Noord-Hollandse Gouda, Boerenkaas en Gouda Holland kunnen bogen op een Europese herkomstbescherming. De rauwmelkse boerenkaas is sinds 2007 erkend als Gegarandeerde Traditionele Specialiteit (GTS), de Noord-Hollandse Gouda werd al in de jaren '90 van vorige eeuw beschermd als Beschermde Oorsprongsbenaming (BOB) en voor 'Gouda Holland' is sinds 2010 de Beschermde Geografische Aanduiding (BGA) van toepassing.

Dat betekent dat de kaasmakers zich aan 'de landbouwkwaliteitsvoorschriften voor Goudse kaas' moesten houden, aldus Boerderij, plus aan een aantal specifieke eisen - zoals het verwerken van melk uit de directe omgeving - voor de Europese bescherming. En nee, Old Amsterdam is geen Noord-Hollandse Gouda, al ligt Amsterdam nog zo vet in de provincie. En ja, 'Gouda Holland' is ook gewoon fabriekskaas.

Kwaliteitscontrole versoepeld en weer aangescherpt
Voor de Noord-Hollandse Gouda werden tot in 2006, afhankelijk van de jaarproductie, tot 600 monsters per kaasbereider per jaar genomen. Maar in 2006 werden de landbouwkwaliteitsvoorschriften geschrapt. Het werd kwaliteitscontrole op vrijwillige basis, met 1 controlebezoek per maand en een paar monsters.

Of het tot mindere kwaliteit leidde, is niet duidelijk, maar de twee groten in Noord-Hollandse Gouda, Cono (Beemster) en FrieslandCampina (Lutjewinkel), wilden het toch weer strenger. Dat blijkt sinds eind vorig jaar weer het geval te zijn. Het Centraal Orgaan voor Kwaliteitsaangelegenheden in de Zuivel (COKZ) meldt in zijn jaarverslag dat de kwaliteitscontrole op Noord-Hollandse Gouda (met het rode BOB-zegel) teruggebracht is op het niveau van voor 2006.

Eigen toezicht
Ook rondom boerenkaas speelt controle-problematiek. De traditionele GTS-boerenkaas mag alleen gemaakt worden van onverhitte rauwe melk, op de boerderij. Kaas die wel een (lichte) hittebereiding ondergaat, heet 'Kaas van de Boerderij'. Ook hierop houdt het COKZ toezicht, maar dat blijkt niet waterdicht. Reden voor een aantal kaasbereiders vorig jaar de nieuwe Boerenkaasvereniging op te richten. Met eigen toezicht.
Dit artikel afdrukken