Sinds 2006 is de Nederlandse markt voor glutenvrije producten met meer dan 170% toegenomen. In de VS gaat het nog veel harder. Daar groeide de markt alleen al tussen 2012 en 2014 met 63%.

Amerikanen eten glutenvrij omdat ze denken dat het gezonder is, of omdat ze geloven daarvan af te vallen. Maar al die glutenvrije producten moeten ook ergens van gemaakt worden. Daarom onderzocht The Guardian wat de consequenties van de glutenvrijhype op het milieu zijn.

Gluten zitten in granen als tarwe, haver, gerst en spelt. Wil je een glutenvrij product maken, heb je dus alternatieven voor deze veelverbouwde graansoorten nodig. Regelmatig voorkomende vervangende ingrediënten zijn tapiocazetmeel, rijstbloem, aardappelzetmeel en maisbloem, en (pseudo)graansoorten die geen gluten bevatten, zoals boekweit, gierst en quinoa. De teelt van die producten groeit en de prijzen blijven stijgen. Daardoor wordt het voor boeren steeds aantrekkelijker om alternatieven voor tarwe te kweken, of hun al bestaande teelten te intensiveren.

Quinoa
The Guardian kijkt vooral naar de quinoateelt in Zuid-Amerikaanse landen zoals Peru en Bolivia. Sinds quinoa ontdekt is als glutenvrij 'superfood', zijn de vraag én de prijs omhoog geschoten. Dat zet het milieu onder druk en verandert het leven van de boeren.

Als gevolg van de gestegen vraag zijn Boliviaanse boeren het gewas het hele jaar door gaan planten. De grond krijgt te weinig tijd om tussendoor te herstellen. Daardoor erodeert die en worden de gewassen gevoeliger voor plagen en ziekten, waardoor de opbrengst afneemt.
Ook zijn er boeren die parttime quinoa gaan kweken. Dat zorgt ervoor dat ze geen tijd meer hebben om de lama’s te weiden, waarvan ze de mest gebruiken op het land. Zo raakt de grond sneller uitgeput. Terwijl de vraag naar quinoa de boeren wel een betere levensstandaard oplevert, blijkt de natuur er onder te lijden.

Consumenten moeten om duurzaam vragen
Willen glutenvrije granen ook duurzaam geteeld kunnen worden, dan zullen de consumenten duidelijk moeten maken dat zij dat willen, zegt Sara Scherr, president van EcoAgrigculture Partners.
"De groeiende vraag naar glutenvrije granen zet het milieu en het inkomen van boeren onder druk. Een grotere vraag, en dus hogere prijzen, kan voor de voorwaarden zorgen die investeringen in ecologische duurzaamheid en betere arbeidsomstandigheden mogelijk maken. Op dit moment doen we dat vooral bij duurdere producten als koffie en cacao. Het zou ideaal zijn als mensen die glutenvrije producten willen eten naar duurzaam geproduceerde producten vragen."

Volgens Scherr kunnen boeren én het milieu beter worden van de glutenvrij-rage. Maar dan moet niet de hele economie afhankelijk zijn van één gewas, zoals in Bolivia. Door te spreiden over meerdere gewassen kunnen boeren experimenteren met duurzame teeltwijzen zonder meteen de natuur geweld aan te doen.

Fotocredits: 'Bolivia_Altiplano (8)', swifant
Dit artikel afdrukken