Een debat. Gisteren op de campus van het chique deel van de Utrechtse Universiteit.

Deelnemers: hoofd Convenantbureau Overgewicht Carolien Frenkel, eetschrijver Gerrit-Jan Groothedde en ondergetekende.

Publiek: een selekt gezelschap van Jonge Socialisten, de aankomende generatie van PvdA volksvertegenwoordigers.

Wakker geworden door m.n. Groothedde's mailtjes over gezondheidskundig genept eten aan de doofblijvende politiek, wilden de JS het aan de hand van 3 stellingen juist wel hebben over Overgewicht en Gezondheid:

Stelling 1: het lukt de overheid niet om "burgers" te sturen richting gezonde voeding door gezonde logo's te introduceren of te supporten

Stelling 2: gezonde voeding is niet te definiëren, daarom is het stimuleren van beweging belangrijker

Stelling 3: gezonde voeding is voor de meest kwetsbare groep, de lage inkomens, niet te betalen

Het werd een misschien wel ontgoochelend hoopgevend gesprek.

We hadden over het feit dat we niet zoveel weten van de biochemie van ons lichaam. Dat het dus moeilijk is om gezond eten te definieren. Dat het daarom nogal lastig is om gezonde logo's te maken. Dat gezonde logo's niet doen wat ze moeten doen, nl. aanzetten tot een gezondere lifestyle (een product is nu eenmaal nooit slecht, een patroon wel). En dat ze misschien wel averechts werken. Ik bracht m'n voorbeeld van een typische IKB studentenmenu in - Cup-a-Soup vooraf voor de groenten, Frideaaltjes met een ander IKB vleesachtig frituurding en een IKB minder zoet toetje na.
Iemand in de zaal bleek zich er in te herkennen. Zo gaat dat dus écht, helemaal IKB, maar hoogstens minimaal minder ongezond.
Gerrit-Jan had zijn onsterfelijke 'zonder vet maar nu met suiker' Calve-pindakaas mee en kon melden dat die binnenkort van het schap zal verdwijnen. Als je het vergeten was: het was het gemeenste voorbeeld van gezonde nep in 2007.
We hadden het natuurlijk ook over het lezen van etiketten. Kan een consument dat? Moet er niet veel meer opstaan? Moeten ze niet duidelijker en minder verhullend? We hadden het zelfs over het belang van evolutionaire geneeskunde en paradigma-wijzigingen in de voedings- en gezondheidsleer. En in dat licht over de snelle wijzingen van ons menu in de afgelopen 200 jaar en de ernstige hoeveelheid geraffineerde koolhydraten die we sinds een jaar of dertig de hele dag door eten. Aan de orde kwam ook nog even de voortdurende stroom uitvindingen van de voedingsindustrie, die niet zelden tegen beter weten in de markt op worden geslingerd.
Te ingewikkeld om hier allemaal even te herhalen, maar bekende onderwerpen voor doorgewinterde foodlog.nl lezers.

Een crisis dreigde in het zaaltje. Ook al weten we niet waar we nou precies vetbuik van krijgen, we kunnen toch niet maar gewoon toekijken?!?!?!?! Vanaf mei zien we de bewijzen dat het fout gaat weer in de open lucht. Al die steeds dikkere buiken, billen, borsten (tot bij jongens aan toe) en vetribbels laten zien dat er iets aan de hand is en dat iemand iets moet DOEN!!!!!

Ja, zei Frenkel - net als de hier beruchte Paul R. - en de overheid zou eindelijk ook eens meer moeten DOEN. Op de vraag 'wat dan?', gaf ze als antwoord 'meer voorlichting'. Op de vraag 'welke dan?', kwam geen tekst meer, behalve dan de opmerking dat Katan in zijn jongste boek weliswaar veel doorprikt maar toch nog wel wat zekerheden overeind houdt. Dat anderen die ook weer onderuit halen, doet er in het kader van die diepgewortelde DOEN-wens kennelijk niet toe.Nee, zei Groothedde. Begin nou eens heel eenvoudig ' bevat toegevoegde suiker' als vermelding te verplichten. De versuikering van ons eten - tientallen kilo's per jaar extra per persoon - is het grootste probleem. Het gezondheidsgepraat is mumbo-jumbo en - hoe gewenst ook - meteen een marketingtool die de kat van de industrie op het vette spek van de portemonnee en het schuldgevoel van de consument bindt.

Nee, zei ondergetekende. In 2015 zal blijken dat het huidige Convenant's en IKB gedoe een radicaal fiasco waren. Weer meer vette buiken en obeesjes met diabetes II van een jaar of 12. Weg vertrouwen van het publiek in bestuurders en andere wijze mensen. Wees echt pragmatisch en hou op met het praten over gezondheid en maak het eten van vers en ongeraffineerde producten weer makkelijk en hip. Over vet, vezels, suiker en zout hoef je het dan niet meer te hebben. Weg met de medicalisering van eten.

Laat eten weer gewoon lekker mogen zijn. Vertaal vers naar het gemak van de 21e eeuw en help de huidige pakjes, bakjes en zakjes makende merkfabrikanten in die fundamenteel andere stroom economisch van been te veranderen. Nu rommelen ze een beetje in de marge door gezond te noemen wat hooguit - we doen maar even of het zo is - iets minder ongezond mag heten.
Ingewikkelder is de analyse niet, maar het praktische probleem liegt er niet om: hoe verander je een industrie die niet zomaar kan veranderen omdat er wereldwijde belangen van enige honderden miljarden euro's onderliggen? Niet met doekjes voor het bloeden op die pakjes, zakjes en bakjes, want ze zijn de oorverdovende norm. Er werken miljoenen mensen die al die miljarden omzetten in een systeem wat geregeerd wordt door die manier van efficient eten maken en verkopen. De pakjes moeten in groten getale gemaakt kunnen worden en lang bewaard kunnen worden. Ze moeten nl. de hele wereld overgesleept kunnen worden en op de plaats van bestemming lekker lang op het schap en daarna in de voorraadkast mee kunnen.

De schijnbare goedkoopte van het bewaarbare spul heeft vers uit de mode laten raken. We hadden het nog even over de 'duurte' van gezond eten. Nonsens, want zgn. goedkoop merk-eten is onthutsend duur als je kijkt naar de waarde van de daadwerkelijke voedingsinhoud. Wat kost een bos wortels en wat een tube Pringles, gemaakt van waarschijnlijk niet meer 1, misschien 2 cent aan aardappelafval?

Vers moet worden heruitgevonden, dan hoeven we het niet over meer gezondheid te hebben. Gezondheidsminister Ab Klink hoeft dan niet meer over een vettax na te denken en premier JPB hoeft zijn auto niet uit om 's ochtends symbolisch naar Den Haag te joggen.

Er is een RIVM rapport dat het aantoont, maar we zullen het publiek er niet meer mee lastig vallen. Dat vertellen we dat het weer gewoon lekker gaat eten. Dat bewijzen we met producten waar de kwaliteit van de smaak vanaf spat.

De drie sprekers werd gevraagd naar een advies voor het publiek. Verrassend misschien, maar we waren unaniem. Ja, Frenkel incluis dus: eet niet uit pakjes, bakjes en zakjes.
Er gloort hoop, ook al was deze unanimiteit natuurlijk een product van een zonnige zaterdagmiddag op een plek waar mensen nog plegen na te denken alvorens tot actie over te gaan ;-)

image
Dit artikel afdrukken