou zijn schaarse staatsmiddelen op zulke en nog slimmere initiatieven moeten inzetten: burgerinitiatief - dicht op ‘de markt’ - voor het collectief.’

Interview: Douwe Anne Verbrugge